Pseudo Skylaksi
Pseudo-Skylaksi (mesi i shekullit IV para Krishtit) është një gjeograf i anonim i lashtë grek [1], i cili konsiderohet se është autori i veprës Periplus (Portulan), e cila përmban përshkrimin më të vjetër të njohur deri më tani të bregdetit lindor të Adriatikut. Titulli i plotë i veprës është "Periplus tes thallases tes eikumenes Europes kai Azias kai Libyes" (Lundrimi buzë brigjeve të Evropës, të Azisë dhe të Afrikës). Vepra e tij i përket gjinisë letrare periploi lundrimi) Pseudo Skylaksi është pseudonimi i këtij gjeografi.
Në veprën Periplus, Pseudo-Syilaksi përshkruan lundrimin e brigjeve të Mesdheut dhe Detit të Zi në një drejtim të akrepave të orës, duke filluar nga Iberia deri pas Shtyllave të Herkulit. Pjesa që lidhet me bregdetin e Afrikës së Veriut është marrë ndoshta nga Periplus nga eksploruesi kartagjenas Hano Lundërtarit.
Periplus, fjalë për fjalë "portulan", u gjet në shekullin VII (botuar për herë të parë në Augsburg në vitin 1600.). Fillimi i dorëshkrimit thotë se është vepër e Skilaksit nga Karianda, një logograf dhe gjeograf që kishte jetuar në shekullin VI para Krishtit. [2] Më vonë u bë e qartë se vepra duhej të ishte krijuar më vonë sepse përmend vendbanimet që u paraqitën pas kohës së Skilaksit. Kështu, për autorin e Periplusit, qëndron edhe emri "Fake" ose "Pseudo" Skilaks i cili më vonë u bë emër i zakonshëm për këtë gjeograf anonim.
Përkthimi i pjesës së Periplusit që flet për bregdetin lindor të Adriatikut:
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pas Venetëve janë njerëzit e Histra dhe lumi Istros (lumi Mirna ). Udhëtimi përgjatë bregdetit të Histrës zgjat ditë e natë.
Pas Histrëve është populli i Liburnëve. Te ky popull qytetet buzë detit janë Lias, Idassa, Attienites, Dyyrta, Aloupsoi, Olsoi, Pedetai, Hemionoi. Liburnët qeverisen nga gratë dhe gratë janë të lira nga burrat dhe ato përzihen me skllevërit e tyre dhe me burrat nga zonat fqinje. Në këtë zonë janë ishujt e mëposhtëm, emrat e të cilëve i njoh, dhe shumë prej tyre janë pa emra: Istris, një ishull me 210 stadia dhe gjerësi 120, Elektrides (ishujt Kvarner), Mentorides ( Rab, Pag dhe ishuj përreth), dhe këta ishuj janë të mëdhenj, pastaj lumi Katarbates (Krka). Udhëtimi përgjatë bregdetit Liburnian zgjat dy ditë.
Pas Liburnëve, është populli ilir, dhe ilirët jetojnë përgjatë detit deri në Kaonia afër Kerkyra dhe ishullit të Alkinos. Dhe ka një qytet grek të quajtur Heracles, me një port. Barbarët, të quajtur Lotofagë, janë këta: Hierastamnai, Boulinoi dhe Hylloi. Këta thonë se Hyllos, i biri Herakliut, u vendos atje, dhe ata janë barbarë. Dhe ata vazhdojnë gadishullin pak më të vogël se Peloponezi . Boulinoi jetojnë pranë tyre. Dhe Boulinoi janë një popull ilir. Dhe udhëtimi bregdetar nga zona Boulinoia në lumin Nestos ( Lumi Cetina ) zgjat një ditë të gjatë.
Dhe nga Nestosi udhëtimi ndjek gjirin. Dhe ai gji i tërë quhet Manios. Dhe udhëtimi bregdetar zgjat një ditë. Dhe në këtë gji janë ishujt, Proteras ( Drvenik Veli ), Krateiai ( Braç ), Olynta ( Solta ). Dhe ato janë larg njëri tjetrit nga dy stade ose pak më shumë. Pastaj është Pharos ( Hvar ) dhe Issa ( Vis ). Sepse këtu është Novi Pharos ( Qyteti i Vjetër në Hvar), një ishull grek, dhe ishulli Issa, dhe këto janë qytete greke. Para se të lundroni përgjatë bregdetit drejt lumit Narona (lumi Neretva ), ka shumë tokë e cila zgjatet drejt detit. Dhe ka një ishull afër zonës bregdetare, emri i të cilit është Melita ( Mleti ), dhe një ishull tjetër afër tij, emri i të cilit është Korkyra e zezë ( Korcula ). Dhe ai ishull shtrihet përgjatë një gadishulli nga zona bregdetare, dhe me gadishullin tjetër ai del drejt lumit Narona. Dhe është 20 stadia larg Melitës, dhe 8 stadia nga zona bregdetare.
Pas Nestianëve është lumi Narona (Neretva), dhe rruga në Narona nuk është e ngushtë, sepse edhe trirrema hyn në të, dhe anije të tjera në qytetin e sipërm tregtar që është 80 stadia larg detit. Atje janë Manijcët me kombësi ilirë. Atje është një liqen, i madh, në brendësi nga qyteti tregtar, dhe liqeni shtrihet deri tek popullsia ilire Autariatai. Dhe ka një ishull në një liqen me 120 stade dhe toka në ishull është shumë mirë e kultivuar. Dhe nga ai liqen rrjedh lumi Narona, Nga Narona në lumin Arion është një ditë udhëtimi, dhe nga lumi Arion në lumin Rhizous një udhëtim gjysmë dite. Gurët e Kadmit dhe Harmonisë janë këtu dhe një faltore jo larg nga lumi Rhizous. Nga lumi Rhizous në Bouthoe udhëtimi (...) dhe një qytet tregtar.
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Iliria
- Straboni
- Herodoti
- Ilirologjia
- Hekateu i Miletit
- Historitë e Herodotit
- Skylaksi i Kariandës
- Periplusi i Pseudo-Skylaksit
Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- M. Suić: “Istočna jadranska obala u Pseudo Skilakovu Periplu”, Rad Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti 306, Zagreb, 1955, 121–185.
Referimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Istarska enciklopedija Arkivuar 25 nëntor 2020 tek Wayback Machine M. Križman: Pseudo Skilak
Pseudo-Skilak, u znanosti uobičajen pseudonim anonimnoga zemljopisca ...Njegovo djelo Peripl. zemlj. je prikaz...Pripada knjiž. rodu periplâ (grč. περίπλοι: oplovbe) - ^ Grčka kolonizacija Jadrana
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Pseudo Skylax: Periplus (Anglisht)