Jump to content

Jakup Mato

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Jakup Mato
U lind më16 shtator 1934
Fterra (Saranda)
Vdiq më30 gusht 2005
Tiranë
KombësiaShqiptar

Jakup Mato (Fterrë, 16 shtator 1934 - Tiranë, 30 gusht 2005) ka qenë arsimtar, akademik, kritik dhe estet shqiptar.

Jeta

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

U lind në Fterrë, i biri i Halil Matos; në vendlindje kreu shkollimin fillor. Shkollën shtatëvjeçare dhe të mesme (1950-1954) i kreu në Gjirokastër dhe më tej bëhet mësues e drejtor shkolle në Kuçi të Vlorës (1954-1955). Pas përfundimit të studimeve të larta në Universitetin e Tiranës pranë Fakultetit të Histori-Filologji 1959, punoi në Institutin e Studimeve Pedagogjike. Me pas punoi në Ministrinë e Arsimit dhe të Kulturës, (sot Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Shqipërisë) në fillim si specialist i letërsisë, dhe pastaj si kryeredaktor i gazetës "Mësuesi" dhe drejtor i arteve 1970.

Prof. Dr. Jakup Mato ka kryer detyra që lidheshin me artet. Midis të tjerave ka qenë drejtor i Institutit të Lartë të Arteve (sot: Akademia e Arteve). Nga 1991 deri 1993 dhe nga 1997 deri 1998 drejtor i Qendrës për Studimin e Arteve të Akademisë së Shkencave. Për shumë vite ka dhënë leksionet e Estetikës në Universitetin e Tiranës dhe në Institutin e Lartë të Arteve. Anëtar i bordit të Enciklopedisë së Artit Shqiptar. Sekretar shkencor i redaksisë së artit dhe kulturës të Fjalorit enciklopedik shqiptar.

Krijimtaria

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Që në vitet gjashtëdhjetë ka botuar një numër të madh artikujsh shkencorë e kritikë dhe ka mbajtur dhe botuar një sërë kumtesash për arsimin, letërsinë dhe artet.

Libra

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ka botuar monografitë :

Artikuj

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Mato, Jakup „Shënime mbi vëllimin me tregime. ’Era e tokës’“, Zëri i rinisë 13 gusht 1966
  • Mato, Jakup „Shënime mbi vëllimin me tregime. ’Një pushkë më shumë’“, Nëntori Nr 9 1967 f 128–139 (Edhe tek „Artikuj dhe studime për letërsinë e sotme shqipe“. V II Tiranë 1974 335–374)
  • "Për një pasqyrim më të thellë dhe më të gjerë të dukurive tipike Nëntori, 1969, Nr. 9, S. 147–159.
  • Prozë e shkurtër, probleme të mëdha. Drita (gazetë), 1967, 5. mars
  • Mato, Jakup „Kronikë në gur dhe disa tendenca të romanit tonë“ tek Nëntori Nr 7 1972 f 28–39
  • 654. Mato, Jakup. Ansambli Shtetëror i Këngëve dhe i Valleve Popullore Shqiptare në Suedi e Norvegji .-Shqiptarja e re, 1976, nr.5, f.32-33.
  • 655. Mato, Jakup. Sukses i madh i artit tonë në vendet skandinave /Aktivitet i Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore/ .-Zëri i popullit, 1976, 12 shtator.
  • Mato, Jakup „Romani Komisari Memo“ në „Artikuj dhe studime mbi romanin“ Tirana 1980 f. 81–88
  • "Tipare të reja në lëvrimin e një lloji letrar" Nëntori 6/1981
  • Mato, Jakup „Humori dhe satira në poezinë e I. Kadaresë“ Studime Filologjike Nr 4 1987 f 103–120
  • Disa tipare të satirës se Migjenit Millosh Gjergj Nikolla). Studime filologjike, 1988, Nr. 3
  • Mato, Jakup “Poetika e komikes (Vlera ideoestetike të humorit e të satirës ne veprën e D. Agollit) nëntori Nr 6 1988 f 31-49
  • Mato, Jakup „Përmes botës së brendshme të personazheve. Balada e Kurbinit“ Drita 27. mars 1988 f. 6
  • Satire kundër dhunës nacionale (Mbi veprën e R. Kelmendit) „Rilindja“ 17. August 1995
  • „Instituti shqiptar për studime dhe arte“ „Aks“ Nr 19–20 1995
  • "Instituti shqiptar për studime dhe arte", "Aks" Nr 19-20 1995
  • Mato, Jakup „Gjergj Fishta për artin“ sesion shkencor „Vepra e Gjergj Fishtës“ në Seminari XVIII Tirana 1996
  • Mato, Jakup „Rreth komedive të Kristo Floqit’“ në “Letërsia si e tillë“ A Sh Inst Gj-Let Kof shkencore am 28.-29. März Tiranë 1996 f. 373–379
  • "Polemika : Konica -Noli ne vitet 1920-30" "Pajtimi" Nr f.35-49 1997
  • "Vështrim historik mbi institucionet shkencore shqiptare. Nga idetë dhe projektet e para deri ne vitin 1944" "Studime historike" Nr 3-4 1998
  • "Migrimi i te qeshurës, ose kur popujt qeshin njëlloj" "Perla" 4(12) f 39-50 1998
  • "Vepra e artit në procesin e njëmendësimit krijues", "Studime për artin" 5/1999
  • "Fiqret Fterra – bir i fshatit tonë " ,gazetën "Fterra jone", 16 tetor,.http://fteriotet.tripod.com/id32.html,5.06.2015
  • Mato, Jakup "Misioni anglez ne Fterre" gazeta "Fterra jonë" Nr 2 korrik viti 2001
  • "Vjershëtori - Dervish Hasan Zyko Kamberi"Urtësia. - Nr. 29, f. 11 - 14;dhjetor, 2001
  • Mato, Jakup 'Dalan Shapllo sjell ca "tragjikë të jetës së tyre" : [Dalan Shapllo "Si nuk u prish bukuria"]Reportazh (Suplement i "Gazeta shqiptare"). -f. 14 Nr. 74, 10 - 16 nëntor, 2002
  • Mato, Jakup "Kozmosi estetik i antikitetit në vizionin e një studjuesi erudit :(Alfred Uçi "Kozmosi estetik i antikitetit") Studime për artin. - Nr. 9, f. 296 - 300., 2003,
  • Mato, Jakup 'Imazhet piktorike në optikën e studiuesit : Rreth monografisë së Hivzi Muharremit për piktorin Muslim Mulliqi Drita. - 12 janar,f. 6 2003.

Artikuj në gjuhë të huaj

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • ”Folklordaki mizah ve hiciv artistik araclarinin niteligi” bei IV Milleterasi tuerk halk kueltuerue kongresi program ve bildiri oezetleri Ankara Turqi 1991 f 77 [2][lidhje e vdekur]
  • Emigrants involved in approaching and opposing attitudes to the albanian and italinan cultures në www.afcr-al.org
  • Mato,Jakup "The cultural paradoxes and the influneces on emigrants live"(About the book of Dr. Zyhdi Dervishi, "The crossed glimpses on the sea Krahu i shqiponjës[3] 2008

Libra shkollore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mato Jakup,Qemal Xhaka,Vangjush Ziko,Anastas Kapurani 'Letërsia e huaj 2' : për shkollat e mesme 163 f. ; 20 cm. Tiranë : SHBLSH, 1990

Nderime dhe mirënjohje

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Burim i të dhënave

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Literaturë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Jakup_Mato&oldid=2721792"