Jump to content

Talat Xhaferi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Talat Xhaferi
Portreti zyrtar 2024
Kryeministri i 12-të i Maqedonisë së Veriut
Në detyrë
28 Janar 2024 – 23 Qershor 2024
PresidentiStevo Pendarovski
Gordana Siljanovska-Davkova
Paraprirë ngaDimitar Kovaçevski
Pasuar ngaHristijan Mickoski
Kryetar i Kuvendit të Maqedonisë së Veriut
Në detyrë
27 Prill 2017 – 25 Janar 2024
KryeministriEmil Dimitriev
Zoran Zaev
Oliver Spasovski
Zoran Zaev
Dimitar Kovaçevski
Paraprirë ngaTrajko Veljanovski
Pasuar ngaJovan Mitreski
Ministër i Mbrojtjes
Në detyrë
18 Shkurt 2013 – 19 Qershor 2014
KryeministriNikolla Gruevski
Paraprirë ngaFatmir Besimi
Pasuar ngaZoran Jolevski
Të dhëna vetjake
U lind më15 Prill 1962
Forinë, Gostivar, RS e Maqedonisë, Jugosllavia, (sot Maqedonia e Veriut)
Partia politikeBashkimi Demokratik për Integrim (BDI)
Bashkëshortja/etMereme Xhaferi
ShkollimiAkademia Ushtarake (Beograd)
ProfesioniPolitikan
Nënshkrimi

Talat Xhaferi (i lindur më 15 Prill 1962) është një politikan shqiptar i cili shërbeu si Kryeministër i Maqedonisë së Veriut nga janari deri në qershor 2024. Ai ka shërbyer më parë si kryetar i Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut nga viti 2017 deri në vitin 2024 dhe si ministër i Mbrojtjes nga viti 2013 deri në vitin 2014. Ai ishte kryeministri i parë shqiptar që nga pavarësia dhe shtetësia e Maqedonisë së Veriut.

Jeta e hershme dhe karriera ushtarake

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Xhaferi, një shqiptar etnik, lindi më 15 prill 1962 në fshatin Forinë afër Gostivarit, PR Maqedoni, RFP Jugosllavi. Shkollën fillore e kreu në fshatin e afërt Çegran dhe shkollimin e mesëm e vazhdoi në shkollën e mesme ushtarake në Beograd. Ai studioi në Akademinë Ushtarake të Këmbësorisë së Ushtrisë Tokësore të Ushtrisë Popullore Jugosllave (JNA) në Beograd dhe Sarajevë. Më vonë gjatë karrierës së tij u specializua në detyra komanduese dhe shtabi në Akademinë Ushtarake Gjeneral Mihailo Apostolski në Shkup. Në vitin 2013 ka magjistruar në mbrojtje.[1]

Nga viti 1985 deri në vitin 1991 Xhaferi ishte oficer i APJ-së, ndërsa nga viti 1992 deri në vitin 2001 oficer i Ushtrisë së Republikës së Maqedonisë (ARM).[2]

Kryengritja e vitit 2001

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatë kryengritjes së vitit 2001, në të cilën shqiptarët në krye me Ali Ahmetin sulmuan forcat e sigurisë, Xhaferi fillimisht ishte oficer i lartë në ARM, duke komanduar trupat në kazermat e Tetovës.

Më 28 prill, ditën e operacionit të Vicës, ai ishte në detyrë komandant në kazermë.[3] Disa ditë më vonë ai dezertoi dhe iu bashkua Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare (UÇK), dhe u bë komandanti i saj i Brigadës 116, duke fituar pseudonimin Komandant Forina pas vendlindjes së tij.[4] Ai më vonë u amnistua, në përputhje me Marrëveshjen e Ohrit të vitit 2001.[5]

Karriera politike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Xhaferi u zgjodh për herë të parë në parlamentin maqedonas në vitin 2002 për Bashkimin Demokratik për Integrim (BDI), i cili u formua atë vit nga anëtarë të UÇK-së të shpërbërë. Nga viti 2004 deri në vitin 2006 Xhaferi ka qenë zëvendësministër i Mbrojtjes.[6] Nga viti 2008 deri në vitin 2013, ai ishte deputet i BDI-së, aleate me partinë konservatore VMRO-DPMNE . Në vitin 2012, ai u bë i njohur për fjalimet e tij maratonë të përdorura si një taktikë filibuster për të bllokuar miratimin e një ligji për veteranët që do të jepte përfitime për veteranët e luftës maqedonase. Ai e bllokoi draftin në nivel komisioni duke "lexuar poezi, duke cituar literaturë të huaj dhe raporte mbi Maqedoninë, duke zhuritur ose thjesht duke heshtur, duke pritur të kalojë koha".[6]

