Gjuhët indo-evropiane
Indo-evropian | |
---|---|
Rajoni | Evropa dhe Azia (para shekullit XVI) Gjithë bota (sot) |
Folës amtare | Mbi 3,4 miliard |
Familje gjuhësore | Gjuha proto-indo-evropiane
|
Kodet gjuhësore | |
ISO 639-3 | ine |
Glottolog | [http://glottolog.org/resource/languoid/id/indo1319 indo1319 indo1319] |
Në gjuhësi me Gjuhë indo-evropiane njihet një familje (grup) gjuhësh dhe dialektesh me prejardhje të përbashkët, të cilat fliten sot në pjesën më të madhe të botës, si në Evropë, Azinë jugperëndimore, Azinë qendrore, dhe Azinë jugore. Gjuhë të veçanta të kësaj familjeje gjuhësh fliten nga më shumë se 100 milionë folësa amtarë, si për shembull hindi, spanjisht, anglisht, portugalisht, bengali,Gjuha Shqipe, rusisht, frëngjisht, gjermanisht dhe punxhabi. Sot gjuhët indo-evropiane kanë numrin më të madh të folësve në botë në krahasim me familjet e gjuhëve të tjera. Këto gjuhë fliten prej rreth 3 miliardë folësash amtarë. Gjuhët Indo-Iraniane formojnë nëndegën më të madhe të gjuhëve indo-evropiane.
Gjuhët ndahen përgjithësisht në grupe të mëdha, por dallimësia më e rëndësishme i përket ndryshimit mes gjuhëve të quajtura satem (p.sh. gjuhët indo-iraniane dhe gjuhët sllave) dhe atyre të quajtura centum (p.sh. latinishtja, greqishtja, keltishtja) kundërshti që i ndan pastër, përjashtim bëhet për gjuhët e shuara tokarike (Turkistani kinez).
Klasifikimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Grupi Anadollik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Hititja*
- Palaikja*
- Lidi*
- Karie*
- Luvike (Arcavane)*
- Liçe*
- Milikja*
- Pisidikja*
- Sidetikja*
Grupi Armenik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Grupi Balltik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- gjuhët balltike perëndimore
- Prusishte e lashtë*
- Sudoviane apo Jatvingje*
- Kurlandeze apo Kuroniane*
- Galindishtja perendimore*
- gjuhet balltike lindore
- Lituanishtja edhe dialekti Samogitianisht
- Letonishtja
- Semigale*
- Seloniane*
- Galindishtja lindore*
- Prusishte e lashtë*
Grupi Gjermanik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Gjuhët gjermanike
- Gjermanikja veriore
- Nordikja e lashtë (Norron)
- Nordikja moderne (Gjuhët skandinave)
- Perëndimore
- Islandishtja
- Faroezja
- Norn
- Gjuha norvegjeze (Nynorsk)
- Lindore
- Danishtja
- Gjuha norvegjeze (Bokmål)
- Suedishtja
- Gutnikja
- Perëndimore
- Gjermanike lindore
- Gjermanike perëndimore
- Gjermanishtja
- Gjermanishte e vjetër
- Gjermanisht
- Gjermanishtja e mesme
- Gjermanishtja standarte ose Hochdeutsch (Hohdojç)
- Luksemburgishtja
- Gjermanishte e lartë
- Jiddish
- Gjermanishte e Ulët
- Frankone e Ulët
- Hollandishtja
- Hollandishtja
- Flame
- Afrikaansja
- Limburgeja
- Hollandishtja
- Saksone e Ulët
- Gjuha gjermane e ulët lindore
- Frankone e Ulët
- Gjermanishte e vjetër
- Anglo-frizone ose Gjermanike ishullore
- Frizonishtja
- Anglike
- Anglishtja
- Gjuha skoceze (lallans/scots)
- Jola*
- Gjermanishtja
- Gjermanikja veriore
Grupi Helenik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Grek
- Dorike
- Zakonike (duke vdekur)
- Eolike*
- Ionike-Atike
- Greqishtja moderne standarde
- Greqishtja cipriote
- Pontikja
- Grekokrimeanja
- Kapadokianja
- Italiote
- Grikoja
- Grekokalabrianja
- Dorike
Grupi Ilirik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Gjuha Indiane
Grupi Iranik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Avestike
- Perëndimor
- Kurdishte
- Persishte e lashtë*
- Persishte e mesme*
- Persishtja moderne (pârsi/fârsi)
- Persishte e mesme*
- Lindor
Grupi Italik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Italike
- Venedikja (Paleoveneto)*
- Umbre
- Të folme (dialekte) sabelike
- Oske (Sanite)
- Latino-falisko
- Faliske*
- Latine
- Latine e lashtë*
- Latinishtja klasike*
- Latinishtja vulgare*
- Romake
- Ishullore
- Sardo logudoreze (shiko Gjuha sarde)
- Sardo kampidaneze (shiko Gjuha sarde)
- Sardo sasareze (shiko Gjuha sarde)
- Lindore
- Italoromake
- Italishtja
- Sardo galureze (shiko Gjuha sarde)
- Korso çismontane (vedi Gjuha corse)
- Korso oltremontane (vedi Gjuha corse)
- Dakoromake
- Rumanishtja (Dakorumene)
- Istrorumene
- Meglenorumene
- Arumene (Maqedorumene)
- Dalmate
- Italoromake
- Perëndimore
- Galoromake
- Jugore (Oqitanike)
- Oqitane
- Provencale
- Alverniate
- Gjuha doqiane
- Guaskone
- Katalanishtja
- Katalanishtja veriore
- Valenciane
- Balearike
- Oqitane
- Veriore (Oitanike)
- Françane ose Frëngjishtja
- Pitavine
- Normane (Normando)
- Pikardo
- Galó
- Champenois
- Lorenece
- Valonishtja
- Arpitane ose Frankoprovencalja
- Galoitalike
- Jugore (Oqitanike)
- Retoromance
- Iberoromanco
- Spanjolle
- Kastiljane
- Estremenje
- Andaluzishtja
- Aragonezishtja
- Asturiane
- Portugishtja
- Lusitanja
- Galiciane
- Braziliane
- Spanjolle
- Galoromake
- Jugore
- Mocarabe*
- Ishullore
- Romake
- Latinishte e vonë*
- Latinshte humanistike
- Keltike
- Ligurishtja*
- Kontinentale
- Ishullore
- Gjuha Sllave e përbashkët*
- Lindore
- Perëndimore
- Çek-sllovake
- Serbo-lusaziane (e epërme dhe e poshtme)
- Gjuhët lekitike
- Polonishtja
- Polabishtja*
- Pomeranishtja
- Jugore
Grupi Tokarik
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Tokarishtja
- Tokarike A*
- Tokarike B*