Varshava

Varshava Polonisht : Warszawa
— Qytet —
Motoja	Semper invicta (Të pamposhtur përgjithmonë)
Varshava
Vendndodhja
Varshava
Administrimi
Shteti	Polonia
Provinca	Masowien
Kryetari i Bashkisë	Hanna Gronkiewicz-Waltz
Partia	Platforma Civile
Sipërfaqja dhe popullsia
Sipërfaqja	517.24 km2
•  aglomerati	6,100.43 km2
Lartësia	78-116 m (m.n.d.)
Popullsia	1,726,581 banorë
•  aglomerati	2,631,902 banorë
Dendësia	3,317 banorë/km2
Të dhëna të tjera
Themelimi	Shekulli XIII
Zona Kohore	CET (UTC+1)
Verore	CEST (UTC+2)
Kodi Postal	00-001 deri 04-999
Prefiksi	+48 22
Aeroporti	Frédéric Chopin IATA-Code:WAW 10 km nga qendra Flota LOT Modlin Airport IATA-Code:WMI 35 km nga qendra
Targa	WA, WB, WD, WE, WF, WH, WI, WJ, WK, WN, WT, WU, WW, WX, WY
Koordinatat	52° 13′ 48″ Veri 21° 0′ 39″ Lindje
Faqja Zyrtare www.um.warszawa.pl

Varshava është kryeqyteti i Polonisë dhe ndodhet në pjesën qendrore të vendit në Wisła.

Të dhëna

• President i qytetit: Hanna Gronkiewicz-Waltz
• Bashkia e Varshavës: Rada miasta st. Warszawy
• Popullsia: 1 726 581 (2014)
• Sipërfaqja: 517,24 km2
• Dendësia: 3317/km2
• Kodi i internetit TLD: .waw.pl
• Dikush themelon qytet në XIII shekulli
• Në 1596 mbret Zygmunt III Waza transferohen kryeqytet nga Kraków në Varshava

Historia

Në shekullin e XIII-të, një princ në vend të një fshati peshkatarësh të quajtur Varshzova, ndërtonë një kala. Për herë të parë në këtë kala, më 1529 u mblodhë kuvendi polak i quajtur Sejm, dhe që nga 1570 tubohej rregullisht aty. Më 1596, mbreti polak tërehqë selin e tij nga Krakau në Varshavë. Pas shkatrimit nën rrethimin dhe pastaj sundimin suedezë, në shekullin XVII (1655-57), qyteti në shekullin e XVIII-të, nën mbretërit saksonë, Augustin e II-të, Augustin e III-të si dhe nën Stanislavin e II-të Augustin, lulëzonë me një kulturë të lartë. Me ndarjen e tretë të Polonisë më 1795, Varshava bie nën Prusin, dhe përkundë faktit që rëndësia e saj bie në nivel të provincës, rëndësia e saj kulturore mbetej edhe më tej.

Lufta e II-të Botërore

Një muaj pas fillimit të Luftës së II-të Botërore më 1 shtator 1939, Gjermania fashiste pushtoi kryeqytetin e Polonisë. Pas një muaji, më 1 gusht 1944 banorët e kryeqytetit organizojnë kryengritjen e njohur si Kryengritja e Varshavës (polonisht: Powstanie Warszawskie). Përgjatë kësaj kohe në bregun e djathtë të lumit qëndronte ushtria ruse e cila nuk ndërhynte. Kjo kryengritje e banorëve të Varshavës u shua me gjak nga gjermanët pas dy muajsh më 2 tetor. Përgjatë luftimeve të zhvilluara, 70% e kryeqytetitVarshava ishte shkatërruar. Ndërsa më 17 janar 1945 ushtria ruse pushtoi Varshavën duke instaluar aparatin e qeverisjes sovjetike në Poloni.

Socializmi

Pas luftës së II-të botërore Varshava kishte 160,000 banorë, prej tyre vetëm 16,000 banonin në pjesën e majtë të qytetit.

