Xhorxhia

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Georgia)
Xhorxhia
Georgia
Shteti
Shteti i Xhorxhias
Flamuri i Xhorxhia
Flamuri
Stema zyrtare e Xhorxhia
Stema
Nofka(t): 
Peach State, Empire State of the South
Parimet: 
"Wisdom, Justice, Moderation"
Himni: "Georgia on My Mind"
Harta e Shteteve të Bashkuara me Xhorxhia të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Xhorxhia të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëProvinca e Xhorxhias
U pranua në Bashkim2 janar 1788 (4-të)
Kryeqyteti
(dhe qyteti mě i madh)		Atlanta
Metroja më e madhe dhe zonat urbaneAtlanta
Qeveria
 • GuvernatoriBrian Kemp (R)
 • Guvernatori togerGeoff Duncan (R)
LegjislaturaAsambleja e Përgjitshme e Xhorxhias
 • Dhoma e sipërmeSenati
 • Dhoma e ulëtDhoma e Përfaqësuesve
GjyqësoriGjykata e Lartë e Xhorxhias
Senatorët amerikan
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA8 Republikanë
6 Demokratë (lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej59.425 sq mi (153.909 km2)
 • Sipërfaqe tokësore57.906 sq mi (149.976 km2)
 • Sipërfaqe ujore1.519 sq mi (3.933 km2)  2.6%
Sipërfaqja vendi24th
Dimensionet
 • Gjatësia298 mi (480 km)
 • Gjerësia230 mi (370 km)
Lartësia mbidetare
600 ft (180 m)
Lartësia më e lartë
(Brasstown Bald[1])
4.784 ft (1.458 m)
Lartësia më e ulët
(Oqeani Atlantik[1])
0 ft (0 m)
Popullsia
 (2020)
 • Gjithsej10.711.908[2]
 • Vendi8-të
 • Dendësia185,2/sq mi (71,5/km2)
 • Dendësia vendi18-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$61,200[3]
 • Të ardhurat vendi
29-të
Emri i banorëveXhorxhian
Gjuha
 • Gjuha zyrtareAnglisht
 • Gjuhët e foluraAnglisht
Spanjisht (7.42%)
Të tjerë (2.82%)
Zona kohoreUTC−05:00 (Lindore)
 • Verës (DST)UTC−04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS
GA
Kodi ISO 3166US-GA
Shkurtesa tradicionaleGa.
Gjerësia gjeografike30.356–34.985° N
Gjatësia gjeografike80.840–85.605° W
Faqja zyrtarewww.georgia.gov

Georgia (lexo: Xhorxhia) është një shtet në rajonin Juglindor të Shteteve të Bashkuara, kufizohet në veri nga Tenesi dhe Karolina e Veriut; në verilindje nga Karolina e Jugut; në juglindje nga Oqeani Atlantik; në jug nga Florida; dhe në perëndim nga Alabama. Xhorxhia është shteti i 24-të më i madh në zonë dhe e 8-ta më e populluar nga 50 shtetet e SHBA-së. Popullsia e saj në vitin 2020 ishte 10,711,908.[4] Atlanta, një qytet global "beta(+)", është njëkohësisht kryeqyteti dhe qyteti më i madh i shtetit. Zona metropolitane e Atlantës, me një popullsi prej më shumë se 6 milion njerëz në 2020, është zona e 9-të metropolitane më e populluar në Shtetet e Bashkuara dhe përmban rreth 57% të të gjithë popullsisë së Xhorxhias.[5]

E themeluar në vitin 1732 si Provinca e Xhorxhias dhe duke u bërë një koloni mbretërore më 1752, Xhorxhia ishte e fundit dhe më jugore nga Trembëdhjetë Kolonitë e hershëm që u krijuan.[6] E quajtur pas Mbretit George II të Britanisë së Madhe, Kolonia e Xhorxhias mbulonte zonën nga Karolina e Jugut në jug deri në Floridën spanjolle dhe në perëndim deri në Luizianën franceze në lumin Misisipi. Më 2 janar 1788, Xhorxhia u bë shteti i katërt që ratifikoi Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara.[7] Nga viti 1802 deri në 1804, Xhorxhia perëndimore u nda për të formuar Territorin e Misisipit, i cili më vonë u pranua si shtetet amerikane të Alabama dhe Mississippi. Xhorxhia shpalli shkëputjen e saj nga Bashkimi më 19 janar 1861 dhe ishte një nga shtatë shtetet origjinale të Konfederatës.[7] Pas Luftës Civile, ishte shteti i fundit që u rivendos në Bashkim, më 15 korrik 1870.[7] Në epokën e pas-rindërtimit të fundit të shekullit të 19-të, ekonomia e Xhorxhias u transformua pasi një grup politikanësh, biznesmenësh dhe gazetarësh të shquar, të udhëhequr nga Henry W. Grady, përkrahën filozofinë "New South" të pajtimit seksional, industrializimit dhe epërsive e të bardhëve.[8] Gjatë mesit të shekullit të 20-të, disa xhorxhian, më së shumti Martin Luther King Jr., ishin udhëheqës të shquar gjatë lëvizjes për të drejtat civile.[7] Atlanta u zgjodh si mikpritëse e Lojërave Olimpike Verore të vitit 1996, e cila shënoi 100 vjetorin e Lojërave Olimpike moderne. Që nga viti 1945, Xhorxhia ka parë rritje të konsiderueshme të popullsisë dhe ekonomike si pjesë e fenomenit më të gjerë të Sun Belt. Nga viti 2007 deri në 2008, 14 nga qarqet e Xhorxhias u renditën në mesin e 100 qarqeve me rritjen më të shpejtë të vendit.[9]

