Monumente në Tiranë

Qyteti i Tiranës dhe disa monumente të tij.

Monumentet në Tiranë, janë disa pika referimi me interes të konsiderueshëm historik ose artistik. Shumë monumente dhe artefakte që ndodhen në Tiranë, datojnë në periudhat ilire, romake, greke dhe osmane .

Tirana është shtëpia e stileve të ndryshme arkitekturore që përfaqësojnë periudha me ndikim në historinë e saj që datojnë që nga lashtësia.

Muzetë

Galeria Kombëtare e Arteve

Galeria Kombëtare e Arteve e Shqipërisë u hap për publikun më 11 janar 1954. Muzeu ruan mbi 5000 vepra arti. Krahas koleksionit të përhershëm i cili ka në fokus artin e realizmit socialist, artistë të famshëm shqiptarë, ndërkombëtarë dhe koleksione të rëndësishme kanë qenë pjesë e ekspozitave të ndryshme në Galerinë Kombëtare të Arteve.

Muzeu Arkeologjik Kombëtar

Muzeu Arkeologjik Kombëtar është muzeu i parë i themeluar pas Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri . Në fillim u hap në vitin 1948 si Muze Etnografik-Arkeologjik . Artefaktet e tij mbulojnë një periudhë prej më shumë se 5000 vjetësh, nga epoka parahistorike e deri tek ilirët e lashtë, grekët, mesjeta e deri në kohët moderne. Muzeu është i ndarë në pesë seksione, të cilat përmbajnë ekspozita të ndryshme të mbledhura nga i gjithë vendi. Në departamentin e parë dhe të dytë disponohen objekte nga parahistoria. Reparti i tretë, objekte ekzistuese nga shekulli IV dhe VI pas Krishtit, që tregon jetën e përditshme të ilirëve dhe tregtinë e tyre me kolonitë greke. Në departamentin e katërt gjenden statuja dhe skulptura të lashtësisë klasike, si dhe objekte nga Dyrrachiumi, Apolonia dhe Oricum . Në repartin e pestë gjenden objekte të shumta nga fortesa dhe varre, të cilat datojnë nga mesjeta e hershme dhe e vonë.

Muzeu i Bunk Artit

Në vitin 1983, rreth 173,371 bunkerë betoni u shpërndanë në të gjithë vendin nën komunizëm . ^[2] Muzeu Bunk'art ndodhet brenda një bunkeri atomik të diktatorit Enver Hoxha, pranë bulevardit Deshmoret e Kombit . Ai i kushtohet komunizmit në Shqipëri dhe jetës së përditshme të shqiptarëve gjatë regjimit. Ai gjithashtu pret ekspozita që ndërthurin historinë moderne të kombit me artin bashkëkohor. ^[3]

Muzeu Historik Kombëtar

Muzeu Historik Kombëtar u hap më 28 tetor 1981 dhe është 27,000 square metres (290,000 sq ft) në madhësi, ndërsa 18,000 square metres (190,000 sq ft) janë në dispozicion për ekspozita. Ai ruan disa nga gjetjet më të mira arkeologjike në Shqipëri, që datojnë nga parahistoria deri në periudhën osmane. Në stendat e pavijonit ka foto të personaliteteve botërore që takuan Nënë Terezën si Zhak Shirak, Bill Klinton, Toni Bler, Ibrahim Kodra e të tjerë. Padyshim që objektet personale të përdorura prej saj rrisin kureshtjen e mijëra vizitorëve në Muzeun Historik Kombëtar. Aty gjenden rrobat e sundimtarëve shqiptarë të dekoruar shumë ose gjëra specifike për ngjarje historike, emblema të princërve shqiptarë, shtyllat e katedrales, relieve, ikona të krijuara nga artistët më të mëdhenj shqiptarë dhe shumë atraksione të tjera të historisë shqiptare.

