Abhazia

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Republika e Abhazisë
  • Аԥсны Аҳәынҭқарра (Abkazisht)
  • Apsny Ahwyntqarra
  • Республика Абхазия (Rusisht)
  • Respublika Abkhaziya
Himni: Аиааира (Abkazian)
Aiaaira
"Fitore"
Location of Abhazia
GjendjaNjihet nga 5 nga 193 shtete anëtareKombeve të Bashkuara; e njohur nga Kombet e Bashkuara si de jure pjesë e Gjeorgjisë
Kryeqyteti
dhe qyteti më i madh
Sukhumi
43°00′N 40°59′E / 43.000°N 40.983°E / 43.000; 40.983
Gjuhët zyrtare
Gjuhët e folura
Nofka
Qeveria
Lloji i qeverisjesRepublika unitare presidenciale
Aslan Bzhania
Alexander Ankvab
KuvendiKuvendi Popullor
Themelimi
31 mars 1921
19 shkurt 1931
• Deklarata e sovranitetit të Abhazisë
25 gusht 1990
• Deklarata e pavarësisë së Abhazisë
23 korrik 1992
• Akti i pavarësisë së shtetitb
12 tetor 1999
Sipërfaqja
• Gjithsej
8,665[1] km2 (3,346 sq mi)
Popullsia
• Përllogaritje 2020
244,926[2] (185th)
• 2011 census
240,705
• Dendësia
28.3/km2 (73.3/sq mi)
Ekonomia
PBB (zyrtare)Përllogaritje 2020 
• Gjithsej
31.4 trilionë rubla (439.6 milion dollarë amerikan)
• Për kokë banori
128,203 rubla (1,795 dollarë amerikan)
Monedha (RUB)
Të dhëna të tjera
Zona kohoreUTC+3 (MSK)
Ana e drejtimit të makinësdjathtas
Prefiksi telefonik+7 840 / 940 dhe +995 44[3][4]
  1. Neni 6 i Kushtetutës së Abhazisë garanton të drejtën e përdorimit të gjuhës amtare për të gjitha grupet etnike.
  2. Për të vendosur, në mënyrë retroaktive, de jure pavarësinë që nga lufta e viteve 1992–1993.
  3. Monedha de facto. Janë emetuar disa monedha përkujtimore apsar abhazian. Apsari është me një kurs këmbimi fiks, i lidhur me rubla ruse (1 rubla = 0,10 apsar).
Pamje nga kepi Pitsunda

Abhazia, zyrtarisht Republika e Abhazisë, është një shtet i njohur pjesërishtKaukazin e Jugut, i njohur nga shumica e vendeve si pjesë e Gjeorgjisë, e cila e sheh rajonin si një republikë autonome. Shtrihet në bregun lindor të Detit të Zi, në jug të maleve të Kaukazit të Madh në Gjeorgjinë veriperëndimore. Ajo mbulon 8,665 kilometra katrorë dhe ka një popullsi prej rreth 245,000. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i saj është Sukhumi.

Statusi i Abhazisë është një çështje qendrore e konfliktit gjeorgjio-abhazian dhe marrëdhënieve mes Gjeorgjisë dhe Rusisë. Abbhazia njihet si shtet i pavarur nga Rusia, Venezuela, Nikaragua, Nauru dhe Siria. Ndërsa Gjeorgjisë i mungon kontrolli mbi Abhazinë, qeveria gjeorgjiane dhe shumica e shteteve anëtare të Kombeve të Bashkuara e konsiderojnë Abhazinë ligjërisht një pjesë të Gjeorgjisë, me Gjeorgjinë që mban një qeveri zyrtare në mërgim.

Rajoni kishte autonomi brenda Gjeorgjisë Sovjetike në kohën kur Bashkimi Sovjetik filloi të shpërbëhej në fund të viteve 1980. Tensionet e ndezura etnike midis abhazëve – përkatësisë etnike titullare të rajonit – dhe gjeorgjianëve – grupi më i madh etnik i vetëm në atë kohë – kulmuan në luftën e viteve 1992-93, e cila rezultoi në humbjen e kontrollit të Gjeorgjisë mbi pjesën më të madhe të Abkhazisë dhe spastrimin etnik të gjeorgjianëve nga Abhazia.

Pavarësisht marrëveshjes së armëpushimit të vitit 1994 dhe negociatave shumëvjeçare, mosmarrëveshja mbetet e pazgjidhur. Prania afatgjatë e një Misioni Vëzhgues të Kombeve të Bashkuara dhe e një force paqeruajtëse të Bashkësisë së Shteteve të Pavarura të udhëhequra nga Rusia nuk arriti të parandalonte shpërthimin e dhunës në disa raste. Në gusht 2008, forcat abhaze dhe ruse luftuan kundër forcave gjeorgjiane, e cila çoi në njohjen zyrtare të Abkhazisë nga Rusia, anulimin e marrëveshjes së armëpushimit të vitit 1994 dhe përfundimin e misionit të OKB-së. Më 28 gusht 2008, Parlamenti i Gjeorgjisë e shpalli Abhazinë një territor të pushtuar nga Rusia, një qëndrim i përbashkët nga shumica e shteteve anëtare të Kombeve të Bashkuara.

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Periudha Antike. Zbulimet e hershme arkeologjike japin të dhëna ne kohen e mijëvjeçarit të katërt para Krishtit. Rreth shekullit te 9-te para Krishtit rajoni i përkiste mbretërisë se Kolchi-t, e cila kishte lidhje te ngushta tregtare me greket. Në kuadër te kolonizimit grek u zhvillua gjithashtu dhe porti i Dioskurias, sot Suchumi. Prej vitit 63 para Krishtit Kolchis i përkiste mbretërisë Egrisi, e cila ne shekullin e pare pas Krishtit u pavarësua nga Perandoria Romake, respektivisht me ndarjen e saj ne Perandorinë Bizantine. Ne periudhën e Perandorit Justiniani i I-re, ne shekullin e 6-te, Abkazet u pagëzuan si te krishtere. Prej shekullit te 7-te, vendi ishte principate e pavarur e Perandorisë Bizantine. Por, pas dyndjeve arabe, vendi u detyrua t'u paguante atyre përkohësisht taksa.

Gjeografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndarja rajonale[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Hoiberg, Dale H., red. (2010). "Abkhazia". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Vëll. I: A-ak Bayes (bot. 15th). Chicago, IL: Encyclopedia Britannica Inc. fq. 33. ISBN 978-1-59339-837-8.
  2. ^ "Государственный комитет Республики Абхазия по статистике". ugsra.org (në rusisht). Arkivuar nga origjinali më 6 qershor 2020. Marrë më 25 gusht 2020.
  3. ^ "Abkhazia remains available by Georgian phone codes" (në azerbajxhanisht). today.az. 6 janar 2010. Arkivuar nga origjinali më 12 korrik 2012. Marrë më 20 janar 2010.
  4. ^ "World Telephone Numbering Guide". wtng.info (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2013. Marrë më 23 qershor 2014.
 Commons: Abhazia – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale