Nebraska
Nebraska | |
|---|---|
| Shteti i Nebraskës | |
| Nofka(t): The Cornhusker State | |
| Parimet: | |
| Himni: "Beautiful Nebraska" | |
 Harta e Shteteve të Bashkuara me Nebraska të theksuar | |
| Vendi | Shtetet e Bashkuara |
| Para shtetësisë | Territori i Nebraskës |
| U pranua në Bashkim | 1 mars 1867 (37-të) |
| Kryeqyteti | Lincoln |
| Qyteti më i madh | Omaha |
| Metroja më e madhe dhe zonat urbane | Omaha–Council Bluffs |
| Qeveria | |
| • Guvernatori | Pete Ricketts (R) |
| • Guvernatori toger | Mike Foley (R) |
| Legjislatura | Legjislatura e Nebraskës |
| Gjyqësori | Gjykata e Nebraskës |
| Senatorët amerikan | Deb Fischer (R) Ben Sasse (R) |
| Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA | 1: Vacant 2: Don Bacon (R) 3: Adrian Smith (R) (lista) |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 77.358 sq mi (200.356 km2) |
| • Sipërfaqe tokësore | 76.874 sq mi (199.099 km2) |
| • Sipërfaqe ujore | 481 sq mi (1.247 km2) 0.7% |
| Sipërfaqja vendi | 16th |
| Dimensionet | |
| • Gjatësia | 430 mi (690 km) |
| • Gjerësia | 210 mi (340 km) |
| Lartësia mbidetare | 2.600 ft (790 m) |
| Lartësia më e lartë | 5.424 ft (1.654 m) |
| Lartësia më e ulët | 840 ft (256 m) |
| Popullsia (2020) | |
| • Gjithsej | 1.961.504 |
| • Vendi | 37-të |
| • Dendësia | 24,94/sq mi (9,63/km2) |
| • Dendësia vendi | 43-të |
| • Të ardhurat mesatare shtëpiake | $59.970[2] |
| • Të ardhurat vendi | 25-të |
| Emri i banorëve | Nebraskan |
| Gjuha | |
| • Gjuha zyrtare | Anglisht |
| Zona kohore | |
| pjesa më e madhe e shtetit | UTC−06:00 (Qendrore) |
| • Verës (DST) | UTC−05:00 (CDT) |
| Panhandle | UTC−07:00 (Mountain) |
| • Verës (DST) | UTC−06:00 (MDT) |
| Shkurtesa USPS | NE |
| Kodi ISO 3166 | US-NE |
| Shkurtesa tradicionale | Neb., Nebr. |
| Gjerësia gjeografike | 40° N to 43° N |
| Gjatësia gjeografike | 95° 19′ W to 104° 03′ W |
| Faqja zyrtare | www |
Nebraska është një shtet në rajonin Mesperëndimor të Shteteve të Bashkuara. Kufizohet me Dakotën e Jugut në veri; Iowa në lindje dhe Mizuri në juglindje, të dyja përtej lumit Missouri; Kansas në jug; Kolorado në jugperëndim; dhe Wyoming në perëndim. Është i vetmi shtet i SHBA-së me dalje në det trefish.[3]
Popujt indigjenë, duke përfshirë Omaha, Missouria, Ponca, Pawnee, Otoe dhe degë të ndryshme të fiseve Lakota (Sioux), jetuan në rajon për mijëra vjet përpara eksplorimit evropian. Shteti përshkohet nga shumë shtigje historike, duke përfshirë atë të ekspeditës Lewis dhe Clark.
Zona e Nebraskës është pak më shumë se 77,220 milje katrore (200,000 km2) me një popullsi prej mbi 1.9 milion. Kryeqyteti i saj është Lincoln dhe qyteti më i madh është Omaha, i cili ndodhet në lumin Missouri. Nebraska u pranua në Shtetet e Bashkuara në vitin 1867, dy vjet pas përfundimit të Luftës Civile Amerikane. Legjislatura e Nebraskës është ndryshe nga çdo legjislaturë tjetër amerikane në atë që është njëdhomësh dhe anëtarët e saj zgjidhen pa ndonjë referencë zyrtare për përkatësinë e partisë politike.
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri i Nebraskës vjen nga fjalët arkaike Otoe Ñí Brásge (bashkëkohore Otoe Ñíbrahge), ose Omaha Ní Btháska, që do të thotë "ujë i sheshtë", pas lumit Platte që rrjedh nëpër shtet.[4]
Gjeografi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shteti kufizohet me Dakotën e Jugut në veri; Iowa në lindje dhe Mizurin në juglindje, përtej lumit Missouri; Kansasin në jug; Koloradon në jugperëndim; dhe Wyoming në perëndim. Shteti ka 93 qarqe dhe është i ndarë në dy zona kohore, me shumicën e shtetit që vëzhgon Orën Qendrore dhe Panhandle dhe qarqet përreth vëzhgojnë Mountain Time. Tre lumenj kalojnë shtetin nga perëndimi në lindje. Lumi Platte, i formuar nga bashkimi i Platte të Veriut dhe Platte të Jugut, kalon nëpër pjesën qendrore të shtetit, lumi Niobrara rrjedh nëpër pjesën veriore dhe lumi Republikan kalon nëpër pjesën jugore.