Ndërtesa përfshin sheshin Skënderbej në veri-perëndim. Fasada karakterizohet nga një mozaik i madh i quajtur Shqiptarët . Mozaiku e interpreton historinë e shqiptarëve, që nga lashtësia e deri në kohën moderne, si një luftë e vazhdueshme kundër gjithçkaje. Shifrat janë paraqitur nga e majta, luftëtarët ilirë, luftëtarët kundër Perandorisë Osmane, Naim Frashëri, luftëtarët e Rilindjes Kombëtare, një punëtore komuniste, Nënë Shqipëri në formën e një gruaje të re në një turmë me armë si figura qendrore e përbërjen dhe pesë partizanë komunistë të të dy gjinive nga Lufta e Dytë Botërore në të djathtë. ^[4]

Sheshe

Sheshi Nënë Tereza

Sheshi Nënë Tereza është sheshi më i madh në kryeqytet. Ajo mori emrin e murgeshës katolike romake shqiptare, misionares dhe nobelistes Nënë Tereza . Sheshi ishte planifikuar nga italiani Gherardo Bosio, gjatë pushtimit italian të Shqipërisë në një stil racionalist . Sheshi shtrihet në skajin verior të Bulevardit Dëshmorët e Kombit .

Sot sheshi është i rezervuar për qarkullim. Në vitin 2015, sheshi mbyllej për qarkullim çdo mbrëmje në verë dhe përdorej si zonë këmbësore dhe stil i lirë për çiklistët. Në dhjetor 2016, në shesh u organizua një treg Krishtlindjesh.

Shumë ndërtesa janë të vendosura në rrugë duke përfshirë Universitetin e Tiranës së bashku me Universitetin e Arteve, Muzeun Arkeologjik Kombëtar dhe Qendrën e Studimeve Albanologjike .

Sheshi Skënderbej

Sheshi Skënderbej është sheshi kryesor i qytetit dhe është emëruar në vitin 1968, sipas fisnikut mesjetar shqiptar dhe heroit kombëtar të vendit, Gjergj Kastrioti Skënderbeu ( shqip: Gjergj Kastrioti </link> ). Në kohën e monarkisë shqiptare, sheshi ishte i përbërë nga një sërë ndërtesash që përfundimisht do të shpërthyen gjatë periudhës komuniste. Statuja e liderit shqiptar Enver Hoxha u ngrit në hapësirën midis Muzeut Historik Kombëtar dhe Bankës Kombëtare. Pas rënies së komunizmit në 1991, statuja do të hiqej mes demonstratave të udhëhequra nga studentët.

Në shekullin e 20-të, Florestano Di Fausto dhe Armando Brasini, arkitektë të njohur të periudhës së Benito Musolinit në Itali, hartuan planin e qytetit për Tiranën, në stilin e neo-rilindjes me zgjidhje këndore të artikuluara dhe fascitë gjigante të rendit.

Kryetari aktual i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj bëri të ditur se plani i mëparshëm do të rikthehet me ndryshime të vogla si hapësirat e gjelbra, parkimi nëntokësor, si dhe futja e materialit prej guri të marrë nga të gjitha anët e Shqipërisë dhe trevave shqipfolëse . Punimet nisën në vitin 2016 me përfundimin e unazës së vogël ( shqip : Unaza e Vogël) rreth sheshit. Pas përfundimit do të shërbejë si një ambient ku institucionet përreth do të shfaqeshin në një koncept mjedisi të hapur në shesh. Ai do të shërbejë gjithashtu si një treg lokal fermerësh me shitës nga Tirana rurale që shfaqin produktet e tyre.