Xhorxhia përcaktohet nga një shumëllojshmëri peizazhesh, flore dhe faune. Rajonet më veriore të shtetit përfshijnë Blue Ridge Mountains, pjesë e sistemit më të madh të maleve Appalachian. Pika më e lartë e Xhorxhias është Brasstown Bald në 4,784 ft (1,458 m) mbi nivelin e detit; më i ulëti është Oqeani Atlantik. Me përjashtim të disa zonave me lartësi të madhe në Blue Ridge, i gjithë shteti ka një klimë të lagësht subtropikale. Nga shtetet tërësisht në lindje të lumit Misisipi, Xhorxhia është më e madhja në sipërfaqe.[10]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Prodhimi bruto shtetëror (PPB) i Xhorxhias në vitin 2018 ishte 602 miliardë dollarë.[11] Për vite me radhë, Xhorxhia si shtet ka pasur vlerësimin më të lartë të kreditit nga Standard & Poor's (AAA) dhe është një nga vetëm 15 shtetet me një vlerësim AAA. Nëse Xhorxhia do të ishte një vend i pavarur, do të ishte ekonomia e 28-të më e madhe në botë, bazuar në të dhënat e vitit 2005.[12]

Janë 17 nga 500 kompanitë më të mëdha dhe 26 nga 1000 kompanitë më të mëdha që e kanë selinë qendrore në Xhorxhia, duke përfshirë edhe emra të tillë si Home Depot, UPS, Coca-Cola, TSYS, Delta Air Lines, Aflac, Southern Company, Anthem Inc., dhe SunTrust Banks.

Atlanta krenohet me aeroportin më të ngarkuar në botë, i matur si nga trafiku i pasagjerëve ashtu edhe nga trafiku i avionëve.[13][14] Gjithashtu, Porti i Savannah është porti i katërt më i madh detar dhe porti detar i kontejnerëve me rritjen më të shpejtë në Amerikën e Veriut, duke importuar dhe eksportuar gjithsej prej 2.3 milion TEU në vit.[15]

Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 21 tetor 2011.
  2. ^ Bureau, US Census (26 prill 2021). "2020 Census Apportionment Results". Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara (në anglisht). Marrë më 27 prill 2021.
  3. ^ "US Census Bureau QuickFacts". Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara (në anglisht). Marrë më 30 prill 2022.
  4. ^ "U.S. Census Bureau Quick Facts—Georgia" (PDF) (në anglisht). U.S. Census Bureau. Marrë më 26 prill 2021.
  5. ^ "Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places of 50,000 or More, Ranked by July 1, 2019 Population: April 1, 2010 to July 1, 2019" (në anglisht). U.S. Census Bureau, Population Division. Marrë më 21 maj 2020.
  6. ^ "Georgia History Overview—The History Channel" (në anglisht). The History Channel. Marrë më 20 shkurt 2012.
  7. ^ a b c d "New Georgia Encyclopaedia". The New Georgia Encyclopedia (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 13 maj 2013. Marrë më 20 shkurt 2012.
  8. ^ Grem, Darren (20 janar 2004). "Henry W. Grady (1850–1889)". New Georgia Encyclopedia (në anglisht). Marrë më 27 shtator 2019.
  9. ^ "Coweta is the 41st fastest growing county in United States" (në anglisht). The Times-Herald. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2009. Marrë më 22 maj 2010.
  10. ^ "United States Summary: 2010, Population and Housing Unit Counts, 2010 Census of Population and Housing" (PDF) (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. shtator 2012. fq. V–2, 1 & 41 (Tables 1 & 18). Marrë më 7 shkurt 2014.
  11. ^ Analysis, US Department of Commerce, BEA, Bureau of Economic. "Bureau of Economic Analysis" (PDF). www.bea.gov (në anglisht).
  12. ^ "BEA statistics for 2005 GSP—October 26, 2006" (në anglisht). Bea.gov. 23 maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 30 tetor 2008. Marrë më 27 korrik 2014.
  13. ^ Tharpe, Jim (4 janar 2007). "Atlanta Airport Still the "Busiest"". The Atlanta Journal-Constitution (në anglisht). Marrë më 4 qershor 2021.
  14. ^ "Hartsfield–Jackson Atlanta International Airport" (në anglisht). Delta Air Lines, Inc. Marrë më 23 qershor 2013.
  15. ^ "Port of Savannah fourth-busiest, fastest-growing in the U.S." Atlanta Business Chronicle (në anglisht). American City Business Journals. Marrë më 26 gusht 2013.
Flag of the United States.svg Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Xhorxhia&oldid=2460458"