Klima
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dy zona kryesore klimatike janë të përfaqësuara në Nebraska. Dy të tretat lindore të shtetit ka një klimë të lagësht kontinentale (Köppen Dfa), megjithëse jugperëndimi i këtij rajoni mund të klasifikohet si një klimë e lagësht subtropikale (Cfa) duke përdorur kufirin -3 °C ose 26.6 °F. Panhandle dhe zonat ngjitur në kufi me Koloradon kanë një klimë gjysmë të thatë (Köppen BSk). I gjithë shteti përjeton ndryshime të mëdha sezonale si në temperaturë ashtu edhe në reshje. Temperaturat mesatare janë mjaft uniforme në të gjithë Nebraskën, me verë të nxehtë dhe dimër përgjithësisht të ftohtë. Megjithatë, erërat chinook nga Malet Shkëmbore ofrojnë një efekt të përkohshëm të moderuar në temperaturat në pjesën perëndimore të shtetit gjatë dimrit.[5][6] Kështu, temperaturat mesatare maksimale të janarit janë më të lartat në rreth 43 °F ose 6.1 °C në Dundy County jugperëndimore dhe më të ulëtat në rreth 30 °F ose -1.1 °C rreth South Sioux City në verilindje.
Reshjet mesatare vjetore ulen nga lindja në perëndim nga rreth 31,5 inç (800 mm) në cepin juglindor të shtetit në rreth 13,8 inç (350 mm) në Panhandle. Lagështia gjithashtu ulet ndjeshëm nga lindja në perëndim. Reshjet e borës në të gjithë shtetin janë mjaft të barabarta, me shumicën e Nebraskës që merr nga 25 deri në 35 inç (0,64 deri në 0,89 m) borë çdo vit.[7] Temperatura më e lartë e regjistruar e Nebraskës ishte 118 °F (48 °C) në Minden më 24 korrik 1936. Temperatura më e ulët e regjistruar e shtetit ishte -47 °F (−44 °C) në Camp Clarke më 12 shkurt 1899.
Nebraska ndodhet në Tornado Alley. Shtrëngatat janë të zakonshme gjatë pranverës dhe verës. Stuhitë e dhunshme dhe tornadot ndodhin kryesisht gjatë këtyre dy stinëve, megjithëse ato gjithashtu mund të ndodhin herë pas here gjatë vjeshtës.
Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara vlerëson se popullsia e Nebraskës ishte 1,934,408 më 1 korrik 2019, një rritje prej 5,92% që nga regjistrimi i 2010-ës në Shtetet e Bashkuara.[8] Qendra e popullsisë së Nebraskës është në Polk County, në qytetin e Shelby.[9]
Sipas Sondazhit të Komunitetit Amerikan të vitit 2016, 10.2% e popullsisë së Nebraskës ishin me prejardhje hispanike ose latine (të çdo race): meksikan (7.8%), portorikan (0.2%), kubanez (0.2%) dhe prejardhje tjera hispanike ose latine (2.0%).[10] Pesë grupet më të mëdha të prejardhjes ishin: gjerman (36.1%), irlandez (13.1%), anglez (7.8%), çek (4.7%) dhe suedez (4.3%).[11]
Nebraska ka popullsinë më të madhe amerikane çeke dhe daneze jo-mormone (si përqindje e popullsisë totale) në vend. Amerikanët gjerman janë grupi më i madh i prejardhjes në pjesën më të madhe të shtetit, veçanërisht në qarqet lindore. Qarku Thurston (i përbërë tërësisht nga rezervimet Omaha dhe Winnebago) ka një shumicë indiane amerikane dhe Qarku Butler është një nga vetëm dy qarqet në vend me një pluralitet çeko-amerikan.
Vitet e fundit, Nebraska është bërë shtëpia e shumë komuniteteve të refugjatëve. Në vitin 2016, ai mirëpriti më shumë refugjatë për frymë se çdo shtet tjetër. Nebraska, dhe në veçanti Lincoln, është shtëpia më e madhe e refugjatëve jezidë dhe amerikanëve jezidi në Shtetet e Bashkuara.[12][13][14]
Vendbanimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tetëdhjetë e nëntë për qind e qyteteve në Nebraska kanë më pak se 3,000 njerëz. Nebraska e ndan këtë karakteristikë me pesë shtete të tjera të Mesperëndimit: Kansas, Oklahoma, Dakota e Veriut, Dakota e Jugut dhe Iowa. Qindra qytete kanë një popullsi prej më pak se 1,000. Rënia e popullsisë rajonale ka detyruar shumë shkolla rurale të konsolidohen.
