Flamuri i Letonisë

Flamuri kombëtar i Letonisë (letonisht: Latvijas karogs) u përdor nga Letonia e pavarur që nga viti 1918 derisa vendi u pushtua nga Bashkimi Sovjetik në 1940. Përdorimi i tij u shtyp gjatë sundimit sovjetik. Më 27 shkurt 1990, pak para se vendi të rifitonte pavarësinë e tij, qeveria letoneze ri-miratoi flamurin tradicional të kuq-bardhë-kuq.

Megjithëse u miratua zyrtarisht në vitin 1921, flamuri letonez ishte në përdorim qysh në shekullin e 13-të. Ngjyra e kuqe ndonjëherë përshkruhet si simbol i gatishmërisë së letonezëve për të dhënë gjakun nga zemra për liri dhe gatishmërinë e tyre për të mbrojtur sovranitetin e tyre. Një interpretim alternativ, sipas Rhymed Chronicle of Livonia, është se një udhëheqës Latgalian u plagos në betejë dhe fleta mbi të cilën ai ishte shtrirë ishte njollosur nga gjaku i tij dhe vetëm shiriti qendror i fletës ishte lënë i panjollosur. Kjo histori është e ngjashme me legjendën e origjinës së flamurit të Austrisë.

Historia

Flamuri letonez i kuq-bardhë-kuq përmendet për herë të parë në Kronikën Rhymed të Livonisë (Livländische Reimchronik),^[1] e cila mbulon periudhën nga 1180 deri në 1343, dhe kështu është ndër flamujt më të vjetër në botë. Kronika tregon për një betejë që u zhvillua rreth vitit 1279, në të cilën fiset e lashta Latgaliane nga Cēsis, një qytet në pjesën veriore të Letonisë së sotme, shkuan në luftë, duke mbajtur një flamur të kuq me një shirit të bardhë.^[2]

Legjenda tregon historinë e kruet të Latgalianëve të plagosur për vdekje, i cili ishte mbështjellë me një çarçaf të bardhë. Pjesa e çarçafit ku ishte shtrirë mbeti e bardhë, por dy skajet i ishin njollosur në gjak. Gjatë betejës tjetër, fleta e njollosur me gjak u përdor si flamur. Sipas legjendës këtë herë luftëtarët Latgalianë ishin të suksesshëm dhe e përzunë armikun. Që atëherë, fiset Latgalian i kanë përdorur këto ngjyra.

Bazuar në të dhënat historike të lartpërmendura, disa individë dhe organizata nacionaliste filluan të përdorin flamuj të tillë në shekullin e 19-të. Në vitin 1917, një flamur i kuq-bardhë-kuq u përdor në disa ngjarje që synonin bashkimin e rajoneve letoneze, u ngrit debati për pamjen vizuale të flamurit letonez. Në maj, gjatë një takimi të Shoqatës Letoneze të Promovimit të Artit (Latviešu mākslas veicināšanas biedrība), u shqyrtuan disa propozime, më në fund, u pranua një dizajn nga artistja Ansis Cīrulis. Flamuri kombëtar i Letonisë, së bashku me stemën kombëtare u afirmua në këtë format me një dekret të Asamblesë Kushtetuese të Letonisë, të miratuar më 15 qershor 1921.^[3]^[4]^[5]

Pushtimi

Gjatë periudhës sovjetike nga Bashkimi Sovjetik (dhe shkurtimisht gjatë pushtimit nga Gjermania Naziste), flamuri letonez kuq-bardhë-kuq u bë i papërdorshëm nga 1940 deri në 1941 dhe 1944 deri në 1991. Çdo prodhim dhe shfaqje publike e flamurit nacionalist letonez u konsiderua krim antishtetëror dhe i dënueshëm me ligj. Flamuri i parë i Letonisë Sovjetike ishte një flamur i kuq me drapër dhe çekiç të artë në këndin e sipërm majtas, me shkronjat latine LPSR (Latvijas Padomju Sociālistiskā Republika) sipër tyre në ngjyrë ari në një font serif. Në vitin 1953, u miratua versioni përfundimtar i flamurit. Ai përshkruan flamurin sovjetik me gjashtë shirita të valëzuar blu 1/3 që përfaqësojnë detin në fund.

Restaurimi

Nën ndikimin e nismave glasnost dhe perestrojka të Mikhail Gorbachev, flamuri i Letonisë së pavarur u rivendos më 15 shkurt 1990,^[6] një vit e gjysmë përpara njohjes formale të pavarësisë së Letonisë.

Shfaqja e flamurit

Ligji letonez thotë se flamuri dhe ngjyrat kombëtare mund të shfaqen dhe përdoren si zbukurim nëse garantohet respektimi i duhur i flamurit. Shkatërrimi, trajtimi pa respekt ose shfaqja e gabuar e flamurit dënohet me ligj.