Sheshi Adem Jashari

Sheshi Adem Jashari në Tiranë është një shesh që ndodhet në rrugën e Durrësit. Monumenti i tij u vendos në të njëjtin vend ku më herët ishte i vendosur vetëm një bust i tij. Monumenti u vendos me rastin e festimeve të 100 vjetorit të Pavarësisë ! Skulptura është vepër e Muntaz Dhramit. Më vonë është bërë edhe rindërtimi i sheshit.^[5] ^[6]

Blloku

Blloku njihet gjerësisht si një destinacion argëtimi dhe pazari me butikët, dyqanet, restorantet, baret e modës, baret dhe kafenetë e shumta. Ajo u bë shumë tërheqëse pas rënies së komunizmit në Shqipëri, sepse gjatë periudhës komuniste u bë një zonë banimi e kufizuar për anëtarët e Byrosë Politike shqiptare ; Shqiptarët e zakonshëm nuk do të lejoheshin të hynin. Në shumicën e hartave ishte e pashënuar. ^[7] Në Blloku mund të gjeni ende rezidencën e liderit komunist të Shqipërisë Enver Hoxha . Sot Blloku është një lagje mjaft tregtare, shëtitëse, lehtësisht e aksesueshme nga pjesë të ndryshme të qytetit. Shumë klube, bare, bare dhe restorante janë të vendosura në atë zonë. Në Blloku u hap edhe zinxhiri i parë ndërkombëtar i ushqimit të shpejtë ( KFC ) në Shqipëri.

Bulevardi Dëshmorët e Kombit

Bulevardi Dëshmorët e Kombit ishte planifikuar edhe nga italiani Gherardo Bosio, gjatë pushtimit italian të Shqipërisë edhe në stilin racionalist . Përgjatë këtij bulevardi ndodhen ndërtesa, duke përfshirë disa godina administrative dhe ndërtesa financiare. Ajo u krijua si pjesë e një rinovimi të kryeqytetit shqiptar në fund të viteve 1930 dhe 1940. Rruga u krijua si pjesë e një rinovimi të kryeqytetit shqiptar në vitet 1930 dhe 1940, për qytetin me rritje të shpejtë, i cili ishte i përqendruar në veri të lumit Lana. Gjatë epokës komuniste në Shqipëri, parada të mëdha zhvilloheshin rregullisht.

Bulevardi hyn në qendër të qytetit nga jugu dhe kryqëzohet me bulevardin Bajram Curri pranë parkut Rinia . Më vonë u bë pjesë e sheshit Skënderbej dhe më pas vazhdon në veri të qendrës si Bulevardi Zogu I.

Pazari i ri

Pazari i Ri (anglisht: New Pazar) është një lagje e qytetit. Është pjesë e qytetit të vjetër të Tiranës . Emri i lagjes rrjedh nga tregu i ushqimeve, i cili ndodhet në këtë zonë.

Tregu ofron një shumëllojshmëri frutash të freskëta, perimesh të kultivuara në zonat përreth Tiranës, peshk dhe mish, verë dhe raki rajonale shqiptare . Shumë ndërtesa shumëngjyrëshe, restorante dhe furra buke janë të vendosura në të. Kohët e fundit është rritur interesi për ta bërë Pazarin një atraksion turistik. Megjithatë, në vitin 2017, pazari u rinovua dhe u rindërtua.

Monumente tjera

Kulla e Sahatit

Kulla e Sahatit e Tiranës daton në shekullin e 19-të dhe u ndërtua nga turqit osmanë dhe fillimisht kishte një kambanë nga Venecia që shënonte kohën çdo orë. Gjatë periudhës osmane në Ballkan, aty u ndërtuan shumë kulla sahati, të cilat shërbenin si kuptim i informimit të qytetit, me qëllim që t'u tregonin njerëzve se kur duhet të faleshin, si dhe tregtarëve që mbyllnin dyqanet e tyre. Është adoptuar si simboli i Tiranës.

