Jump to content

Merilënd

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Maryland
Shteti i Maryland
Nofka(t): 
"Old Line State", "Free State", "Little America", "America in Miniature"[1]
Parimet: 
  • "Fatti maschii, parole femine"
    (Shqip: "Vepra të forta, fjalë të buta")[2]
  • Teksti latin që rrethon vulën:
    Scuto bonæ voluntatis tuæ coronasti nos ("Me favor do të na rrethosh si me një mburojë") Psalm 5:12[3]
Himni: S'ka ("Maryland, My Maryland" shfuqizohet më 2021)
Harta e Shteteve të Bashkuara me Maryland të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Maryland të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëProvinca e Maryland
U pranua në Bashkim28 prill 1788 (7-të)
KryeqytetiAnnapolis
Qyteti më i madhBaltimore
Metroja më e madhe dhe zonat urbane
Qeveria
 • GuvernatoriLarry Hogan (R)
 • Guvernatori togerBoyd Rutherford (R)
LegjislaturaAsambleja e Përgjithshme
 • Dhoma e sipërmeSenati
 • Dhoma e ulëtDhoma e Delegatëve
GjyqësoriGjykata e Apelit në Maryland
Senatorët amerikan
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA
  • 7 Demokratë
  • 1 Republikan
(lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej12.407 sq mi (32.133 km2)
 • Sipërfaqe tokësore9.776 sq mi (25.314 km2)
 • Sipërfaqe ujore2.633 sq mi (6.819 km2)  21%
Sipërfaqja vendi42-të
Dimensionet
 • Gjatësia119 mi (192 km)
 • Gjerësia196 mi (315 km)
Lartësia mbidetare
350 ft (110 m)
Lartësia më e lartë3.360 ft (1.024 m)
Lartësia më e ulët0 ft (0 m)
Popullsia
 (2020[5])
 • Gjithsej6.177.224
 • Vendi18-t
 • Dendësia632/sq mi (244/km2)
 • Dendësia vendi5-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$87.063
 • Të ardhurat vendi
1-rë
Emri i banorëveMarylander
Gjuha
 • Gjuha zyrtareS'ka (Anglisht, de facto)
Zona kohoreUTC−05:00 (Lindore)
 • Verës (DST)UTC−04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS
MD
Kodi ISO 3166US-MD
Shkurtesa tradicionaleMd.
Gjerësia gjeografike37° 53′ N to 39° 43′ N
Gjatësia gjeografike75° 03′ W to 79° 29′ W
Faqja zyrtarewww.maryland.gov

Maryland (shqiptohet: Merilënd) është një nga 50 shtetet e Shteteve të Bashkuara, që ndodhet bregun e Oqeanit Atlantik. Ai kufizohet nga Virxhinia, Virxhinia Perëndimore, dhe Washington D.C. në jug dhe në perëndim, nga Pensilvania në veri dhe nga Delaware në lindje. Qyteti më i madh i shtetit është Baltimore, dhe kryeqyteti i tij është Annapolis. Shteti e ka marrë emrin nga mbretëresha angleze Henrietta Maria, atëherë e njohur në Angli si Mary.[6][7]

Merilëndi është një nga Trembëdhjetë Kolonitë themeluese të Shteteve të Bashkuara. Ai njihet si vendlindja e lirisë fetare në Amerikë, kur u formua nga George Calvert në fillim të shekullit të 17-të si një strehë për katolikët e persekutuar në Angli[8] Ndryshe nga pelegrinët dhe puritanët, të cilët refuzuan katolicizmin në vendbanimet e tyre, Lord Baltimore parashikoi një koloni ku njerëzit e sekteve të ndryshme fetare do të bashkëjetonin nën parimin e tolerancës.[8] Prandaj, në vitin 1649 Asambleja e Përgjithshme e Maryland miratoi një Akt Lidhur me Fenë, i cili e sanksionoi këtë parim duke penalizuar këdo që "qortonte" një bashkatdhetar të Maryland bazuar në përkatësinë fetare.[9] Megjithatë, grindjet fetare ishin të zakonshme në vitet e hershme dhe katolikët mbetën një pakicë, megjithëse në numër më të madh se në çdo koloni tjetër angleze.

Vendbanimet e hershme të Maryland dhe qendrat e popullsisë u grumbulluan rreth lumenjve dhe rrugëve të tjera ujore që derdhen në Gjirin Chesapeake. Ekonomia e saj ishte kryesisht e bazuar në plantacione dhe e përqendruar kryesisht në kultivimin e duhanit. Nevoja e Britanisë së Madhe për fuqi punëtore të lirë çoi në një zgjerim të shpejtë të shërbëtorëve të detyruar, punës penale dhe skllevërve afrikanë. Në vitin 1760, kufijtë aktualë të Maryland u formuan pas zgjidhjes së një mosmarrëveshjeje të gjatë kufitare me Pensilvaninë. Maryland ishte një pjesëmarrës aktiv në ngjarjet që çuan në Revolucionin Amerikan, dhe deri më 1776, delegatët e saj nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë. Shumë nga qytetarët e saj më pas luajtën role kyçe politike dhe ushtarake në luftë. Në vitin 1790, shteti cedoi tokën për themelimin e kryeqytetit amerikan të Washington, D.C.

Edhe pse atëherë një shtet skllevër, Maryland mbeti në Bashkim gjatë Luftës Civile Amerikane, vendndodhja e saj strategjike i dha asaj një rol të rëndësishëm në konflikt. Pas Luftës Civile, Maryland mori pjesë në Revolucionin Industrial, i nxitur nga portet e saj detare, rrjetet hekurudhore dhe imigrimi masiv nga Evropa. Që nga vitet 1940, popullsia e shtetit është rritur me shpejtësi, në rreth gjashtë milionë banorë, dhe është ndër shtetet më të dendura të populluara të SHBA-së.

  1. ^ "Maryland Facts" (në anglisht). Maryland Office of Tourism. Marrë më 2 qershor 2009.
  2. ^ "Senate Bill 88" (PDF) (në anglisht). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 29 shtator 2017.
  3. ^ "Great Seal of Maryland (reverse)" (në anglisht). Maryland State Archives. Marrë më 4 mars 2014.
  4. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 15 tetor 2011. Marrë më 21 tetor 2011.
  5. ^ "QuickFacts: Maryland" (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. Marrë më 3 prill 2022.
  6. ^ "Maryland's Name". Catholic History of Maryland (në anglisht). Simon & Schuster. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2006. Marrë më 20 korrik 2012.
  7. ^ "Why Is It Named Maryland?". Ghosts of Baltimore (në anglisht). 19 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 20 shkurt 2018. Marrë më 19 shkurt 2018.
  8. ^ a b Andrews, Matthew Page (1929). History of Maryland: Province and State (në anglisht). Garden City, New York: Doubleday, Doran & Company, Inc. fq. 3–5.
  9. ^ "Avalon Project—Maryland Toleration Act; September 21, 1649". avalon.law.yale.edu (në anglisht). Marrë më 3 maj 2018.