Flamuri duhet të vendoset të paktën 2.5 metra mbi tokë dhe të fiksohet siç duhet në shtizën e flamurit. Shtiza e flamurit duhet të jetë më e gjatë se ana më e gjatë e flamurit, e drejtë, e lyer me ngjyrë të bardhë dhe mundësisht prej druri. Fundi në majë të shtizës së flamurit duhet të jetë më i gjerë se shtiza e flamurit. Kur flamuri nuk shfaqet vazhdimisht, ai do të ngrihet në lindjen e diellit dhe do të ulet në perëndim të diellit. Nëse valvohet për një festival ose varrim, ai duhet të ngrihet përpara dhe të ulet pas përfundimit të rastit.

Nëse flamuri valëvitet nga shtiza e flamurit në shenjë zie, ai do të ngrihet në gjysmë shtizë. Nëse fiksohet në një shtizë flamuri, një fjongo e zezë gjerësia e të cilit është 1⁄20 e gjerësisë së flamurit duhet të fiksohet në shtizën e flamurit mbi flamur; shiriti duhet të jetë i gjatësisë së mjaftueshme për të shtrirë gjerësinë e flamurit.

Ditët e flamurit

25 mars (në zi) - Në kujtim të viktimave të gjenocidit komunist
1 maj - Dita e Kushtetutës, Dita e Punës
4 maj - Rivendosja e Pavarësisë (1990)
14 qershor (në zi) - Në kujtim të viktimave të gjenocidit komunist
17 qershor (në zi) - Fillimi i pushtimit sovjetik në Letoni
4 korrik (në zi) - Në kujtim të viktimave të Holokaustit (Shih: Holokausti në Letoni)
11 nëntor - Dita e Lāčplēsis
18 nëntor - Dita e Pavarësisë (1918)
E diela e parë e dhjetorit (në zi) - Në kujtim të viktimave të gjenocidit komunist

Referime

^ Livlädische Reimchronik (Arkivuar 2014-12-15 tek Wayback Machine): Von Wenden was zû Rîge komen / zûr lantwer, als ich hân vernomen,/ ein brûder und wol hundert man:/ den wart daß mêre kunt getân./ die quâmen hovelîchen dar / mit einer banier rôtgevar,/ daß was mit wîße durch gesniten / hûte nâch wendischen siten./ Wenden ist ein burc genant,/ von den die banier wart bekant,/ und ist in Letten lant gelegen,/ dâ die vrowen rîtens pflegen / nâch den siten, als die man./ vor wâr ich ûch daß sagen kan,/ die banier der Letten ist. (9219–9233)
^ Volker Preuß. "National Flagge des Lettland" (në gjermanisht). Marrë më 2003-04-27.
^ "Sarkanbaltsarkanās – Latvijas karoga krāsas (II)". LV portāls (në letonisht). 2009-11-17. Marrë më 2024-01-15.
^ "National symbols". President of the Republic of Latvia (në anglisht). Marrë më 2024-01-15.
^ "Latvia - History of Flag". Flags of the World (në anglisht). Marrë më 2023-01-06.
^ Dzintra Stelpe (2009). Lielā Latvijas Enciklopēdija (në letonisht). Riga: Zvaigzne ABC. fq. 263. ISBN 9789984408095. OCLC 644036298.

[1] Livlädische Reimchronik (Arkivuar 2014-12-15 tek Wayback Machine): Von Wenden was zû Rîge komen / zûr lantwer, als ich hân vernomen,/ ein brûder und wol hundert man:/ den wart daß mêre kunt getân./ die quâmen hovelîchen dar / mit einer banier rôtgevar,/ daß was mit wîße durch gesniten / hûte nâch wendischen siten./ Wenden ist ein burc genant,/ von den die banier wart bekant,/ und ist in Letten lant gelegen,/ dâ die vrowen rîtens pflegen / nâch den siten, als die man./ vor wâr ich ûch daß sagen kan,/ die banier der Letten ist. (9219–9233)

[2] Volker Preuß. "National Flagge des Lettland" (në gjermanisht). Marrë më 2003-04-27.

[3] "Sarkanbaltsarkanās – Latvijas karoga krāsas (II)". LV portāls (në letonisht). 2009-11-17. Marrë më 2024-01-15.

[4] "National symbols". President of the Republic of Latvia (në anglisht). Marrë më 2024-01-15.

[fotw-lv-hist-5] "Latvia - History of Flag". Flags of the World (në anglisht). Marrë më 2023-01-06.

[Stelpe263-6] Dzintra Stelpe (2009). Lielā Latvijas Enciklopēdija (në letonisht). Riga: Zvaigzne ABC. fq. 263. ISBN 9789984408095. OCLC 644036298.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]