Jump to content

Tigri

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Kapllani)
Tigri
Një tigër BengalezRezervatin e Tigrave në Kanë, Indi
Statusi i ruajtjes
Klasifikimi shkencor e
Mbretëria: Animalia
Filumi: Chordata
Klasa: Mammalia
Rendi: Carnivora
Nënrendi: Feliformia
Familja: Felidae
Nënfamija: Pantherinae
Gjinia: Panthera
Lloji:
P. tigris
Emri binomial
Panthera tigris
(Lineu, 1758)[2]
Nënllojet
P. t. tigris
P. t. sondaica
P. t. acutidens
P. t. soloensis
P. t. trinilensis
Përhapja historike e tigrit rreth vitit 1850 (në të verdhë) duke përjashtuar atë të tigrit Kaspik, dhe në 2006 (në të gjelbër).[3]
Sinonimet

Tigri (Panthera tigris) është lloji më i madh i maceve të gjalla dhe një anëtar i gjinisë Panthera. Është i njohur për gëzofin e tij portokalli me vija të zeza dhe me një pjesë të poshtme të bardhë. Një grabitqar në krye të zinxhirit ushqimor, ai kryesisht gjuan njëthundrakë të tillë si dreri dhe derri i egër. Ai është territorial dhe përgjithësisht një grabitqar i vetmuar, por edhe social, që kërkon zona të mëdha të afërta habitati, të cilat mbështesin kërkesat e tij për gjah dhe shumim. Këlyshët e tigrit qëndrojnë me nënën e tyre për rreth dy vjet, pastaj bëhen të pavarur dhe largohen nga shtëpia e nënës së tyre për të krijuar shtëpinë e tyre.

Tigri u përshkrua për herë të parë shkencërisht në 1758 dhe dikur varionte gjerësisht nga Rajoni i Anadollit Lindor në perëndim, deri në pellgun e lumit Amur në lindje dhe në jug nga ultësira e Himalajeve deri në ishujt Bali e Sunda. Që nga fillimi i shekullit të 20-të, popullatat e tigrave kanë humbur të paktën 93% të përhapjes së tyre historike dhe janë zhdukur në Azinë Perëndimore dhe Qendrore, ishujt Xhava dhe ata Balinezë, dhe në zona të mëdha të Azisë Juglindore e Jugore dhe në Kinë. Sot, përhapja e tigrit është e fragmentuar, duke u shtrirë në pyjet e buta siberiane në pyjet subtropikale dhe tropikale në nënkontinentin Indian, Indokinë e Sumatra.

Tigri është renditur si i rrezikuarListën e Kuqe të BNRN-së. Që nga viti 2015, popullata globale e tigrave në nayrë vlerësohej të ishte midis 3,062 dhe 3,948 individë të rritur, ku shumica e popullatave jetonin në pjesë të vogla të izoluara. India aktualisht ka popullsinë më të madhe të tigrave. Arsyet kryesore për rënien e popullsisë janë shkatërrimi i habitatit, fragmentimi i habitatit dhe gjuetia pa leje. Tigrat janë gjithashtu viktima të konfliktit me njerëz, veçanërisht në vargmale me një dendësi të lartë njerëzore.

Tigri është ndër më të njohurit e megafaunës karizmatike të botës. Ai shfaqet dukshëm në mitologjinë dhe folklorin e lashtë, dhe vazhdon të përshkruhet në filma dhe letërsi moderne, duke u shfaqur në shumë flamuj, stema dhe si maskota për ekipet sportive. Tigri është kafsha kombëtare e Bangladeshit, Indisë, Malajzisë dhe Koresë Jugore.

Fjala 'Panthera' me siguri ka origjinën orientale dhe mund të kthehet prapa tek fjala Panthera greke e lashtë, fjala latine "Panthera", fjala e vjetër franceze "Pantere", me shumë gjasa do të thotë "kafsha e verdhë", ose nga pandarah që do të thotë bardhë-verdhë. Dalja nga pan ("të gjitha") dhe atje ("kafshë") greke mund të jetë etimologjia popullore.

Fjala emër specifik tigris rrjedh nga gjuha klasike greke (τίγρις) që do të thotë "tigër" si dhe lumi Tigris.

Tigrat e mesëm anglezë dhe tigrat e hershëm anglezë, u përdorën të dy për kafshën. Këto rrjedhin nga tigri i vjetër frëngjisht, vetë një derivat i fjalës latine tigris. Burimi origjinal mund të ketë qenë domethënia persiane tigra që është e theksuar ose e mprehtë dhe tigri i Avestanit që do të thotë një shigjetë, ndoshta duke iu referuar shpejtësisë me të cilën një tigër niset në prenë e tij.

Taksonomia dhe gjenetika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në 1758, Linnaeus e përshkroi tigrin në punën e tij Systema Naturae dhe i dha atij emrin shkencor Felis tigris.[2] Në vitin 1929, taksologu britanik Reginald Innes Pocock vuri në dukje speciet nën gjininë Panthera duke përdorur emrin shkencor Panthera tigris.[4][5]

Lidhjet filogjenike të tigrit
Restaurimi i Panthera zdanskyi

Të afërmit më të ngushtë të tigrit ishin menduar më parë të ishin speciet Panthera si: luani, leopardi dhe jaguari. Rezultatet e analizave gjenetike tregojnë se rreth 2.88 milionë vjet më parë, tigri dhe leopardi i dëborës ndryshuan nga speciet e tjera Panthera dhe se të dyja mund të jenë më të afërt me njëri-tjetrin sesa me luanin, leopardin dhe jaguarin.[6][7] Rezultatet e një studimi filogeografik tregojnë se të gjithë tigrat e gjallë kishin një paraardhës të zakonshëm 72,000-108,000 vjet më parë.[6][8] Mbetjet fosile të tigrit Longdan u gjetën në provincën Gansu të Kinës veriperëndimore. Kjo specie ka jetuar në fillim të Pleistocenit, rreth 2 milion vjet më parë, dhe konsiderohet si një taksonomi e tigrit modern. Ishte rreth madhësisë së një jaguari dhe ndoshta kishte një model tjetër gëzofi. Pavarësisht se u konsiderua më "primitiv", tigri Longdan ishte funksionalisht dhe ndoshta ekologjikisht i ngjashëm me tigrin modern. Ndërsa ai jetonte në Kinën veriperëndimore, mund të ketë qenë aty ku lindi linja e tigrave. Tigrat u rritën në madhësi, ndoshta në përgjigje të rrezatimeve adaptive të llojeve të gjahut si: dreri dhe bovidët, të cilat mund të kenë ndodhur në Azinë Juglindore gjatë Pleisocenit të hershëm. Fosilet më të hershme të tigrave janë midis 1.6 dhe 1.8 milion vjet të vjetra dhe janë gjetur në Java. Fosilet e dallueshme njihen nga depozitat e hershme dhe të mesme të Pleistocenit në Kinë dhe në Sumatra. Tigri Trinilez (Panthera tigris trinilensis) jetonte rreth 1.2 milion vjet më parë dhe dihet nga fosilet e gjetura në Trinil në Java. Tigrat Uanhsien, Ngandong, Trinil dhe Japonez u zhdukën në kohët parahistorike. Tigrat arritën për herë të parë në Indinë dhe Azinë veriore në fund të Pleistocenit, duke arritur në Beringia lindore, Japoni dhe Sakhalin. Disa kafka fosile janë morfologjikisht të ndryshme nga kafkat e luanit, të cilat mund të tregonin praninë e tigrit në Alaska gjatë periudhës së fundit glaciale, rreth 100,000 vjet më parë. Fosilet e gjetura në Japoni tregojnë se tigrat lokalë ishin më të vegjël se format e kontinentit, ndoshta për shkak të dwarfizmit insular. Sekuenca e plotë e gjenomit të tigrit u botua në vitin 2013. U zbulua se kishte përbërje të ngjashme të përsëritur sesa gjenomët e tjerë të maceve dhe një sintetinë e konservuar dukshëm.

