Jerevani
Jerevani
Երևան | |
|---|---|
Qytet | |
 Horizonti në Jerevan me malin Ararati në sfond | |
| Nofkat: Erebuni, Erivan | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 1.111.300 |
| Emri i banorëve | Jerevanitë |
| {{{postal_code_type}}} | 0001-0099 |
| Faqja zyrtare | www.yerevan.am |
Jerevani (në Armenisht: Երեւան [jɛɾɛˈvɑn]) është qyteti më i madh dhe kryeqyteti i Armenisë. Ai është qendra kryesore ekonomike e vendit dhe është shpallur Kryeqytet në 1918. Gjatë sundimit Sovjetik ai u kthye në një qytet tipik me arkitekturë sovjetike.Ai iu nënshtrua një rikonstruktimi gjatë viteve 2000 dhe u shtuan ndërtesat me arkitekture moderne. Popullsia është gati sa 1/3 e popullsisë së Armenisë.
Historia e Jerevanit daton nga shekullit e 8 p.e.s., me themelimin e kalasë së Erebuni në 782 p.e.s. nga mbreti Argishti i Parë në ekstremin perëndimor të fushës Araratit.[1] Pas Luftës së Parë Botërore, Jerevani u bë kryeqyteti i Republikës Demokratike së Armenisë, ndërsa mijëra të mbijetuarit e gjenocidit armen u vendosën në këtë rajon. Qyteti u zgjerua me shpejtësi gjatë shekullit të 20-të, ndersa Armenia u bë një nga pesëmbëdhjetë republikat e Bashkimit Sovjetik
Me zhvillimin e ekonomisë së vendit, Jerevani ka kaluar nëpër transformim të madh pasi shumë pjesë të qytetit kanë qenë përfituesi i ndërtimeve të reja që nga fillim të viteve 2000 kanë shumëzuar, edhe shitore me pakicë të tilla si restorante, dyqane dhe kafene, të cilat ishin të rralla gjatë kohëve Sovjetike. Sipas vlerësimeve të vitit 2011, popullsia e Jerevani ishte 1.121.900 njerëz duke e bërë 34% të popullsisë së përgjithshme të Armenisë. .[2]
Jerevani eshte me i vjeter se Roma. Anktualisht eshte 2793 vjet i vjeter.
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Një teori në lidhje me origjinën e emrit Jerevani është se qyteti u emërua pas mbretit armen, Yervand IV (i fundit), udhëheqësi i fundit i dinastisë Orontid, dhe themelues i qytetit të Yervandashat-it. Megjithatë, është e mundshme që emri i qytetit rrjedh nga fortesë ushtarake Urartian e Erebuni-it (Էրեբունի), e cila u themelua në territorin e Jerevanit bashkëkohore në 782 pes, nga Argishti i Parë. Ndërsa elemente të gjuhës Urartian përzier me gjuhën armene, emrit ka evoluar përfundimisht në Jerevan (Erebuni = Erevani = Erevan = Jerevan).[3]
Dijetari Margarit Israeljani vë në dukje këto ndryshime, kur krahasojmë mbishkrime të gjetura në dy pllakat në shkrimin kuniform në Jerevan. Në dorëshkrimet armen, Jerevan është përmendur gjithashtu si Erevan, Erivan, Erewan, Ervan, Eruan, Arevan, Iravan, Revan dhe Ayravan.
Jerevani është i ndarë në dymbëdhjetë "rrethe/qarqe administative" (համայնքներ), secila me një lider të zgjedhur. Sipërfaqja e përgjithshme e 12 rrethet e Jerevanit është 227 km².[4]
| Lagjet | Armenisht | Popullsia(2001) | Siperfaqja |
|---|---|---|---|
| Açapnjaki | Աջափնյակ | 108,300
|
25 |
| Arabkiri | Արաբկիր | 130,600
|
12.35 |
| Avani | Ավան | 51,000
|
8.37 |
| Davtasheni | Դավթաշեն | 41,200
|
6.71 |
| Erebunii | Էրեբունի | 122,500
|
48.41 |
| Kanaker-Zejtun | Քանաքեր-Զեյթուն | 79,600
|
8.10 |
| Kentroni (Qendra) | Կենտրոն | 131,000
|
14.20 |
| Malatia-Sebastia(ja) | Մալաթիա-Սեբաստիա | 141,900
|
25.80 |
| Nork-Marashi | Նորք-Մարաշ | 11,300
|
4.60 |
| Nor Norki (Norki i Ri) | Նոր Նորք | 147,500
|
14.47 |
| Nubarasheni | Նուբարաշեն | 9,700
|
18.11 |
| Shengaviti | Շենգավիթ | 147,300
|
40.50 |
|
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Armenisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |
.svg){kind=small}
|
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Azisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Katsenelinboĭgen, Aron (1990). The Soviet Union: Empire, Nation and Systems. New Brunswick: Transaction Publishers. fq. 143. ISBN 0-88738-332-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "34.4 % of Armenia's population resides in Yerevan". News.am. 4 gusht 2010. Arkivuar nga origjinali më 23 janar 2012. Marrë më 22 tetor 2011.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Stampa:Hy icon Israelyan, Margarit A. Էրեբունի: Բերդ-Քաղաքի Պատմություն (Erebuni: The History of a Fortress-City). Yerevan, Armenian SSR: Hayastan Publishing Press, 1971, p. 137.
- ^ http://www.armstat.am/file/article/marz_11_32.pdf Armstat:Yerevan