Pogragja (Gjilan)

Pogragjë është një vendbanim në komunën e Gjilanit, Kosovë. Fshati është vendbanim në juglindje të Gjilanit në anën e djathtë të lumit Morava e Binqes rrëzë Maleve të Karadakut, jo larg Kalasë së lashtë me të njëjtin emër. Pogragja është qender e Bashkësise lokale, në të cilën gravitojnë edhe fshatrat tjera për rreth: Llocë, Kokaj, Sllubicë, Bilinicë, Stublina.

Topinimet

Toponimet e (Pogragjës

Tuma e Pogragjës

Tumat janë varre, kodërvarre. Janë varreza të kohës se vjetër të cilat karakterizohen sipas formës së tyre të jashtme, ku fillimisht varroseshin kastat e larta të shoqërisë njerëzore. Tumat gjenden, pothuajse, në pjesën më të madhe të botës. Tuma të shumta gjenden edhe në Ballkan. Pra gjenden edhe në Shqipëri e Kosovë. Fjala tumë rrjedh nga gjuhët Proto-Indo-Evropiane, prej së cilës vjen fjala latine tumulus që d.m.th. kodër- kodër e vogël. Në trojet shqiptare tumat njihen edhe me emrin 'Murana'. Sipas studiuesit Sherafedin Kadriu 'tumat paraqiten kryesisht në grupe, por janë të njohura edhe, jo pak tuma të vetmuara'. Tuma e Pogragjës është një tumë monumentale që i takon llojit të tumave të vetmuara. Ajo ka formë harku, e ndërtuar me shumë shtresa, prej dheut dhe gurëve që ka mbuluar varrin apo varret. Ajo është shumë e vjetër që i takon periudhës së hekurit dhe sipas arkeologes Edi Shukriu më shumë i përngjanë një vendbanimi të mbrojtur. Kadra mbi të cilën është ngritur tuma ka lartësi mbidetare 502m. Tuma ka lartësinë 7m dhe së bashku me 'bidenin' arrinë lartësinë mbidetare 509m. Tuma është e ruajtur mjaftë mirë deri në ditët tona. Para tumës shtrihet një fushë me një pjerrtësi shumë të vogël rreth 2 shkallëve, me sipërfaqe pre 3750m katrorë (75m x 50m). Mbrapa tumës shtrihet Fusha e Lilës (fushë e mal). Në tumë shkohet përmes një rruge anësore, dredharke, që ka një pjerrtësi shumë të madhe dhe sipas gjurmëve të gjetura dikur kanë qenë shkallë të gurta. Nga tuma, duket si në pëllëmbë, rrjedha e lumit Morava, fshati dhe fusha përballë tij. Rrënzë kodrës që ne e quajmë Kodra e tumës, në këmbët e saj kanë zën fill vendbanimet e para, shtëpitë -kasolla të katër vëllëzërve që ishin themelues të këtij fshati ( Bala, Kurta, Cana dhe Voca) që pastaj u bën lagje (Balajt, Kurtajt, Canajët, Vacojt pastaj Tomakët dha Cenajt). Fshati Pogragjë u rrit dhe u zgjerua duke u shtrirë përgjatë dhe kryesisht në anën e djathtë të lumit Morava (Lindje-Perëndim) dhe në Jug në dy anët e lumit të Sllubicës. Pas Luftës së Dytë Botërore disa familje u vendosën në arat e Coparit (copë arë), deri te Mrizi dhe së fundmi 3-4 shtëpi në Selishtë.

...............

Më poshtë po paraqesim një foto të Tumës së Pogragjës dhe një Figurë të skalitur në gurë, një ndër zbulimet e rralla arkeoligjike në të gjitha trojet shqiptare që e zbuloi Naser V. Selmani nga Pogragja në lokalitetin e Tumës. Për këtë gurë të gdhendur kanë shkruar dy studiues të njohur Dr. Qazim Namani dhe Mr. Sc. Emin Sallahu të cilët përmendin edhe një fakt interesant: Sipas arkeologut italian Emanuel Anti, nga Firenca i cili me rastin e një vizite në Institutin e Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve, pas analizës që i bëri kësaj figure deklaroi: Gjatë tërë karierës sime nuk kam patur rastin të shoh një paraqitje të tillë në gurë.