Shkallët kanë 90 shkallë që shkojnë në një formë spirale. Është 35 metra (115 ft) i gjatë dhe ishte ndërtesa më e lartë në Tiranë në atë kohë. Ora u shkatërrua nga bombardimet gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe u zëvendësua në vitin 1946 me një orë me numra romakë nga një kishë në Shkodër . ^[8] Kulla iu nënshtrua rinovimit në 1981 dhe gjithashtu në 1999. Qasja në majën e kullës është e disponueshme pa pagesë që nga viti 1996 . ^[8] Një restaurim i ri po vazhdon nga Bashkia e Tiranës në vitin 2010 për turistët . ^[8] Kupola ka një stil të ngjashëm arkitekturor siç është kampanili i Shën Markut në Venecia.

Xhamia e Et'hem Beut

Xhamia e Et'hem Beut ndodhet ngjitur me Kullën e Sahatit dhe ndërtesa filloi në shekullin e 18-të nga Molla Beu dhe përfundoi në 1819 nga djali i tij Haxhi Ethem Beu, nipi i Sulejman Pashës . Xhamia u mbyll gjatë regjimit komunist në Shqipëri dhe u rihap si shtëpi kulti pas rënies së komunizmit në Shqipëri në vitin 1991, pa leje nga autoritetet. Mirëpo, xhamia përbëhet nga një sallë lutjesh, një portik që e rrethon nga lindja dhe veriu edhe minarja. Në pjesën veriore të xhamisë ndodhet hyrja në sallën e lutjeve, e cila është në planimetri katrore dhe është ndërtuar në një vëllim unik. Është e mbuluar me kupolë. Kupola është gjysmë sferike, pa dritare. Afresket e xhamisë përshkruajnë pemë, ujëvara dhe ura. Jeta e qetë është shumë e rrallë në artin islam. Për turistët, xhamia është e hapur jashtë kohës së faljes. Khavaja ( shqip : Hoxha) i çon vizitorët në minare.

Kalaja e Petrelës

Kalaja e Petrelës është një nga vendet turistike pranë Tiranës që tërheq një numër të madh vizitorësh. Historia e saj daton që nga perandori bizantin, Justiniani I. Shtrihet ne rrugen kryesore qe fillon nga Tirana ne Elbasan . Vendndodhja e saj, tërheq vëmendjen e shumë vizitorëve. Është trekëndësh dhe ka dy kulla vëzhgimi. Edhe pse në këtë vend ka ekzistuar tashmë fortifikime antike, dizajni aktual është i shekullit të 15-të. Si atraksion turistik, brenda kalasë u hap një restorant. Megjithatë, ai u ofron vizitorëve pamje unike të luginës së Erzenit, kodrave piktoreske, ullishte dhe maleve të largëta.

Katedralja e Ringjalljes

Katedralja e Ringjalljes së Tiranës është katedralja e tretë ortodokse më e madhe në Evropë dhe përfundoi në vitin 2012. Kupola e katedrales është 32.2 metra e lartë, me kambanoren që arrin 46 metra. Kompleksi përfshin katedralen, tre kapela të Lindjes së Krishtit, kambanoren, rezidencën e Sinodit të Shenjtë, qendrën kulturore dhe një bibliotekë. Në anën lindore ndodhet një muze i vogël, një sallë leksionesh, një ambient për bankete dhe një zonë për ekspozita dhe aktivitete për fëmijë.

Varri i Kapllan Pashës

Varri i Kapllan Pashës është ndërtuar në fillim të shekullit të 18-të, me gurë të gdhendur dhe ka një formë tetëkëndëshe.

Nënë Shqipëria

Nënë Shqipëri është një statujë 12 metra e vendosur në Varrezat e Dëshmorëve të Kombit në juglindje të qytetit, kushtuar në vitin 1971. Statuja përfaqëson në mënyrë figurative Shqipërinë, si një nënë që ruan gjumin e përjetshëm të atyre që dhanë jetën për të. Statuja mban një kurorë dafinash dhe një yll. Ishte gjithashtu vendprehja e ish-diktatorit Enver Hoxha, i cili më pas u shpërnda dhe iu dha një varr më i përulur në një varrezë tjetër publike. Në ballinën e piedestalit është mbishkrimi Lavdi e Përjetshme Dëshmorëve të Atdheut.

