Merilënd

Maryland
Maryland
Shteti
	Shteti i Maryland
	Flamuri Stema
	Nofka(t): "Old Line State", "Free State", "Little America", "America in Miniature"
	Parimet: "Fatti maschii, parole femine"; (Shqip: "Vepra të forta, fjalë të buta"); Teksti latin që rrethon vulën: ; Scuto bonæ voluntatis tuæ coronasti nos ("Me favor do të na rrethosh si me një mburojë") Psalm 5:12;
	Himni: S'ka ("Maryland, My Maryland" shfuqizohet më 2021)
	Harta e Shteteve të Bashkuara me Maryland të theksuar
Vendi	Shtetet e Bashkuara
Para shtetësisë	Provinca e Maryland
U pranua në Bashkim	28 prill 1788 (7-të)
Kryeqyteti	Annapolis
Qyteti më i madh	Baltimore
Metroja më e madhe dhe zonat urbane	Washington-Baltimore (kombinuar); Baltimore (metro dhe urban);
Qeveria
• Guvernatori	Larry Hogan (R)
• Guvernatori toger	Boyd Rutherford (R)
Legjislatura	Asambleja e Përgjithshme
• Dhoma e sipërme	Senati
• Dhoma e ulët	Dhoma e Delegatëve
Gjyqësori	Gjykata e Apelit në Maryland
Senatorët amerikan	Ben Cardin (D); Chris Van Hollen (D);
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA	7 Demokratë; 1 Republikan; (lista)
Sipërfaqja
• Gjithsej	12.407 sq mi (32.133 km2)
• Sipërfaqe tokësore	9.776 sq mi (25.314 km2)
• Sipërfaqe ujore	2.633 sq mi (6.819 km2) 21%
Sipërfaqja vendi	42-të
Dimensionet
• Gjatësia	119 mi (192 km)
• Gjerësia	196 mi (315 km)
Lartësia mbidetare	350 ft (110 m)
Lartësia më e lartë (Hoye-Crest)	3.360 ft (1.024 m)
Lartësia më e ulët (Oqeani Atlantik)	0 ft (0 m)
Popullsia (2020)
• Gjithsej	6.177.224
• Vendi	18-t
• Dendësia	632/sq mi (244/km2)
• Dendësia vendi	5-të
• Të ardhurat mesatare shtëpiake	$87.063
• Të ardhurat vendi	1-rë
Emri i banorëve	Marylander
Gjuha
• Gjuha zyrtare	S'ka (Anglisht, de facto)
Zona kohore	UTC−05:00 (Lindore)
• Verës (DST)	UTC−04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS	MD
Kodi ISO 3166	US-MD
Shkurtesa tradicionale	Md.
Gjerësia gjeografike	37° 53′ N to 39° 43′ N
Gjatësia gjeografike	75° 03′ W to 79° 29′ W
Faqja zyrtare	www.maryland.gov

Maryland (shqiptohet: Merilënd) është një nga 50 shtetet e Shteteve të Bashkuara, që ndodhet bregun e Oqeanit Atlantik. Ai kufizohet nga Virxhinia, Virxhinia Perëndimore, dhe Washington D.C. në jug dhe në perëndim, nga Pensilvania në veri dhe nga Delaware në lindje. Qyteti më i madh i shtetit është Baltimore, dhe kryeqyteti i tij është Annapolis. Shteti e ka marrë emrin nga mbretëresha angleze Henrietta Maria, atëherë e njohur në Angli si Mary.^[6]^[7]

Merilëndi është një nga Trembëdhjetë Kolonitë themeluese të Shteteve të Bashkuara. Ai njihet si vendlindja e lirisë fetare në Amerikë, kur u formua nga George Calvert në fillim të shekullit të 17-të si një strehë për katolikët e persekutuar në Angli^[8] Ndryshe nga pelegrinët dhe puritanët, të cilët refuzuan katolicizmin në vendbanimet e tyre, Lord Baltimore parashikoi një koloni ku njerëzit e sekteve të ndryshme fetare do të bashkëjetonin nën parimin e tolerancës.^[8] Prandaj, në vitin 1649 Asambleja e Përgjithshme e Maryland miratoi një Akt Lidhur me Fenë, i cili e sanksionoi këtë parim duke penalizuar këdo që "qortonte" një bashkatdhetar të Maryland bazuar në përkatësinë fetare.^[9] Megjithatë, grindjet fetare ishin të zakonshme në vitet e hershme dhe katolikët mbetën një pakicë, megjithëse në numër më të madh se në çdo koloni tjetër angleze.

