Shteti pa dalje në det
Një shtet pa dalje në det është një vend që nuk ka territor të lidhur me një oqean ose bregdeti i të cilit shtrihet në pellgjet endorheike. Aktualisht janë 44 vende pa dalje në det dhe 5 shtete pjesërisht të njohura pa dalje në det.[1] Kazakistani është vendi më i madh në botë pa dalje në det..[2]
Në vitin 1990, kishte vetëm 30 vende pa dalje në det në botë. Shpërbërja e Jugosllavisë, shpërbërjet e Bashkimit Sovjetik dhe Çekosllovakisë, dhe referendumet e pavarësisë të Eritreas dhe Sudanit të Jugut kanë krijuar 15 vende të reja pa dalje në det dhe 4 shtete të njohura pjesërisht pa dalje në det, ndërsa ish-vendi pa dalje në det i Çekosllovakisë pushoi së ekzistuari më 1 janar 1993.
Në përgjithësi, të qenit pa dalje në det krijon disa të meta politike dhe ekonomike që qasja në ujërat ndërkombëtare do të shmangte. Për këtë arsye, kombet e mëdha dhe të vogla gjatë historisë kanë kërkuar të kenë qasje në ujërat e hapura, madje edhe me shpenzime të mëdha në pasuri, gjakderdhje dhe kapital politik.
Vendet pa dalje në det mund të kufizohen nga një vend i vetëm që ka qasje të drejtpërdrejtë në det të hapur, dy ose më shumë vende të tilla, ose të rrethohen nga vende të tjera pa dalje në det, duke e bërë një vend dyfish të dalë nga deti.
Lista e vendeve pa dalje në det dhe shteteve pjesërisht të njohura pa dalje në det
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shënim:
- Nëse Transnistria (e panjohur) përfshihet, atëherë Moldavia dhe Transnistria formojnë grupin e tyre të Evropës Lindore, të listuar në kllapa në tabelë.
- Nëse nuk do të ishte për 40 km vijë bregdetare në Muanda, Republika Demokratike e Kongos do t'i bashkonte dy grupet afrikane në një, duke i bërë ata grupin më të madh të afërt në botë.
- Grupi i Azisë Jugore dhe grupi i Azisë Perëndimore mund të konsiderohen të afërta, të bashkuara me Detin Kaspik pa dalje në det. Mongolia është pothuajse pjesë e këtij grupi gjithashtu, duke u ndarë nga Kazakistani vetëm 30 km, përgjatë territorit kinez ose rus.
Ekzistojnë 14 vendet e mëposhtme "të vetme" pa dalje në det (secila prej tyre nuk kufizohet me asnjë vend tjetër pa dalje në det):
- Evropë (6): Andorra, Bjellorusia, Luksemburgu, Moldavia, San Marino dhe Vatikani
- Azi (6): Butani, Laosi, Mongolia, Nepali, Osetia e Jugut (pjesërisht e njohur), dhe Bregu Perëndimor (një pjesë e shtetit pjesërisht të njohur të Palestinës)
- Afrika (2): Esuatini dhe Lesoto
Shënime:
- Nëse Transnistria (e panjohur) përfshihet, atëherë Moldavia nuk do të konsiderohet një vend i vetëm pa dalje në det.
- Nëse Bregu Perëndimor (një pjesë e shtetit të njohur pjesërisht të Palestinës) përfshihet si një entitet i veçantë politik, atëherë Azia do të kishte 6 vende të vetme pa dalje në det.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ 44 Landlocked Countries Without Direct Ocean Access
- ^ "Largest LLC" (në anglisht). United Nations Conference on Trade and Development.