Nënllojet prezente

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pas përshkrimit të parë të Lineut të specieve, disa mostra të tigrit u përshkruan dhe u propozuan si nënlloj. Vlefshmëria e disa nëngrupeve të tigrave u vu në pikëpyetje në vitin 1999. Shumica e nëngrupeve të përshkruara në shekujt XIX dhe XX u dalluan në bazë të gjatësisë së leshit dhe ngjyrosjes, modelimit të shiritave dhe madhësisë së trupit, pra karakteristikave që ndryshojnë shumë brenda popullsisë. Morfologjikisht, tigrat nga rajone të ndryshme ndryshojnë pak, dhe rrjedha e gjeneve midis popullsive në ato rajone konsiderohet të jetë e mundur gjatë Pleistocenit. Prandaj, u propozua që të njihen vetëm dy nëngrupet e tigrave si të vlefshme, përkatësisht P.t. tigri në Azinë kontinentale, dhe P. t. sondaica në ishujt e Sunda dhe ndoshta në ishujt Bali.

Rezultatet e analizave kraniologjike të 111 kafkave tigër nga vendet e rajonit të Azisë Juglindore tregojnë se kafkat e tigrave Sumatran ndryshojnë nga kafkat e tigrave indokineze dhe ata javanë, ndërsa kafkat e tigrave të Balit janë të ngjashme në përmasat e kafkave tigrave te javanit. Autorët propozuan të klasifikojnë tigrat Sumatran dhe Javan si lloje të dallueshme, P. t. sumatrae dhe P. t. sondaica.[9]

Në vitin 2015, morfologjike, ekologjike dhe tipare molekulare të të gjitha nënpikave të supozuara të tigrave u analizuan në një mënyrë të kombinuar. Rezultatet mbështesin dallimin e dy grupeve evolutive tigrat kontinental dhe Sunda. Autorët propozuan njohjen e vetëm dy nën-llojeve, përkatësisht P. t. tigris që përbëhet nga popullatat e tigrave të Bengalit, Malajajzesë, Indokinezë, Jugut Kinez, Siberian dhe Kaspik, dhe P. t. sondaica që përbëhet nga popullatat tigër të Javan, Bali dhe Sumatran. Autorët gjithashtu vunë në dukje se kjo riklasifikim do të ndikojë në menaxhimin e ruajtjes së tigrit. Një specialist i ruajtjes e mirëpriti këtë propozim, pasi do të bënte programe më të fuqishme të mbarështimit dhe rikthimin e ardhshëm të tigrave të lindur në kopshtin zoologjik. Një gjenetist ishte skeptik për këtë studim dhe pohoi se nëntë nënpjesa të njohura aktualisht mund të dallohen gjenetikisht.[10]

Tabela e mëposhtme është bazuar ne klasifikimin e specieve te Panthera tigris dhe të siguruara nga Speciet Gjitare të Botës:

Banorët e Azisë
Nënllojet Përshkrimi Fotografia
Tigri Bengalez P. t. tigris, (Linnaeus) Ngjyra e gëzofit të tigrave bengalezë ndryshon nga e verdha në të verdhë të kuqërremtë me vija të zeza.[11] Meshkujt arrijnë një gjatësi totale prej 270 deri 310 cm dhe peshojnë ndërmjet 180 deri në 258 kg, ndërsa femrat shkojnë nga 240 në 265 cm dhe 100 deri në 160 kg. Në Indinë veriore dhe Nepal, mesatarja është më e madhe; meshkujt peshojnë deri në 235 kilogramë, ndërsa femrat mesatarisht 140 kilogramë. Peshat e regjistruara të trupit të individëve të egër tregojnë se ajo është nje kafshe rëndë.

Kjo popullatë ndodhet në Bangladesh, Butan, Indi, Nepal, kryesisht në kullotat aluvionale, subtropikale dhe tropikale, pyjet e pastrimit, pyjet e qumeshtit të lagësht dhe të thatë dhe ne habitatet e mangrovës. Ajo është zhdukur nga Pakistani. Në vitin 2014, popullata në Indi u vlerësua në 2,226 individë të rritur, 163 deri në 253 në Nepal dhe 103 të tillë në Butan.

Tigri Kaspik P. t. tigris më parë P. t. virgata. Tigri i Kaspikut u përshkrua si i vendosur me vija të shumta dhe të ngushta. Madhësia e kafkës së tij nuk ndryshonte ndjeshëm nga ajo e tigrit Bengalez. Sipas analizës gjenetike, ai ishte i lidhur ngushtë me tigrin siberian.

Popullata banonte në pyjet dhe korridoret lumore nga Anatoli Lindore, Kaukazi Jugor dhe bregu i Detit Kaspik, përgjatë bregut të detit Aral, Amu-Darya dhe Syr-Darya pellgje në bregun jugor të liqenit Balkhash dhe në malet Altai. Ai ishte regjistruar ne listen e kuqe gjatë viteve 1970 dhe konsiderohet i zhdukur që nga fundi i shekullit të 20-të.

lidhje=https://en.wikipedia.org/wiki/Panthera tigris virgata.jpg

Tigri Siberian P. t. tigris, më parë P. t. altaica[12] Tigri siberian ka një shtresë të trashë me ngjyrë të zbehtë dhe disa vija ngjyrë kafe të errët. Meshkujt kanë një gjatësi prej 190 deri 230 cm dhe peshojnë mes 180 dhe 306 kg, ndërsa femrat, 160 deri 180 cm dhe 100 deri në 167 kg. Gjatësia e bishtit është rreth 60-110 cm.[13]

Kjo popullatë banon në rajonin Amur-Ussuri të Korsisë së Primorskit dhe Krabarovsk Krai në Siberinë e largët lindore, me një popullatë të vogël në Hunchun National Siberian Nature Reserve Tiger në Kinën verilindore pranë kufirit me Korenë e Veriut. Ajo është zhdukur në Mongoli, Korenë e Veriut dhe Korenë e Jugut. Në vitin 2005, në rajon ishin 331-393 tigrat siberianë dhe të rritur, me një popullatë prej 250 individësh. Deri në vitin 2015, në Lindjen e Largët Ruse kishte një popullatë prej 480 deri në 540 individësh.

Tigri Indokinez P. t.tigris më parë P. t. corbetti Tigri Indooinez u përshkrua si më i vogël se tigri Bengalez dhe me një kafkë më të vogël.

Meshkujt arrinë 270 cm gjatësi me një peshë jo më shumë se 195 kg, ndërsa femrat 220 cm me një peshë që arrin deri në 130 kg. Eshtë banor i Tailandës dhe është zhdukur nga Vietnami. Në 2015 u listua në listen e kuqe.

Tigri i Malajzisë P. t. tigris më parë P. t. jacksoni Nuk ka një dallim të qartë mes tigrit malajzez dhe atij Indokinez në madhesinë e pelazhit apo kafkës se tyre. Shpesh meshkujt mund të shkojnë në një gjatësi totale prej 220 deri në 280 cm dhe peshojnë ndërmjet 100 deri në 133 kg, ndërsa femrat shkojnë në nje gjatesi prej 180 deri në 260 cm dhe një peshë prej 60 deri në 88 kg.

Popullata u vlerësua përafërsisht në 250 deri 344 individë të rritur në vitin 2013, dhe me gjasë përfshinte më pak se 200 individë të rritur në atë kohë. Ndarja gjeografike midis tigrave të Malajzisë dhe atyre të Indonezisë është e paqartë pasi tigrat në Malajzinë veriore janë të afërt me ato në jug të Tajlandës. Në Singapor, tigri i fundit u qëllua në 1932.