Vendbanimet e hershme të Maryland dhe qendrat e popullsisë u grumbulluan rreth lumenjve dhe rrugëve të tjera ujore që derdhen në Gjirin Chesapeake. Ekonomia e saj ishte kryesisht e bazuar në plantacione dhe e përqendruar kryesisht në kultivimin e duhanit. Nevoja e Britanisë së Madhe për fuqi punëtore të lirë çoi në një zgjerim të shpejtë të shërbëtorëve të detyruar, punës penale dhe skllevërve afrikanë. Në vitin 1760, kufijtë aktualë të Maryland u formuan pas zgjidhjes së një mosmarrëveshjeje të gjatë kufitare me Pensilvaninë. Maryland ishte një pjesëmarrës aktiv në ngjarjet që çuan në Revolucionin Amerikan, dhe deri më 1776, delegatët e saj nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë. Shumë nga qytetarët e saj më pas luajtën role kyçe politike dhe ushtarake në luftë. Në vitin 1790, shteti cedoi tokën për themelimin e kryeqytetit amerikan të Washington, D.C.

Edhe pse atëherë një shtet skllevër, Maryland mbeti në Bashkim gjatë Luftës Civile Amerikane, vendndodhja e saj strategjike i dha asaj një rol të rëndësishëm në konflikt. Pas Luftës Civile, Maryland mori pjesë në Revolucionin Industrial, i nxitur nga portet e saj detare, rrjetet hekurudhore dhe imigrimi masiv nga Evropa. Që nga vitet 1940, popullsia e shtetit është rritur me shpejtësi, në rreth gjashtë milionë banorë, dhe është ndër shtetet më të dendura të populluara të SHBA-së.

Gjeografia

Demografia

Ekonomia

Kultura

Referime

^ "Maryland Facts" (në anglisht). Maryland Office of Tourism. Marrë më 2 qershor 2009.
^ "Senate Bill 88" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 shtator 2017.
^ "Great Seal of Maryland (reverse)" (në anglisht). Maryland State Archives. Marrë më 4 mars 2014.
^ ^a ^b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 21 tetor 2011.
^ "QuickFacts: Maryland" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Marrë më 3 prill 2022.
^ "Maryland's Name". Catholic History of Maryland (në anglisht). Simon & Schuster. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2006. Marrë më 20 korrik 2012.
^ "Why Is It Named Maryland?". Ghosts of Baltimore (në anglisht). 19 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2018. Marrë më 19 shkurt 2018.
^ ^a ^b Andrews, Matthew Page (1929). History of Maryland: Province and State (në anglisht). Garden City, New York: Doubleday, Doran & Company, Inc. fq. 3–5.
^ "Avalon Project—Maryland Toleration Act; September 21, 1649". avalon.law.yale.edu (në anglisht). Marrë më 3 maj 2018.

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.

[1] "Maryland Facts" (në anglisht). Maryland Office of Tourism. Marrë më 2 qershor 2009.

[2] "Senate Bill 88" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 shtator 2017.

[3] "Great Seal of Maryland (reverse)" (në anglisht). Maryland State Archives. Marrë më 4 mars 2014.

[USGS-4] "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 21 tetor 2011.

[QuickFacts_2020_Census-5] "QuickFacts: Maryland" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Marrë më 3 prill 2022.

[6] "Maryland's Name". Catholic History of Maryland (në anglisht). Simon & Schuster. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2006. Marrë më 20 korrik 2012.

[7] "Why Is It Named Maryland?". Ghosts of Baltimore (në anglisht). 19 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2018. Marrë më 19 shkurt 2018.

[:1-8] Andrews, Matthew Page (1929). History of Maryland: Province and State (në anglisht). Garden City, New York: Doubleday, Doran & Company, Inc. fq. 3–5.

[9] "Avalon Project—Maryland Toleration Act; September 21, 1649". avalon.law.yale.edu (në anglisht). Marrë më 3 maj 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]