Gjuhët e Evropës

Gjuhët e Evropës

Shumica e gjuhëve të Evropës i takojnë familjes së gjuhëve Indo-evropiane. Nga një popullsi prej 744 milionë (që nga viti 2018), rreth 94% janë folës amtarë të një gjuhe indo-evropiane; brenda grupit të gjuhëve indo-evropiane, tre grupet më të mëdha gjuhësore janë gjuhët sllave, romake dhe gjermanike, me më shumë se 200 milionë folës secila, e të cilat përbëjnë afërsisht 90% të evropianëve. Grupi më i vogël i gjuhëve indo-evropiane në Evropë përfshijnë gjuhën helene ( greqisht , rr. 10 milion), baltike (rr. 7 milion), Gjuha shqipe (rr. 5 milion), indo-ariane ( gjuha rome , rr. 1,5 milionë) dhe keltike ( duke përfshirë edhe uellsishten, rreth 1 milion).

Nga rr. 45 milionë europianë që flasin gjuhë jo-indoeuropiane, rreth 20 milionë të tjerë bien brenda familjeve urale dhe turke. Ende grupet më të vogla (të tilla si gjuha baske dhe gjuhë të ndryshme të Kaukazit ) përbëjnë më pak se 1% të popullsisë evropiane. Imigracioni ka shtuar komunitete të konsiderueshme të folësve të gjuhëve afrikane dhe aziatike, që arrijnë në rreth 4% të popullsisë, mes të cilave arabishtja është gjuha më e folur . Pesë gjuhë kanë më shumë se 50 milion folës amtare në Evropë: rusisht , gjermanisht , frëngjisht , italisht dhe anglisht . Ndërsa rusishtja ka numrin më të madh të folësve amë (më shumë se 100 milionë në Evropë), anglishtja në Evropë ka numrin më të madh të folësve në tërësi, duke përfshirë rreth 200 milionë folës të gjuhës angleze si gjuhë të dytë .

Gjuhët sllave

Gjuhët sllave fliten në zona të mëdha të Evropës Qendrore , Evropës Jugore dhe Evropës Lindore . Rreth 250 milionë europianë janë folës amë të gjuhëve sllave, grupet më të mëdha janë rusishtja (rreth 110 milion në Rusinë Evropiane dhe pjesët fqinje të Evropës Lindore, rusët paraqesin komunitetin më të madh gjuhësor në Evropë), polonishtja (rreth 55 milionë) ukrainishtja (rr. 40 milionë), serbo-kroatishtja (rr. 21 milion), çekishtja (rr. 11 milionë), bullgarishtja (rr. 9 milion), sllovakishtja (rr. 5 milion) belarusiashtja dhe sllovenishtja (rr. 3 milion ) dhe maqedonishtja (rreth 2 milion).

Në aspektin filogjenetik, gjuhët sllave janë të ndara në tre nëngrupe:

• Gjuhët sllave perëndimore (polonisht , çekisht , sllovakisht , gjuha sorbiane e ulët , sorbiane e lartë dhe kashubiane).
• Gjuhët sllave lindore (rusisht , ukrainisht , bjellorusisht dhe gjuha rusine) .
• Gjuhët sllave jugore (serbe, kroate, sllovene, bosnjane, malazeze,bullgare, maqedonase dhe gjuha e vjetër sllave (gjuha liturgjike kishtare sllave).

Gjuhët romane (neolatine)

Rreth 215 milionë europianë (kryesisht në Evropën Jugore dhe Perëndimore) janë folës amtare të gjuhëve romake (neolatine) , grupet më të mëdha që përfshijnë frëngjisht (rreth 69 milionë), italian (rreth 65 milion), spanjoll (kastilian) (rreth 40 milion) rumanisht (rreth 23 milion), portugalisht (rreth 10 milion), sicilian (rreth 5 milion), katalonisht (rreth 4 milion), galician (rreth 2 milion), sardinisht (rreth 1 milion), oksitanisht (rreth 500,000), përveç komuniteteve më të vogla.

Gjuhët gjermanike

Gjuhët gjermanike përbëjnë familjen mbizotëruese gjuhësore në Evropën veriperëndimore . Rreth 210 milionë europianë janë folës amtare të gjuhëve gjermanike, grupet më të mëdha janë gjermane (rreth 95 milionë), anglisht (rreth 70 milion) dhe holandisht (rreth 24 milion), suedisht (rreth 10 milion), daneze rreth 6 milion) dhe norvegjeze (rreth 5 milion).

Ekzistojnë dy nënndarje të mëdha të gjuhëve gjermanike: gjermanike perëndimore dhe gjermanike e veriut . Një grup i tretë, gjermanike lindore (East Germanic) , konsiderohet se është zhdukur; të vetmet tekste gjermane të mbijetuara janë shkruar në gjuhën gotike . Gjuha gjermanike perëndimore është e ndarë në Anglo-Frizian (përfshirë anglisht ), gjermanisht të ulët dhe Frankoniane e ulët (duke përfshirë holandisht ) dhe gjermanishte e lartë (duke përfshirë edhe gjermanishten standarde ).

Shiko gjithashtu

• Eurolinguistika
• Studimet Evropiane
• Dita Evropiane e Gjuhëve
• Karta Evropiane për Gjuhët Rajonale ose Minoritare

Lidhje të jashtme

• Everson, Michael (2001). "The Alphabets of Europe". evertype.com. Marrë më 19 mars 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Haarmann, Harald (2011). "Europe's Mosaic of Languages" (në anglisht). Institute of European History. Marrë më 2 nëntor 2011.
• Reissmann, Stefan; Argador, Urion (2006). "Luingoi in Europa" (në gjermanisht). Reissmann & Argador. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2009. Marrë më 2 nëntor 2009.
• Map of Minorities & Regional and Minority Languages of Europe, Language Diversity (2017) Arkivuar 9 prill 2022 tek Wayback Machine
• Zikin, Mutur (2007). "Europako Mapa linguistikoa" (në baskisht). muturzikin.com. Marrë më 2 nëntor 2009.