Tigri i Kinës Jugore P. t. tigris më parë P. t. amoyensis (Hilzheimer, 1905) Tigri i Kinës Jugore konsiderohet si nënlloji me antik i tigrave. Ka një hundë rrumbullake, shirita të zinj, të holle dhe të shpeshtë dhe nje ngjyrë të portokalltë te erret.

Meshkujt arrijne një gjatësi prej 230 deri në 260 cm dhe një peshë mes 130 deri në 180 kg, nderkohë që femrat arrijnë nje gjatesi prej 200 deri në 237 cm, me një peshe që nuk i kalon 113 kg. Është zhdukur në zonat e egra. Eshtë futur në listen e kuqe për shkak se gjenden 26 deri në 30 individë. Nuk gjenden të lirë në natyrë.[14]

Banorët e ishujve Sunda
Nënllojet Përshkrimi Fotografia
Tigri Javanez P. t. sondaica (Temminick, 1844) Tigri Javan ishte i vogël në krahasim me tigrat e kontinentit Aziatik. Meshkujt peshonin 100-141 kg dhe femra 75-115 kg.

Kjo popullatë ishte e kufizuar në ishullin indonezian të Javanit, dhe ishte regjistruar deri në mesin e viteve 1970. Pas vitit 1979, në zonën malore të Betirit nuk u konfirmua më shumë zbulime. Një ekspeditë në Parkun Kombëtar të Malit Halimun Salak në vitin 1990 nuk dha ndonjë dëshmi të përcaktuar dhe të drejtpërdrejtë për ekzistencën e vazhdueshme të tigrave derisa u shpall si i zhdukur.

lidhje=https://en.wikipedia.org/wiki/Java Tiger.jpg

Tigri Balinez P. t. sondaica më parë P. t. balica Tigri Bali ishte tigri më i vogël dhe i kufizuar në ishullin Indonezian të Balit. Kishte një peshë prej 90-100 kg në meshkuj dhe 65-80 kg në femra. Një tipar tipik i kafkave tigër të Balit është avioni i ngushtë zverkues, i cili është analog me formën e kafkave të tigrave të Javanit.

Në Bali, tigrat u gjuanin me zhdukje; tigri i fundit i Bali, një femër e rritur, mendohet se është vrarë në Sumbar Kima, Perëndim Bali, më 27 shtator 1937, ndonëse kishte raporte të pakonfirmuara se fshatarët gjetën një kufomë te tigrit në 1963.[15]

lidhje=https://en.wikipedia.org/wiki/Bali tiger zanveld.jpg

Tigri Sumatran P. t. sondaica më parë P. t. sumatrae Është më i vogli nga të gjitha tigrat e gjallë. Meshkujt shkojnë në gjatësi të përgjithshme nga 220 në 255 cm dhe peshojnë ndërmjet 100 deri në 140 kg, ndërsa femrat variojnë nga 215 deri në 230 cm dhe 75 deri në 110 kg. Arsyet për madhësinë e tij të vogël në krahasim me tigrat e kontinentit janë të paqarta, por ndoshta rezultat i konkurrencës për prenë e kufizuar dhe të vogël. Popullata mendohet të jetë me origjinë nga Azia dhe të jetë izoluar rreth 6,000 deri në 12,000 vjet më parë, pasi një rritje në nivelin e detit krijoi ishullin Indonezian të Sumatrës.[16]

lidhje=https://en.wikipedia.org/wiki/Panthera tigris sumatran subspecies.jpg

Luanët janë të njohur për kryqëzimin e suksesshem me tigrat (më shpesh me tigrat Amur Bengalez) për të krijuar hibride të quajtur ligers dhe tigonët. Hibridet e tilla dikur ishin zakonisht të edukuara në kopshtin zoologjik, por kjo tani është dekurajuar për shkak të theksimit të ruajtjes. Hibridet vazhdojnë të rriten në menagjeret private dhe në kopshtet zoologjike në Kinë.[nevojitet citimi]

Ligri krijohet gjatë një kryqëzim mes një luani mashkull dhe një tigreshe.[17] Ligrat rriten shumë më tepër se secila nga llojet e prindërve. Ata ndajnë cilësitë fizike dhe të sjelljes të të dy llojeve të prindërve (spote dhe vija në një sfond me rërë). Ligrat meshkuj janë sterile, por ligrat femra shpesh janë pjellore. Meshkujt kanë rreth 50% shans për të patur një mane, por, edhe nëse bëjnë, manët e tyre do të jenë vetëm rreth gjysma e madhësisë së asaj të një luani të pastër. Ligat janë zakonisht në gjatësi midis 3 dhe 3.7 metra dhe mund të peshojnë ndërmjet 800 dhe 360 dhe 450 kg ose më shumë.[17]

Tigoni më pak i zakonshëm krijohet nga një kryqëzim mes të një luaneshë dhe një tigri mashkull.[17]Për shkak se tigri mashkullull nuk kalon në një gjen promovues të rritjes, kalon në një gjen që pengon rritjen dhe tigonët janë shpesh relativisht të vegjël e peshojnë deri në 150 kg. Ashtu si ligrat, ata kanë tipare fizike dhe të sjelljes nga të dy llojet e prindërve, dhe meshkujt janë steril. Femrat janë nganjëherë pjellore dhe herë pas here kanë lindur litigonë kur janë bashkuar me një luan Aziatik.

Megjithëse kafka e tigrit (majtas) është e ngjashme me atë të luanit (djathtas) ajo është më e madhe

Tigri ka një trup muskulor me kocka të fuqishëm, një kokë të madhe dhe një bisht që është rreth gjysma e gjatësisë së trupit të saj. Gezofi i tij është i dendur dhe i rëndë, ndërsa ngjyra ndryshon në mes të hijeve të portokalltë dhe ngjyrës kafe me zona të bardha të barkut dhe vija dalluese vertikale të zeza që janë unike në secilin individ. Vijat ka të ngjarë të jetë e dobishme për maskimin në bimësi të tilla si bari i gjatë me modele të forta vertikale të dritës dhe hijes. Tigri është një nga vetëm disa lloje me shirita të maceve; nuk dihet pse modelet e ndotura dhe rosetat janë modeli më i zakonshëm i maskuar midis felideve. Modeli i veshjes së një tigrei është ende i dukshëm kur është i mitur. Kjo është për shkak të pigmentimit të lëkurës, por në folenë e kokës dhe të flokëve të ngulitura në lëkurë, të ngjashme me mjekrën njerëzore (zakonisht si hija që bie pasdite), dhe është e zakonshme me macet e tjera të mëdha. Ata kanë një rritje të rëndë të leshit rreth qafës dhe nofullave dhe mustaqeve të gjata, veçanërisht te meshkuj. Veshët e vegjël, të rrumbullakosura, kanë një vend të shquar të bardhë në pjesën e pasme, të rrethuar nga të zeza. Këto "sytë" të rreme, të quajtura ocelli, duket se luajnë një rol të rëndësishëm në komunikimin me speciet e tjera.

Kafka është e ngjashme me atë të luanit, megjithëse zona frontale zakonisht nuk është aq e depresuar ose e rrafshuar, me një rajon postorbital pak më të gjatë. Kafka e një luani ka hapje më të gjera të hundës. Megjithatë, për shkak të ndryshimit në kafka të të dy llojeve, struktura e nofullës së poshtme është një tregues më i besueshëm i specieve. Tigri gjithashtu ka dhëmbë mjaft të fortë; 'canines' disi të lakuara, janë më të gjatat në mesin e mishngrënësve, një lartësi kurore deri në 90 mm.