Në vitin 2013, Xhaferi u propozua nga BDI për ministër të Mbrojtjes në kabinetin e Nikolla Gruevskit, pas dorëheqjes së Fatmir Besimit. Emërimi i Xhaferit shkaktoi protesta nga maqedonasit[7][8] (në veçanti gjenerali në pension Stojançe Angelov i partisë opozitare pro-veterane Dinjiteti)[9] dhe qytetarëve shqiptarë.[10] Xhaferi tha se qëllimi i tij ishte që forcat e armatosura t'i bëjë “simbol të bashkëjetesës, tolerancës dhe respektit të dallimeve”.[9]

Më 26 nëntor 2019, një tërmet goditi Shqipërinë. Xhaferi ishte pjesë e një delegacioni të politikanëve etnikisht shqiptarë nga Maqedonia e Veriut që vizituan epiqendrën e tërmetit, të cilët i shprehën ngushëllimet e tyre presidentit shqiptar Ilir Meta.[11]

Kryetar i Kuvendit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në prill të vitit 2017, Xhaferi u zgjodh kryetar i Kuvendit të Maqedonisë, i mbështetur nga një koalicion i partive kombëtare shqiptare dhe partisë opozitare social-demokrate LSDM, duke shkaktuar trazira në ndërtesën e Kuvendit. Partia VMRO-DPMNE e cilësoi këtë veprim si grusht shteti.[12] Më pas, demonstruesit hynë në ndërtesën e parlamentit, duke rrahur gazetarë dhe deputetë dhe u desh të liroheshin nga policia.[13]

Më 25 janar 2024, Xhaferi dha dorëheqjen pas dorëheqjeve të qeverisë së Dimitar Kovaçevskit, në përgatitje për t'u zgjedhur kryetar i një qeverie teknike e cila, në përputhje me Marrëveshjen e Përzhinos, do ta udhëheqë vendin në 100 ditë para parlamentit zgjedhjet e planifikuara për 8 maj.[14]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "Собрание на Република Северна Македонија - Демократска унија за интеграција". www.sobranie.mk (në maqedonisht). Marrë më 2024-01-30.
  2. ^ Dimovski, Sase (22 shkurt 2013). "Talat Xhaferi: Macedonia's Controversial Defence Chief" (në anglisht). Balkan Insight (BIRN). Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2017.
  3. ^ "Ангелов: Талат Џафери да каже зошто по масакрот кај Вејце, дезертирал од АРМ" [Angelov: Talat Xhaferi të shpjegojë pse pas masakrës së Vejcës u largua nga ARM] (në maqedonisht). Инфо ( Здружение на граѓани за одбрана на слободата на говорот и на јавното изразување [Citizens' Association for the Defense of Freedom of Speech and Public Expression]). 28 prill 2013. Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2013.
  4. ^ "Груевски го предложи Командант Форина од УЧК за прв човек на македонската одбрана" [Gruevski propozoi komandantin Forrina nga UÇK-ja për shef të mbrojtjes së Maqedonisë] (në maqedonisht). Кирилица. 18 shkurt 2013. Arkivuar nga origjinali më 21 shkurt 2013.
  5. ^ Dimovski, Sase (22 shkurt 2013). "Talat Xhaferi: Macedonia's Controversial Defence Chief" (në anglisht). Balkan Insight (BIRN). Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2017.
  6. ^ a b Dimovski, Sase (22 shkurt 2013). "Talat Xhaferi: Macedonia's Controversial Defence Chief" (në anglisht). Balkan Insight (BIRN). Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2017.
  7. ^ Deutsche Welle (in Macedonian)
  8. ^ koha.net (in shqip)
  9. ^ a b Dimovski, Sase (22 shkurt 2013). "Talat Xhaferi: Macedonia's Controversial Defence Chief" (në anglisht). Balkan Insight (BIRN). Arkivuar nga origjinali më 1 qershor 2017.
  10. ^ AP (in anglisht)[lidhje e vdekur]
  11. ^ "Meta në Durrës me Talat Xhaferrin dhe Ali Ahmetin: Nuk do e harrojmë kurrë ndihmën tuaj". ABC News. 28 nëntor 2019. Marrë më 29 nëntor 2019.
  12. ^ "V makedonski parlament vdrli protestniki, poslanci vzklikali: To je puč!" [Protestuesit në Kuvendin e Maqedonisë protestojnë: Është grusht shteti!] (në sllovenisht). 24ur.com. Arkivuar nga origjinali më 9 shtator 2017.
  13. ^ Testorides, Konstantin (27 prill 2017). "Protesters attack Macedonian lawmakers over leadership vote, dozens injured". Chicago Tribune (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 prill 2017.
  14. ^ "Талат Џафери: Имаме обврска да обезбедиме фер избори – DW – 25.01.2024". dw.com (në maqedonisht). Marrë më 2024-01-25.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Talat_Xhaferi&oldid=2713263"