Gjeografia

Pogragja shtrihet përgjatë luginës së lumit Morava e Binçes, në një lartësi mbidetare prej 400 m. Ky vendbanim është afirmuar në pikëpamje të shërbimeve institucionale me ndarjen administrative deri në vitin 1953 që ka pasur funksionin e qendrës komunale. Pogragja sot është bashkësi lokale e e kësaj treve. Pogragja kufizohet me Llocën në jug, Bilinicën dhe fsh.Kukaj në lindje, në perëndim me Uglarin e në veri me Caparin e Bukovikun dhe në verilindje me Dobërçanin, Ranillugun, e Stublinën.

Demografia

Lëvizja e popullsisë së Pogragjës tregon rritje nga regjistrimi i parë pas Luftës së dytë botërore e deri më sot. Sipas regjistrimit të parë të popullsisë pas Luftës së Dytë Botërore në vitin 1948, Pogragja ka papasur 1082 banorë, në vitin 1981, 1560 banorë. Në Pogragjë nuk ka asnjë minoritet ose pakicë. Të githë janë etnik shqiptar.

Statistikat

Viti	Banorë
1948	1082
1953	1210
1961	1184
1971	1404
1981	1567
1991	1561
1998	2098
2011	1211^[1]

Ekonomia

Pogragja gjithsej posedon me 1846.91 hektar sipërfaqe. Prej tyre 382.19 ha janë sipërfaqe me ara, 1.74 ha, me pemishte, 133.61 ha sipërfaqe me livadhe, 108.97 ha sipërfaqe me kullosa, 1128.34 ha sipërfaqe me pyje,. Gjithsej tokë produktive Pogragja i ka 1754.90 ha. tokë. Sipërfaqe joproduktive gjithsej i ka 92 ha.

Personalitete

Personalitete të larta shkencore

Prof.Dr. Sadik Rashiti, Sociolog
Prof.Dr. Fehmi Rexhepi, Historian
Prof.Dr. Nuhi Rexhepi, Gjuhëtar
Prof. Rabit Rexhepi, ish Politikan
Mr. Xhafer Xhaferi, Sociolog
Jurist dip. Halim Halimi – Veteran i arsimit
Mr. Xhemajl Xhemajli, Historian
Mr.sci. Nagip Rexhepi, Gjinekolog
Mr.sci. Nijazi Rexhepi, Kimist
Ing. Fatmir Rexhepi, Politikan
Prof.Dr.Shpresa Qamili,Gjuhë Angleze
Prof.Dr. Lulzim Esati, Teolog
Prof.Ass.Dr. Fitim Rifati, Historian^{[lidhje e vdekur]}
Mr.sci. Burim Hasani, Ekonomist