Tigri siberian është macja më e madhe në kaptivitet, por në natyrën e egër, tigri bengalez ka gjatësinë më te madhe mes shpatullave

Tigrat janë të ndryshëm nga njëri-tjetri në madhësi të të gjitha llojeve të maceve të mëdha. Ekziston një dimorfizëm seksual i dukshëm mes meshkujve dhe femrave, të fundit duke qenë vazhdimisht më të vegjël se meshkujt. Diferenca madhore midis meshkujve dhe femrave është proporcionale më e madhe në nëngrupet e mëdha të tigrave, me meshkujt që peshojnë deri në 2 herë më shumë se femrat. Meshkujt gjithashtu kanë gjurmë më të gjera se femrat, duke bërë të mundur që gjinia të dallohet nga gjurmët. Meshkujt ndryshojnë në gjatësi totale nga 250 në 390 cm dhe peshojnë mes 90 deri 306 kg, me gjatësi prej 316 deri në 383 mm. Femrat ndryshojnë në gjatësi totale nga 200 në 275 cm, peshojnë 65 deri në 167 kg me gjatësi të kafkës që varion nga 268 deri në 318 mm. Tigrat e egër e të rëndë që është raportuar ndonjëherë kishte një gjatësi të përgjithshme trupore prej 338 cm. Në secilën prej sekseve, bishti përfaqëson 60 deri në 110 cm të gjatësisë totale. Tigrat meshkuj të mëdhenj siberianë arrijnë një gjatësi të përgjithshme prej më shumë se 350 cm dhe 330 cm në mes të kunjve, me një peshë deri në 317.2 kg. Kjo është dukshëm më e madhe se pesha prej 75 deri 140 kg e arritur nga tigri i Sumatranit. Në sup, tigrat mund të qëndrojnë ndryshe 70 deri në 122 cm. Tigri më i rëndë në regjistrim ishte një tigër bengalez i qëlluar në vitin 1967 që pretendohej të peshonte 388.7 kg; i paverifikuar është nëse ky individ ka një stomak të plotë ose të zbrazët. Është supozuar se madhësia e trupit të popullsive të tigrave të ndryshëm mund të lidhet me klimën dhe të shpjegohet me termoregulimin dhe sundimin e Bergmanit, ose me shpërndarjen dhe madhësinë e llojeve të presë..

Tigrat bengalez dhe siberian janë mes maceve më të larta në lartësinë e shpatullave. Ata renditen gjithashtu me tigrin Kaspik midis maceve më të mëdhenj që kanë ekzistuar ndonjëherë. Megjithatë, një tigër i egër i rritur i meshkujve siberian në peshën e trupit prej 176.4 kg peshon më pak se një tigër bengalez i rritur, në 196 kilogram.

Varacionet e ngjyrave

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tigri i bardhë, ky gjen recesiv u gjet në tigrat bengalezë, që shkakton ngjyrën e bardhë dhe sytë blu. Nuk është diçka albine
Tigri i artë ka nje ngjyre me te hapur se tigrat tjere

Nje gjen recesiv është gjetur ne tigrat e bengalit që mund të krijojë tigrat e bardhë dhe ata të artë, por vetem 1 nga 10,000 lindje mund t'a përmbajnë këtë gjen. Për t'a bërë të mundur këtë, të dy prindërit duhet të përmbajnë gjenin. Gjeni shkakton tek foshnja ngjyrën e bardhë dhe sytë blu. Nuk është diçka albine, por vetëm një pigmetim që ndryshon proteinat përçuese.

Tigrat e bardhë njihen prej shumë kohësh. Tigri i parë u zbulua rreth vitit 1820. Një tigër i bardhë u vra në Assam1899. Raca e famshme e tanishme, e ka prejardhjen nga një mashkull i bardhë, i kapur në Rewa në 27 maj 1951. Ky i fundit u kryqëzua me një tigreshë normale. Këlyshët e parë patën ngjyrë normale. Njëra nga femrat u kryqëzua me të atin dhe dha 4 këlyshë të bardhë në 30 Tetor 1958. kështu pati fillimin dhe brezi i tigrave të bardhë. Aktualisht ka disa tigra të bardhë që jetojnë në Indi. Bëhet fjalë për tigra të kryqëzuar me tigrat e bardhë të kopshteve zoologjike, për të mos humbur llojin dhe të ruajnë tigrin e bardhë.

Një tigër i arte, tigër argjilor ose tigër luleshtrydhe është një tigër me një ndryshim ngjyre të shkaktuar nga një gjen recesiv gjate kryqezimit te dy tigrave. Ashtu si Tigrat e Bardhë, ajo është një formë e ngjyrës dhe jo një specie e veçantë. Asnjë emër zyrtar nuk është caktuar për ngjyrën. Nganjëherë quhet tigër luleshtrydhe për shkak të ngjyres se bardhe poshte gezofit. Tigrat e artë gjithashtu kanë tendencë të jenë më të mëdhenj se tigrat e zakonshem dhe për shkak të efektit të gjenit në boshtin e flokëve, kanë lesh më të butë se sa të afërmit e tyre portokalli.

Perhapja dhe habitati

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Përhapja historike e tigrit

Në fund të periudhës së fundit akullnajore rreth 20,000 vjet më parë, tigri ishte i përhapur nga Rajoni i Anatolisë Lindore dhe Mesopotamia, në Azinë Qendrore në Siberinë Lindore dhe Jugore dhe Azinë Juglindore në ishujt indonezianë të Java, Bali dhe Sumatra. Sot, tigrat rajonalisht janë zhdukur në Afganistan, Ukrainë, Kazakistan, Kirgistan, Taxhikistan, Turkmenistan, Iran, Pakistan dhe Singapor.

Mbetjet fosile tregojnë se tigrat ishin gjithashtu të pranishëm në Beringia në veri, Japoninë lindore, dhe Borneo dhe ishulli Palawan i Filipina në jug, gjatë Pleistocenit të vonë dhe Holocenit të hershëm. Sa për tigrin Bornean, nuk është konfirmuar se është zhdukur në kohët parahistorike, duke lënë të hapur mundësinë e mbijetimit të saj në kohët e fundit të paktën.

Gjatë shekullit të 20-të, tigrat u zhdukën në Azinë Perëndimore dhe Qendrore, dhe në një numër të Ishujve Sunda, dhe u kufizuan në xhepat e izoluar në pjesën e mbetur të vargut të tyre. Ata u zhdukën në ishullin e Balit në vitet 1940, rreth Detit Kaspik në vitet 1970, dhe në Java në vitet 1980. Kjo ishte rezultat i humbjes së habitatit dhe vrasjes së vazhdueshme të tigrave dhe gjahut tigër. Sot, zona e tyre e fragmentuar dhe e shpërngulur shtrihet në lindje nga India në Bangladesh, Butan, Nepal, Myanmar, Tajlandë, Kamboxhia, Laosi, Vietnami, Kina, Malajzia, Indonezia, Koreja e Veriut dhe Rusia. Kufiri verior i vargut të tyre është afër lumit Amur në juglindjen e Siberisë. Ishulli i vetëm i madh që jetojnë ende është Sumatra. Që nga fillimi i shekullit të 20-të, vargu historik i tigrave është zvogëluar për 93%. Në dekadën 1997-2007, zona e vlerësuar e njohur për t'u zënë nga tigrat ka rënë me 41%.

Tigri zë një gamë të gjerë tipesh habitash, por zakonisht kërkon mbulim të mjaftueshëm, afërsinë me ujin dhe një bollëk të presë. Ajo preferon bimësinë e dendur, për të cilën ngjyrosja e saj e maskuar është e përshtatshme, dhe ku një grabitqar i vetëm nuk është në disavantazh krahasuar me macet e shumta në krenari. Një kërkesë e mëtejshme për habitat është vendosja e lokacioneve të përshtatshme të izoluara, të cilat mund të përbëhen nga shpella, pemë të mëdha të zbrazëta ose vegjetacion të dendur. Tigri i Bengalit në veçanti jeton në shumë lloje pyjesh, duke përfshirë lagështirë, me gjelbërim të përjetshëm, dhe pyjet gjysmë të gjelbra të Asamit dhe Bengalit lindor, pyjet e mangrove me moçalet e deltës së Ganges, pyllit gjetherënës në Terai dhe pyjet e gjembave në Ghat perëndimore. Në pjesë të ndryshme të vargut të saj jeton ose ka banuar barishtore dhe savanë, pjesërisht të hapura pjesërisht, si dhe pyjet e taigave dhe habitatet shkëmbore.