Rindërtimi i Varshavës pas luftës kaloi disa faza, ndër të cilat më të njohurat janë:

• 1945 - Rindërtimi i qytetit nga banorët e saj.
• 1947 - Bashkia e qytetit ndërton "Trasa W-Z" pranë qytetit të vjetër.
• 1952 - Përfundon rindërtimi i qytetit të vjetër dhe lagjeve të vjetra.
• 1955 - Rusët ndërtojnë Pallatin e Kulturës dhe Shkencave (pol. Pałac Kultury i Nauki)
• 1971 - Bashkia e Qytetit ndërton Pallatin mbretëror (Kala mbretërore).

Popullil polak organizoi disa protesta kundër regjimit komunist të instaluar nga Stalini dhe të dirigjuar nga Moska. Protestat e tilla që kanë arritur të lënë gjurmë në historinë e Polonisë janë:

• 3-7 tetor 1957 - "ZOMO" shpërndan të rinjtë protestues
• 30 janar 1968 - policia shpërndan njerëzit që shkonin tek monumenti i Adam Mickiewicz pasi kishin inskenuar dramën e tij të ndaluar.
• 13 dhjetor 1981 - gjenerali Wojciech Jaruzelski miraton ligjin e luftës
• 1982 - Protestat qytetare kundër ligjit të njohur si ligji i luftës

Kapitalizmi (pas 1989)

Polonia është një ndër shtetet e para të bllokut socialist i cili arriti të shkëputet nga ndikimi i Moskës. Si rezultat i protestave të popullit më 1989 Polonia shpallet zyrtarisht vend demokratik. Pas kësaj ndikimi i shteteve perëndimore filloi të rritet në një shkallë të lartë dhe Varshava filloi të marrë ngjyrë dhe të pasurohet si qytete e Evropës perëndimore.

Demografia

Ndryshimi i popullsisë

Varshava në 1926 - Kala mbretërore (Zamek Królewski)

Skeda:Warsaw6vb.jpg

Varshavë qendra e qytetit

1700: 30 000
1792: 120 000
1800: 63 000
1830: 139 000
1850: 163 000
1882: 383 000
1900: 686 000
1925: 1 003 000
1939: 1 300 000
1945: 422 000 (shtator)
1956: 1 000 000
1960: 1 139 200
1970: 1 315 600
1975: 1 436 100
1980: 1 596 100
1990: 1 611 800
2003: 1 689 600 (31 dhjetor)
2004: 1 692 854
2005: 1 697 596
2006: 1 702 139

Njësitë territoriale

Rrethe e Varshavës (pas 2002)

Qyteti ndahet në 18 rrethe (pol. dzielnica) të cilat janë:

• Białołęka
• Bemowo
• Bielany
• Mokotów
• Ochota
• Praga Południe
• Praga Północ
• Rembertów
• Śródmieście
• Targówek
• Ursus
• Ursynów
• Wawer
• Wesoła
• Wilanów
• Włochy
• Wola
• Żoliborz

Qytezat periferike që hynë nën administrimin e kryeqytetit

• Pruszków (53 000)
• Legionowo (50 600)
• Otwock (44 000)
• Wołomin (36 500)
• Żyrardów (41 400)
• Nowy Dwór Mazowiecki (27 518)
• Piaseczno (25 200)
• Grodzisk Mazowiecki (24 900)
• Piastów (23 700)
• Ząbki (20 363)
• Marki (19 000)
• Zielonka (16 454)
• Kobyłka (16 300)

Shiko dhe këtu

 Commons: Varshava – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

• Fotoalbumi Varshava

Varshava është qyteti i cili në gjirin e vetë ka sheshin "Skendebeu". Ky sheshë është emërtuar me emrin “Gjergj Kastrioti Skenderbeu” me vendimin e Bashkisë së Varshavës më 28 nëntor 2005 me rastin e 600 vjetorit të lindjes së herojit. Më parë ishte propozuar sheshi në kryqëzimin e rrugës “Belvederska” ku tani gjendet Hoteli “Hayatt” i cili më parë thirrej “Skenderbeu”

Aktualisht, Sheshi “Gjergj Kastrioti Skenderbeu” ndodhet ne nje nga sheshet kryesore te Varshaves, prane nje zone te zhvilluar industriale dhe urbanistike.

Lidhje të jashtme

• Kryeqyteti - vend zyrtar e Varshavës
• Hartë e Varshavës
• Panorama of the city