Pesëdhjetë e tre nga 93 qarqet e Nebraskës raportuan rënie të popullsisë midis viteve 1990 dhe 2000, duke filluar nga një humbje prej 0.06% (Frontier County) në një humbje prej 17.04% (Hitchcock County).
Zonat më të urbanizuara të shtetit kanë përjetuar rritje të konsiderueshme. Në vitin 2000, qyteti i Omahas kishte një popullsi prej 390,007 banorësh; në 2005, popullsia e vlerësuar e qytetit ishte 414,521 (427,872 duke përfshirë qytetin e aneksuar së fundmi të Elkhorn), një rritje prej 6,3% gjatë pesë viteve. Regjistrimi i vitit 2010 tregoi se Omaha ka një popullsi prej 408,958. Qyteti i Lincoln kishte një popullsi prej 2000 banorësh prej 225,581 dhe një popullsi në vitin 2010 prej 258,379, një rritje prej 14.5%.
Që nga regjistrimi i vitit 2010, kishte 530 qytete dhe fshatra në shtetin e Nebraskës. Ekzistojnë pesë klasifikime të qyteteve dhe fshatrave në Nebraska, të cilat bazohen në popullsinë. Të gjitha shifrat e popullsisë janë vlerësime të Byrosë së Regjistrimit të vitit 2017, përveç rasteve kur shënohen nga një numër referencë.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 24 tetor 2011.
- ^ "Median Annual Household Income". The Henry J. Kaiser Family Foundation (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 9 dhjetor 2016.
- ^ "The State of the States, Nebraska" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2021. Marrë më 29 tetor 2021.
- ^ Koontz, John. "Etymology". Siouan Languages (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2013. Marrë më 28 nëntor 2006.
- ^ "Nebraska Climate Office | Applied Climate Science | SNR | UNL" (në anglisht). Nebraskaclimateoffice.unl.edu. 23 korrik 2009. Arkivuar nga origjinali më 7 dhjetor 2008. Marrë më 17 prill 2010.
- ^ "Climate—Twin Cities Development Association, Inc.—Nebraska: Scottsbluff, Gering, TerryTown, Mitchell, Bayard" (në anglisht). Tcdne.org. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2009. Marrë më 24 shkurt 2009.
- ^ [1] Arkivuar 7 tetor 2008 tek Wayback Machine
- ^ "QuickFacts Nebraska; UNITED STATES". 2019 Population Estimates (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara, Population Division. 5 mars 2019. Arkivuar nga origjinali më 6 mars 2019. Marrë më 5 mars 2019.
- ^ "Population and Population Centers by State: 2000" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më 18 shtator 2008. Marrë më 5 dhjetor 2008.
- ^ "2016 American Community Survey—Demographic and Housing Estimates" (në anglisht). United States Census Bureau. Arkivuar nga origjinali më 13 shkurt 2020. Marrë më 21 nëntor 2018.
- ^ "2016 American Community Survey—Selected Social Characteristics" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Arkivuar nga origjinali më 13 shkurt 2020. Marrë më 21 nëntor 2018.
- ^ "Lincoln provides safe space for Yazidi refugee community" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2019. Marrë më 20 shtator 2019.
- ^ Smith, Mitch (8 shtator 2015). "Yazidis Settle in Nebraska, but Roots Run Deep in Iraq". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 tetor 2015. Marrë më 20 shtator 2019.
- ^ "Editorial: Nebraska provides a welcoming new home for Yazidis fleeing Iraq" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2019. Marrë më 20 shtator 2019.
Ellëbema • Ëllaska • Ërizouna • Arkënsoë • Kollëradou • Kënetikët • Dellëueë • Florida • Xhorxhia • Havai • Aidaho • Illinois • Indiana • Ajoua • Kalifornia • Kanzas • Kentaki • Luiziana • Mein • Merilënd • Masaçusec • Miçigen • Minesota • Misisipi • Mizuri • Montena • Nebraska • Nevada • Nju Hëmpshër • Nju Xhersi • Nju Meksiko • Nju Jork • Karolina e Veriut • Dakota e Veriut • Ohaio • Oklahoma • Oregon • Pensilvania • Rod Ajlënd • Karolina e Veriut • Karolina e Jugut • Tenesi • Teksas • Jutah • Vermont • Virxhinia • Uashington • Virxhinia Perëndimore • Uiskonsin • Uajoming. |  | |