Biologjia dhe sjellja

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Tigrat ndihet rehat në ujë dhe bëjnë banjë gjatë gjithë kohës

Aktivitetet shoqërore dhe të përditshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një mashkull duke shënuar territorin e tij

Tigrat e rritur të çojnë kryesisht jetën e vetmuar. Ata krijojnë dhe mbajnë territore, por kanë shumë më tepër shtëpi brenda të cilave bredhin. Të rriturit rezidentë të të dy sekseve përgjithësisht i kufizojnë lëvizjet e tyre në vargjet e tyre shtëpiake, brenda së cilës ata i plotësojnë nevojat e tyre dhe ato të fëmijëve të tyre në rritje. Individët që ndajnë të njëjtën zonë janë të vetëdijshëm për lëvizjet dhe aktivitetet e njëri-tjetrit. Madhësia e vargut shtëpi varet kryesisht nga bollëku i presë, dhe, në rastin e meshkujve, në qasjen tek femrat. Një tigër mund të ketë një territor prej 20 km2, ndërsa territoret e meshkujve janë shumë më të mëdha, duke mbuluar 60 deri në 100 km2. Gama e meshkujve tenton të mbivendoset me ato të disa femrave, duke i siguruar atij një fushë të madhe partnerësh të ardhshëm.

Tigri është një specie kërkuese dhe individët shpërndahen në distanca deri në 650 km për të arritur popullsine e tigrave në zona të tjera.

Është notari i fortë dhe shpesh banje në pellgje, liqene dhe lumenj, duke mbajtur kështu freski në vapën e ditës. Në përgjithësi, në mesin e specieve të mëdha mace, vetëm Jaguar ndan një dashuri të ngjashme për ujë në shkretëtirë. Individët mund të kalojnë lumenj deri në 7 km të gjerë dhe mund të notojnë deri në 29 km në ditë. Ata janë në gjendje të mbajnë prenë në ujë, ose t'a kapin atë gjithashtu në uje.

Tigreshat e reja krijojnë territoret e tyre të para pranë nënës së tyre. Mbivendosja midis territorit të femrës dhe nënës së saj zvogëlohet me kalimin e kohës. Megjithatë, meshkujt migrojnë më tej se homologët e tyre femra dhe vendosën në një moshë më të re për të shënuar zonën e tyre. Një mashkull i ri merr territorin ose duke kërkuar një zonë të lirë nga tigrat e tjerë meshkuj, ose duke jetuar si një kalimtare në një territor tjetër mashkullor derisa ai të jetë më i vjetër dhe i fortë sa të sfidojë meshkujt rezidentë. Meshkujt e rinj që kërkojnë të krijojnë veten e tyre përbëjnë shkallën më të lartë të vdekshmërisë (30-35% në vit) midis tigrave të rritur.

Për të identifikuar territorin e tij, mashkullin shënon pemë duke spërkatur sekrecionet e urinës dhe të gjëndrave të analit, si dhe duke shënuar shtigje me shenja dhe duke shënuar pemë ose në tokë me kthetrat e tyre. Femrat përdorin gjithashtu këto "kruajtje", si dhe shenja të urinës dhe jashtëqitjes. Shenjat e aromave të këtij lloji u mundësojnë një individi të marrë informacion mbi identitetin, seksin dhe statusin riprodhues të tjetrit. Femrat në estrus do të sinjalizojnë disponueshmërinë e tyre duke shënuar më shpesh dhe duke rritur vocalisations e tyre.

Megjithëse në shumicën e rasteve shmangen njëri-tjetrin, tigrat nuk janë gjithmonë territorial dhe marrëdhëniet midis individëve mund të jenë komplekse. Një i rritur i të dy sekseve ndonjëherë do të ndajë territorin me të tjerët, madje edhe ata që nuk mund të lidhen me ta. George Schaller vëzhgoi një mashkull të ndajnë një territor me dy femra dhe katër këlyshë.
Në librin e tij "Tigri", Stephen Mills përshkruan një ngjarje shoqërore të dëshmuar nga Valmik Thapar dhe Fateh Singh Rathore në parkun kombëtar Rathambore kështu:

Një tigreshë dominuese që ata e quanin Padmini vrau një Antilopë mashkull rreth 300.23 kg. Ata e gjetën prenë vetëm pas agimit me tre këlyshët e saj 14-muajshe dhe ata panë të pandërprerë për dhjetë orët e ardhshme. Gjatë kësaj periudhe familja u bashkua me dy femra të rritura dhe një mashkull të rritur, të gjithë pasardhës nga pleqtë e mëparshëm të Padminit dhe nga dy tigrat e palidhur, një femër tjetrën e paidentifikuar. Deri në orën tre nuk kishte më pak se nëntë tigrat rreth presë.[18]

Një tigër Siberian duke notuar në pishinë

Herë pas here, tigrat meshkuj marrin pjesë në rritjen e këlyshëve, zakonisht të tyre, por kjo është jashtëzakonisht e rrallë dhe jo gjithmonë e kuptueshme. Në maj të vitit 2015, tigrat Amur u fotografuan nga kurthet e kamerave në rezervatin Biokopere të Sikhote-Alin. Fotot tregojnë se një tigër mashkull Amur kalon, e ndjekur nga një femër dhe tre këlysh brenda hapësirës prej rreth dy minutash.[19] Në Ranthambore, një tigër Bengal mashkull mbrojti dy këlyshë femra jetimë pasi nëna e tyre kishte vdekur nga sëmundja. Qeniet mbetën nën kujdesin e tij, ai i furnizoi me ushqim e i mbrojti nga rivali mashkull.[20]

Tigrat meshkuj në përgjithësi janë më intolerantë ndaj meshkujve të tjerë brenda territoreve të tyre sesa ndaj femrave të tjera. Mosmarrëveshjet territoriale zakonisht zgjidhen me një përleshje. Disa incidente të tilla janë vërejtur në të cilat tigri i mundur largohet.[21] Pasi të jetë vendosur dominimi, një mashkull mund të tolerojë një vartës brenda rrezes së tij, për sa kohë që nuk jetojnë në lagje shumë të ngushta. Mosmarrëveshjet më agresive kanë tendencë të ndodhin mes dy meshkujve kur një femër është në territorin e tjetrit dhe rrallë mund të rezultojë me vdekjen e njërit prej meshkujve.[22]

Tigri Bengalez duke dhënë një përgjigje të flementuar ndërkohë që shënon territorin e tij

Tigri mashkull mumd të japë një përgjigje të flementuar tek meshkujt e tjerë, ose kur nuhat urinën e meshkujve që kanë shënuar territoret e tyre. Ashtu si llojet e tjera, tigrat rënkojnë, veçanërisht në situata agresive, gjatë sezonit të çiftëzimit ose kur bëjnë një vrasje. Ka dy ulërima të ndryshme: ulërima "e vërtetë" është bërë duke përdorur aparatin hioid dhe e detyruar përmes një gojë të hapur ndërsa mbyllet gradualisht dhe ulërima më e shkurtër dhe më e ashpër "kollë" është bërë me gojën e hapur dhe dhëmbët e ekspozuar. Ulërima "e vërtetë" mund të dëgjohet deri në 3 km larg dhe nganjëherë emetohet tre ose katër herë në vazhdim. Kur të tensionuar, tigrat do të ankohet, një tingull i ngjashëm me një ulërimë, por më të nënshtruar dhe të bërë kur goja është pjesërisht ose tërësisht e mbyllur. Vërshimi mund të dëgjohet 400 m larg.[23] Komunikimet e tjera vokale përfshijnë: mjaullimat dhe gerrhitjet.