Pothuajse 28 mijë varre janë në varrezat e partizanëve të Luftës së Dytë Botërore. Në varreza ishte edhe varri i Enver Hoxhës, derisa u zhvarros në vitin 1992 dhe u transferua në një varrezë publike me një gur varri më të thjeshtë.

Kisha e Zemrës së Shenjtë

Kisha katolike e Zemrës së Shenjtë u ndërtua në vitin 1939 nga italianët . Në vitin 1967, kisha u mbyll. Kur u rihap, në vitin 1990, Lonely Planet e përshkroi kishën se kishte "imazhe të gëzuara realiste fotografike mbi një zbardhje komuniste që duhen parë për t'u besuar". ^[9]

Mali i Dajtit

Parku Kombëtar i Malit të Dajtit konsiderohet nga banorët e Tiranës si Ballkoni Natyror i Tiranës . Në dimër, mali shpesh mbulohet me borë dhe është një vendstrehim i popullarizuar për popullsinë vendase të Tiranës që rrallë sheh borë. Në mal arrihet përmes teleferikut të Dajtit Express. Shpatet malore janë të mbuluara me bimësi të dendur kryesisht nga pisha të forta dhe drurë ahu. Në dimër parku shtrihet nën borë dhe u bë një destinacion i njohur dimëror për banorët e Tiranës.

Tirana, pamje nga Dajti

Shih edhe

Referime

^ ""The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens" (PDF). Tiranasmart.city. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 17 gusht 2018. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Hapet dosja, ja harta e bunkerëve dhe tuneleve sekretë". Shqiptarija.com. Arkivuar nga origjinali më 17 shtator 2017. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Bunk'Art". Lonelyplanet.com. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Vrapi, Julia. "Moikom Zeqo: Restaurimi i Mozaikut, lojë e ndyrë mes MTKRS dhe Vodafon, mashtruan publikun". Sot.com.al.^{[lidhje e vdekur]}
^ https://dritare.net/foto-si-eshte-transformuar-sheshi-adem-jashari-ne-tirane
^ https://www.periskopi.com/mahnitese-ky-eshte-sheshi-adem-jashari-ne-tirane-foto/
^ "Albania Block party: Dancing away the dictator's legacy - CNN Travel". Edition.cnnc.om. 12 shtator 2014. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b ^c "Kulla e Sahatit të Tiranës, nis restaurimi". BalkanWeb. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Masters, Tom (2007). Lonely Planet Eastern Europe (bot. 9). Lonely Planet. fq. 54. ISBN 978-1-74104-476-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] ""The Cloud" - Art Pavilion at National Gallery Gardens" (PDF). Tiranasmart.city. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 17 gusht 2018. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "Hapet dosja, ja harta e bunkerëve dhe tuneleve sekretë". Shqiptarija.com. Arkivuar nga origjinali më 17 shtator 2017. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] "Bunk'Art". Lonelyplanet.com. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] Vrapi, Julia. "Moikom Zeqo: Restaurimi i Mozaikut, lojë e ndyrë mes MTKRS dhe Vodafon, mashtruan publikun". Sot.com.al.^{[lidhje e vdekur]}

[5] ttps://dritare.net/foto-si-eshte-transformuar-sheshi-adem-jashari-ne-tirane

[6] ttps://www.periskopi.com/mahnitese-ky-eshte-sheshi-adem-jashari-ne-tirane-foto/

[7] "Albania Block party: Dancing away the dictator's legacy - CNN Travel". Edition.cnnc.om. 12 shtator 2014. Marrë më 17 gusht 2018. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Balkan_Web-8] "Kulla e Sahatit të Tiranës, nis restaurimi". BalkanWeb. Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[9] Masters, Tom (2007). Lonely Planet Eastern Europe (bot. 9). Lonely Planet. fq. 54. ISBN 978-1-74104-476-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]