Kuadro me kualifikim të lartë

Prof. Rifat Shabani, pedagog sportiv
Prof. Emrush Qamili, Gjuhë dhe Let.Shqipe
Jur.dip. Avdi Limoni
Prof. Azem Azemi, Gjeograf
Prof. Sadri Xhelili, Fizicient
Prof. Ymer Latifi, Gjuhe Shqipe
Ecc.dip. Ramiz Jashari, ekonomist
Ecc.dip. Beqir Shaqiri, ekonomist
Ecc.dip. Shukri Hasani, ekonomist
Ecc.dip. Ilmi Limani, ekonomist
Ecc.dip. Shefki Rexhepi, ekonomist
Prof. Bekim Mustafa, Matematicient
Ing.Fadil Latifi , Teknolog
Prof. Izeir Hyda, Letërsi dhe gjuhë
Ing. Mejdi Rexhepi, Elektrotekinik
Jur i dip. Selman Imeri - Jurist
Dr. Jashar Jashari, urolog
Prof. Bahtije Jashari, gjeografe
Prof. Mensure Jashari, prefesoreshë e gjuhës angleze në FSK
Prof.Dr. Lulzim Esati, Teolog
Prof.Agim Ajvazi, Agronom
Fatos Ajvazi, Inxhinier i Teknologjise
Dr. Fatime Ajvazi-Lenjani, Stomatologe
Jur.dip.Halil Zahiri,
Jur.dip Xhelil Sahiti
Ecc.Xhelal Shabani , Ekonomist
Ing. Fadil Rexhepi , Teknolog
Prof. Nuhi Duraku, Gjuhe Frenge
Prof. Zija Latifi, Gjuhe Shqipe
Ing. Shefqet Behluli, Inxhinier i metalurgjise
Jur. dip. Jetullah Behluli
Prof. Mukadeze Behluli, Biologe
Prof.Dr Reshat Jashari, Veterin
Dr. Fatmira Jashari Veterinere
Ing. Kadrush Limoni, Teknolog
Prof. Xhemile Ferizi Ecc.dipl.
Ing.dipl.Lulzim Ferizi Inxhinier i elektroteknikes
Betim Ferizi Teknologji Informative
Mr. Flurim Ferizi Master I Edukates Fizike
Faton Ferizi Teknologji Informative
Dr. Orhan Shaqiri, Veterin
Prof. Rexhep Qamili, Ed. Fizike
Mr. Violeta Rexhepi, Pianiste
Prof. Shkelqim Latifi, Histori
Prof. Valon Rexhepi, Muzikë
Ecc. Arlind Behluli, Ekonomist
Mr.Ecc. Kushtrim Qamili,Ekonomist
Dr.Shpetim Qamili,Doktor i Mjekesise Veterinare(New York ,USA)

Jur i dip. Shefqet Xhelili
Ecc i dip. Blerim Imeri - Ekonomist
Ecc i dip. Betim Hyda - ekonomist
Mr. Shkumbin Qamili, Gjuhes Angleze
Dr. Selami Kurteshi, anestezist
Ing.Visar Rexhepi
Dr. Premtim Rashiti, Super specilalist i Kardiologjis, FSK
Mr. Mendurim Rashiti, M.A. Psychology of Excellence in Business and Education in LMU, Munchen, Germany^[2].
Qamil Qamili, Mechatronic / Elektrotechnic (Bachelor of Engineering) System-Programues

Mësimdhënësit:

Shaban Shabani, Drejtor

Nazim Limoni, Arsimtar
Sherif Salihu, Arsimtar
Ilmi Rexhepi, Arsimtar
Muharrem Bajrami, Arsimtar
Adem Jashari, Arsimtar
Saqip Salihu, Arsimtar
Bajram Esati, Arsimtar
Jetullah Kadriu, Arsimtar
Jahi Kadriu, Arsimtar
Mexhid Aliu, Arsimtar
Mejdi Januzi, Arsimtar
Rabit Salihu, Arsimtar
Shefket Xhemajli, Arsimtar
Fehmi Hasani, Arsimtar

Jakup Bejtullahu, Arsimtar

Fahredin Rexhepi, Arsimtar
Murat Rifati, Arsimtar
Ilmije Hasani, Arsimtare
Nazmi Mustafa, Arsimtar
Hysnije Shabani-Gjinolli, Edukatore
Fekret Aliu, Arsimtar
Tefik Hasani, Arsimtar
Erduan Shabani , Arsimtar

Personalitete të Artit

Luan Durmishi, Tenor
Rexhep Jashari, Këngëtar
Qemail Musliu, Këngëtar
Samir Aliu, Këngëtar
Arsim Rifati, Këngëtar
Enver Hyda, Poet
Bujar Salihu, Poet
Prof. Magbule Xhemaili, Art
Prof. Arian Rexhepi, Art
Mr. Jeton Rexhepi, Art
Hamdi Shabani, Gazetar
Prof. Sami Durmishi , Gazetar

Lidhje të jashtme

[1] Fshati Pogragjë pamjet nga sateliti.

www.pogragja.com^{[lidhje e vdekur]}

Komuna e Gjilanit

Qyteti: Gjilani dhe fshatrat:

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Kosovës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.

[1] ttp://pop-stat.mashke.org/kosovo-census-ks.htm

[2] ttp://www.psy.lmu.de/excellence/students/exc_alumni.pdf

[1]

[2]