Gjuetia dhe dieta

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një tigër duke treguar dhëmbët e tij teksa po ulërin

Në të zonat e egra, tigrat kryesisht ushqehen me kafshë të mëdha dhe të mesme, duke preferuar barëngrënësa që peshojnë të paktën 120.30 kg. Ata zakonisht kanë pak ose aspak efekt dëmtues mbi popullatat e tyre të presë. Dreri sambar, chital, barasingha, derri i egër, gaur, nilgai, si bualli i ujit dhe bualli i brendshëm, në rendin zbritës të preferencës, janë preja e favorizuar e tigrit në Tamil Nadu të Indisë, ndërsa gaur dhe sambar janë preja e preferuar dhe përbëjnë dietë e tigrave në pjesë të tjera të Indisë. Ata gjithashtu grabitin nga grabitqarët e tjerë, duke përfshirë qentë, leopardët, pitonët dhe krokodilat.

Tigri duke kapur një derer të egër në rezervatin e tigrave në Kanë

Në Siberi, speciet kryesore të gjahut janë wapiti Mançurian dhe derri i egër (dy lloje që përbëjnë gati 80% të presë së përzgjedhur), pasuar nga dreri i egër, dreri brinjëlopatë, dreri, dhe dreri i muskqeve. Arinjtë e zinj dhe aziatikë mund të bien pre e tigrave dhe përbëjnë deri në 40.7% të dietës së tigrave siberiane në varësi të kushteve lokale dhe popullatave të ariut. Në Sumatra, preja përfshijnë drunjtë sambar, muntjac, derri i egër, malajas tapir dhe orangutangun. Në rangun e ish-Tigrit të Kaspikut, preja përfshinte antilopa saiga, deve, kaukaziane, gomerë, dhe kuaj të egër. Ashtu si shumë grabitqarë, tigrat janë oportunistë dhe mund të hanë pre shumë më të vogla, të tilla si majmunët dhe peshqit.

Tigrat në përgjithësi nuk gjuajne elefantët aziatikë të rritura dhe rinocerontët indian por incidentet janë raportuar. Më shpesh, janë viçat e vegjël më të prekshëm që merren. Tigrat janë raportuar duke sulmuar dhe vrarë elefantët e kapur nga njerëzit gjatë gjuetive të tigrave në shekullin e 19-të. Kur në afërsi të njerëzve, tigrat ndonjëherë gjithashtu do të ushqehen me bagëtitë të tilla shtëpiake si bagëtia, kuajt dhe gomerët. Tigrat e vjetër ose të plagosur, të paaftë për të kapur gjahun e egër, mund të bëhen ngrënësit e njerëzve; ky model është rikthyer shpesh në të gjithë Indinë. Një përjashtim është në Sundarbans, ku tigrat e shëndetshëm preokupojnë peshkatarët dhe fshatarët në kërkim të prodhimeve pyjore, duke formuar kështu një pjesë të vogël të dietës së tigrit. Megjithëse pothuajse ekskluzivisht mishngrënës, tigrat herë pas here do të hanë vegjetacion për fibra diete si frutat e pemës.

Armiqtë dhe konkurentët

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Një tigër duke u gjuajtur nga një tufë me qenë të egër

Tigrat zakonisht preferojnë të hanë gjahun që e kanë zënë vetë, por nuk e përjashtojnë gjahun e marrë nga mishngrënësit e të tjerë të mëdhenj. Megjithëse grabitqarët në mënyrë tipike e shmangin njëri-tjetrin, nëse të dyja palët duan të njëjtin gjah mund të shkaktohet përleshja mes tyre. Nëse këto nuk janë të mjaftueshme, konfliktet mund të kthehen në dhunë; tigrat mund të vrasin konkurrentët si leopardë, hienët me shirita, ujqit, arinjtë, pitonë dhe krokodilë me raste. Tigrat gjithashtu mund të jenë pre e këtyre konkurrentëve. Sulmet ndaj grabitqarëve më të vegjël, të tilla si rrëqebuj dhe dhelpra, janë pothuajse me siguri grabitqare. Krokodilat, arinjtë dhe tufat e mëdha të qenëve të egër mund të fitojnë konflikte kundër tigërve dhe në disa raste edhe t'i vrasin.

Leopardi i konsiderueshëm më i vogël shmang konkurrencën nga tigrat duke gjuajtur në kohë të ndryshme të ditës dhe duke gjuajtur pre e ndryshme. Në Parkun Kombëtar të Nagarhole të Indisë, shumica e presë së përzgjedhur nga leopardët ishin nga 30 në 175 kg kundër një preference për prenë e peshuar mbi 176 kg në tigrat. Pesha mesatare e presë në dy macet e mëdha përkatëse në Indi ishte 37.6 kg kundrejt 91.5 kg. Me pretë relativisht të bollshme, tigrat dhe leopardët janë parë që bashkëjetojnë me sukses pa përjashtim konkurrues ose hierarkitë e mbizotërimit të species që mund të jenë më të zakonshme në savanën afrikane, ku leopardi ekziston me luanin. Çakallët e artë mund të ushqehen me tigrat e vrarë ose te ngordhur.

Nje tigreshë me këlyshin e saj
Dy këlysh duke luajtur me top
Nje kelysh tigri duke hungeritur

Kryqëzimi mund të ndodhë gjatë gjithë vitit, por është më i zakonshëm në mes të nëntorit dhe prillit. Një femër është e pranueshme vetëm për tre deri në gjashtë ditë. Çiftëzimi është i shpeshtë dhe i zhurmshëm gjatë asaj kohe. Shtatëzania varion nga 93 deri në 112 ditë, me një mesatare prej 103 deri në 105 ditë. Femra lind një ose tre këlyshë, rrallë edhe gjashtë. Këlyshët peshojnë nga 680 në 1400 gram secila në lindje, dhe janë të lindur të verbër. Femrat i marrin ato vetëm, me vendlindjen dhe shpellën e nënës në një vend të strehuar siç është një shpellë ose çarje shkëmbore. Babai në përgjithësi nuk merr pjesë në rritjen e tyre. Tigrat meshkuj që nuk kanë lidhje me to shpesh i vrasin këlyshët për ta bërë femrën të hapur, meqenëse tigri mund të lindë një pjellë tjetër brenda pesë muajve nëse humbasin fëmijët e mbeturinave të mëparshme. Shkalla e vdekshmërisë së këlyshëve tigër është rreth 50% në dy vitet e para. Pak grabitës të tjerë sulmojnë këlyshët e tigrave për shkak të zellit dhe egërsisë së nënës. Përveç njerëzve dhe tigrave të tjera, shkaqet e zakonshme të vdekshmërisë së foshnjës janë uria, ngrirja dhe aksidentet. Një këlysh dominant shfaqet me shumë energji, zakonisht një mashkull. Ky këlysh është më aktiv se vëllezërit e motrat e saj dhe merr rolin udhëheqës, duke lënë në fund nënën e tij dhe duke u bërë i pavarur më parë. Të vegjlit hapin sytë nga gjashtë deri në katërmbëdhjetë ditë. Për tetë javë, këlyshët bejne sipërmarrje të shkurtra jashtë me nënën e tyre, edhe pse ata nuk udhëtojnë me të si ajo kalon territorin e saj derisa ata janë më të vjetër. Kelyshet janë infermierë për tre deri në gjashtë muaj. Rreth kohës që ata janë zvjerdhur, ata fillojnë të shoqërojnë nënën e tyre në shëtitjet territoriale dhe ata mësohen se si të gjuajnë. Kelyshet shpesh bëhen të aftë (dhe pothuajse të rritur) gjuetarët në dymbëdhjetë muaj të vjetër. Këlyshët bëhen të pavarur rreth tetëmbëdhjetë muajsh, por nuk janë në moshën dy deri në dy vjeç e gjysmë që ata plotësisht të ndarë nga nëna e tyre. Femrat arrijnë pjekurinë seksuale në tre deri në katër vjet, ndërsa meshkujt e bëjnë këtë në katër deri në pesë vjet. Tigri i vjetër rob i regjistruar ka jetuar për 26 vjet. Një ekzemplar i egër, që nuk ka grabitqarët natyral, në teori mund të jetojë në një moshë të krahasueshme.

Statusi i numrit te tigrave (2016)
Shteti Numri
Bangladesh Bangladeshi 106
Stampa:Country data Bhutan Butani 103
Kamboxhia Kamboxhia 0
China Kina 7
India India 2,226
Indonezia Indonezia 371
Malaysia Malajzia 250
Rusia Rusia 433
Nepal Nepali 198
Totali 3,261

Në fillim të shekullit të 20-të, u vlerësua se kishte mbi 100.000 tigra të egrër, por popullsia ka rënë jashtë robërisë në mes 1.500 dhe 3.500. Disa vlerësime sugjerojnë se ka më pak se 2,500 individë të pjekur të mbarështimit, pa asnjë nënpopullim që përmban më shumë se 250 individë të pjekur të mbarështimit. Popullsia globale e egër e tigrave u vlerësua nga Fondi Botëror për Natyrë në 3,200 në vitin 2011 dhe 3,890 në vitin 2015-Vox raportoi se kjo ishte rritja e parë në një shekull.

India është shtëpia e popullsisë më të madhe të botës së tigrave. Një regjistrim i vitit 2014 vlerëson një popullsi prej 2,226, një rritje prej 30% që nga viti 2011. Në vitin 1973, Projekti 'Tiger of India' , i nisur nga Indira Gandhi, krijoi mbi 25 rezerva tigrash në tokën e rikuperuar, ku zhvillimi njerëzor ishte i ndaluar. Projekti u vlerësua me trefishimin e numrit të tigrave të egër bengalez nga rreth 1,200 në 1973 në mbi 3,500 në vitet 1990, por një regjistrim i vitit 2007 tregoi se numrat kishin rënë përsëri në rreth 1,400 tigrat për shkak të gjuetisë. Pas raportit, qeveria indiane premtoi 153 milionë dollarë për iniciativën, krijoi masa për të luftuar gjuetinë, premtoi fonde për të zhvendosur deri në 200,000 fshatarë me qëllim që të reduktonte ndërveprimet njerëzore-tigër, dhe të ngrinte tetë rezerva të reja tigrash. Në vitin 2009 u pretendua se gjuetia ishte mbrojtur në mënyrë efektive në Ranthambore National Park.

Tigri i egër sumatran i fotografuar nga kamra kurthe

Në vitet 1940, tigri i Siberisë ishte në prag të zhdukjes me vetëm rreth 40 kafshë që mbeteshin të egra në Rusi. Si rezultat, u vendosën kontrolle kundër egërsisë nga Bashkimi Sovjetik dhe u krijua një rrjet i zonave të mbrojtura (zapovednik), duke çuar në një rritje të popullsisë në disa qindra. Luftimi përsëri u bë një problem në vitet 1990, kur ekonomia e Rusisë u rrëzua. Pengesa kryesore në ruajtjen e specieve është territori i madh që kërkojnë tigrat individualë (deri në 450 km2 të nevojshëm nga një femër e vetme dhe më shumë për një mashkull të vetëm). Përpjekjet aktuale të ruajtjes udhëhiqen nga qeveritë lokale dhe OJQ-të në bashkëpunim me organizatat ndërkombëtare, si Fondi Botëror për Natyrën dhe Shoqëria e Ruajtjes së Natyrës. Përjashtimi konkurrues i ujqërve nga tigrat është përdorur nga konservatorët rusë për t'i bindur gjuetarët që të tolerojnë macet e mëdha. Tigrat kanë më pak ndikim në popullatat e papunuar sesa ujqërit, dhe janë efektive në kontrollimin e numrave të këtyre të fundit. Në vitin 2005, mendohej të kishte rreth 360 kafshë në Rusi, megjithëse këto shfaqnin pak diversitet gjenetik. Megjithatë, në një dekadë më vonë, regjistrimi i tigrave të Siberisë u vlerësua nga 480 në 540 individë.

Imazhi i kurthit të kamerës së tigërit të egër Sumatran Duke kundërshtuar më herët lëvizjen ambientaliste të udhëhequr nga Perëndimi, Kina ndryshoi qëndrimin e saj në vitet 1980 dhe u bë parti e traktatit CITES. Deri në 1993 ajo kishte ndaluar tregtinë në pjesë tigër, dhe kjo zvogëloi përdorimin e kockave tigër në mjekësinë tradicionale kineze. Pas kësaj, tregtia e njerëzve tibetianë në lëkurat e tigrave u bë një kërcënim relativisht më i rëndësishëm për tigrat. Pëlhura janë përdorur në veshje, kuba tigër-lëkurë duke u veshur nga këngëtarët dhe pjesëmarrësit në festivalet e garave të kuajve dhe u bënë simbole të statusit. Në vitin 2004, organizatat ndërkombëtare të ruajtjes nisën fushatat e suksesshme të propagandës mjedisore në Kinë kundër tregtisë së tigrave të tigrave të lëkurës. Kishte zemërim në Indi, ku jetojnë shumë tibetianë, dhe Dalai Lama 14 u bind për të marrë këtë çështje. Që atëherë ka pasur një ndryshim qëndrimi, me disa tibetianë që djegin publikisht kelyshët e tigrit.

Marëdheniet me njerëzit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuetia e tigrave

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Gjuetia me elefantë

Tigri ka qenë një nga kafshët e mëdha pesëvjeçare të Azisë. Gjuetia e tigrave u zhvillua në një shkallë të madhe në fillim të shekullit të 19 dhe 20, duke qenë një sport i njohur dhe i admiruar nga britanikët në Indinë koloniale, si dhe nga klasat maharajas dhe aristokratike të shteteve të dikurshme princite të Indisë para pavarësisë. Një maharaja e vetme ose gjahtari anglez mund të pretendojnë të vrasin mbi njëqind tigrat në karrierën e tyre të gjuetisë. Gjuetia e tigrave u bë nga disa gjuetarë në këmbë; të tjerët u ulën me një dhi apo buall të lidhur jashtë si karrem; por të tjerët hipur mbrapa elefantit.

Sulmet ndaj njerëzve

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Tigrat e egër që nuk kanë pasur kontakt të mëparshëm me njerëzit në mënyrë aktive, shmangnin ndërveprimet me njerëzit. Megjithatë, tigrat shkaktojnë më shumë vdekje njerëzore përmes sulmit të drejtpërdrejtë se çdo gjitar tjetër i egër. Sulmet janë provokuar herë pas here, pasi tigrat shfarosen pasi u plagosën, ndërsa ata vetë janë gjuajtur. Sulmet mund të provokohen aksidentalisht, si kur një njeri surprizon një tigër ose vjen pa dashje midis një nëne dhe të rinjve të saj, ose si në një rast në zonën rurale të Indisë. Herë pas here tigrat vijnë për të parë njerëzit si pre. Sulme të tilla janë më të zakonshme në zonat ku rritja e popullsisë, zvogelimi i prese dhe bujqësia kanë ushtruar presion mbi habitatet e tigrave dhe kanë zvogëluar prete e tyre. Shumica e sulmeve te tigrave ndaj njerëz janë të vjetra. Tigri Champawat, një tigër gjetur në Nepal dhe pastaj në Indi, kishte ishte sulmuar nga dy qen. Ajo ishte përgjegjëse për rreth 430 vdekje njerëzish, shumica e sulmeve që njihet nga një kafshë e egër, deri në kohën kur ajo u qëllua në vitin 1907 nga Jim Corbett. Sipas Corbett-it, sulmet e tigrave ndaj njerëzve zakonisht janë gjatë ditës, kur njerëzit punojnë jashtë dhe nuk mbajnë vrojtim.

Tigri në kulturë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në literaturë, art dhe film

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Poema e Uilliam Bllek

Në poemën e William Blake në këngët e përvojës, titulluar "Tyger", tigri është një kafshë kërcënuese dhe e frikshme. Në romanin fitues të çmimit "Man of Pi" të Yann Martel të vitit 2001, protagonist, i mbijetuar i anijes së mbytyr për disa muaj në një varkë të vogël, në njëfarë mënyre shmanget duke u ngrënë nga mbijetuesi tjetër, një tigër i madh bengalez. Historia u adaptua në filmin e vitit 2012 Ang Lee me të njëjtin emër. Njeriu-ngrënës të Jim Corbett-it në vitin 1944 tregojnë dhjetë tregime të vërteta për shfrytëzimin e gjuetisë së tij në atë që tani është rajoni i Uttarakhand-ut në Indi. Libri ka shitur mbi katër milionë kopje, dhe ka qenë baza e filmave imagjinar dhe dokumentarë. Në Librin e xhunglës së Rudyard Kipling në 1894, tigri, Shere Khan, është armiku i vdekshëm i protagonistit njerëzor, Mogli; libri ka formuar bazën e filmave të drejtpërdrejt dhe të animuar. Karaktere të tjera të tigrave që synojnë fëmijët kanë tendencë të jenë më të mirë, siç janë; tigri në Winnie-the-Pooh dhe Hobbes të A. A. Milne, të komik-stripit Calvin dhe Hobbes, të cilët përfaqësohen si kafshë të mbushura thjesht në jetë.

Tigri është gjithashtu maskota për skuadra të ndryshme sportive në mbarë botën. Tigri Toni është një nuskë e famshme për drithërat e mëngjesit të Kellogg-it, Frosted Flakes. Esso (Exxon) markë e benzinës u reklamua që nga viti 1969 e tutje me sloganin 'vendosni një tigër në tankin tuaj', dhe një nuskë tigër; më shumë se 2.5 milionë bishta të tigrave sintetike u shitën për shoferët, të cilët i lidhën ato me kapuçët e tyre të benzinës.

Tigri shfaqet në heraldikë, por dallon nga bishtja e zogjve, një krijesë e lulëzuar, e cila ka rrënjët e saj në kafshët mesjetare Europiane.

  1. ^ Goodrich, J.; Lynam, A.; Miquelle, D.; Wibisono, H.; Kawanishi, K.; Pattanavibool, A.; Htun, S.; Tempa, T.; Karki, J.; Jhala, Y.; Karanth, U. (2015). "Panthera tigris". IUCN Red List of Threatened Species (në anglisht). 2015: e.T15955A50659951. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-2.RLTS.T15955A50659951.en. Marrë më 23 tetor 2018.
  2. ^ a b Linnaeus, C. (1758). "Felis tigris". Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vëll. Tomus I (bot. decima, reformata). Holmiae: Laurentius Salvius. fq. 41. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Stampa:La icon
  3. ^ Dinerstein, E.; Loucks, C.; Wikramanayake, E.; Ginsberg, J.; Sanderson, E.; Seidensticker, J.; Forrest, J.; Bryja, G.; Heydlauff, A. (2007). "The Fate of Wild Tigers" (PDF). BioScience (në anglisht). 57 (6): 508–514. doi:10.1641/B570608. S2CID 85748043.
  4. ^ Pocock, R. I. (1929). "Tigers". Journal of the Bombay Natural History Society. 33: 505–541. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Pocock, R. I. (1939). "Panthera tigris". The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Mammalia: Volume 1. London: T. Taylor and Francis, Ltd. fq. 197–210. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ a b Johnson, W. E.; Eizirik, E.; Pecon-Slattery, J.; Murphy, W. J.; Antunes, A.; Teeling, E.; O'Brien, S. J. (2006). "The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment". Science. 311 (5757): 73–77. Bibcode:2006Sci...311...73J. doi:10.1126/science.1122277. PMID 16400146. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Davis, B. W.; Li G.; Murphy W. J. (2010). "Supermatrix and species tree methods resolve phylogenetic relationships within the big cats, Panthera (Carnivora: Felidae)". Molecular Phylogenetics and Evolution. 56 (1): 64–76. doi:10.1016/j.ympev.2010.01.036. PMID 20138224. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Davis, B. W.; Li G.; Murphy W. J. (2010). "Supermatrix and species tree methods resolve phylogenetic relationships within the big cats, Panthera (Carnivora: Felidae)". Molecular Phylogenetics and Evolution. 56 (1): 64–76. doi:10.1016/j.ympev.2010.01.036. PMID 20138224. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Kitchener, A. (1999). "Tiger distribution, phenotypic variation and conservation issues". përmbledhur nga Seidensticker, J.; Christie, S.; Jackson, P. (red.). Riding the Tiger: Tiger Conservation in Human-Dominated Landscapes. Cambridge University Press. fq. 19–39. ISBN 0-521-64835-1. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2012. Marrë më 4 gusht 2018. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Mazák, J.H. and Groves, C.P. (2006). "A taxonomic revision of the tigers (Panthera tigris) of Southeast Asia". Mammalian Biology, Zeitschrift für Säugetierkunde. 71 (5): 268–287. doi:10.1016/j.mambio.2006.02.007. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  11. ^ Russian tigers to take their stripes to Iran RT. 28 February 2012. Archived from the original on 2016-01-28. Retrieved 4 January 2016.
  12. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura MSW3
  13. ^ "World's wild tiger count rising for first time in a century" Daigle, K.(2016) Phys Org. Retrieved 17 prilli 2016.
  14. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura IUCN
  15. ^ Whitten, T.; Soeriaatmadja, R. E. (1996). Ecology of Java & Bali. Oxford University Press. fq. 706. ISBN 978-962-593-072-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Cracraft, J.; Feinstein, J.; Vaughn, J.; Helm-Bychowski, K. (1998). "Sorting out tigers (Panthera tigris): mitochondrial sequences, nuclear inserts, systematics, and conservation genetics" (PDF). Animal Conservation. 1 (2): 139–150. doi:10.1111/j.1469-1795.1998.tb00021.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ a b c Markel, Scott; León, Darryl (2003). Sequence Analysis in a Nutshell: a guide to common tools and databases. Sebastopol, California: O'Reily. ISBN 0-596-00494-X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Mills, S. (2004). Tiger. London: BBC Books. fq. 89. ISBN 1-55297-949-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Wildlife Conservation Society. (2015). Tiger dad: Rare family portrait of Amur tigers the first-ever to include an adult male. ScienceDaily, 6 marsi 2015.
  20. ^ "T-25 Dollar Dominant Male Tiger in Ranthambore National Park". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ Thapar, Valmik (1989). Tiger: Portrait of a Predator. New York: Smithmark. ISBN 0-8160-1238-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Tiger and Territory: The Issues We See with Home Range Size and Conservation in these Big Cats Arkivuar 22 janar 2020 tek Wayback Machine. Marrë më 23.03.2017
  23. ^ Peters, G.; Tonkin-Leyhausen, B. A. (1999). "Evolution of Acoustic Communication Signals of Mammals: Friendly Close-Range Vocalizations in Felidae (Carnivora)". Journal of Mammalian Evolution. 6 (2): 129–159. doi:10.1023/A:1020620121416. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]