Shqiptarët në Zvicër

Shqiptarët në Zvicër
Albaner in der Schweiz

Lorik Cana Valon Behrami Blerim Xhemaili Azem Maksutaj Elina Duni Xherdan Shaqiri Granit Xhaka Taulant Xhaka
Gjuhët
Shqip
Fetë
Islami  · Krishterimi

Tabela me dhjetë gjuhët më të folura në Zvicër në vitin 2000; Gjuha shqipe flitet nga rreth 95.000 folës

Shqipe si gjuhë kryesore në Zvicër, sipas regjistrimit të vitit 2000

Shqiptarët në Zvicër (gjermanisht: Albaner in der Schweiz) janë që nga viti 1990 një ndër grupet më të mëdha të emigrantëve në vend, kryesisht të ardhur nga Kosova dhe Republika e Maqedonisë, ndërsa një numër i vogël edhe nga Shqipëria. Aktualisht, Zvicra është kthyer në një nga qendrat më të rëndësishme të mërgatës shqiptare.

Historia

Deri në gjysmën e dytë të shekullit të 20 ka pasur kontakte sporadike mes Shqipërisë dhe Zvicrës. Dëshmia më e vjetër historike daton në 1431, ku peshkopët shqiptarë u ftuan në Këshillin e Bazelit. Në vitin 1556 në Basel u shfaq një botim i ri i librit të Marin Barletit "De obsidione Scodransi" (Rrethimi i Shkodrës) nga viti 1504 .

Shpjegim

Ky artikull sipas rregullores mbi shkronjat Ç, ç, Ë, ë, bie në kundërshtim me rregulloren e Wikipedisë në gjuhën shqipe, për këtë arsye nuk mund të merret si i saktë derisa të rregullohet.

Në vitet 1970 Shqiptarët nga Kosova dhe Maqedonia numëroheshin me proporcione të larta në radhën e punëtorëve emigrantë nga ish-Jugosllavia në Zvicër. Kjo situatë pasqyrohet dhe sot tek shqiptarët që vijnë nga territore si Mali Zi, Maqedonia apo dhe Serbia. Als sich in den 1990er Jahren die politische Situation in Kosovo zuspitzte und die Wirtschaftslage im Südwestbalkan verschlechterte, liessen viele hier seit Jahrzehnten in der Schweiz arbeitende Albaner ihre Familien nachziehen. Anderen Kosovo-Albanern wurde in der Schweiz Asyl gewährt. Gjatë Luftës në Kosovë Zvicra pranoi për arsye humanitare përkohësisht një sasi shqiptarësh si edhe shumë vende të tjera .

Në vitet 1990 Zvicra shërbente si një qendër e rëndësishme për diasporën shqiptare nga Kosova. Në Zvicër u publikuan një seri revistash në gjuhën shqipe, ndërsa pikërisht për këtë bazë të gjerë UÇK gjeti edhe një mbështetje të thellë e të pakursyer që beri që shpesh atje të krijoheshin edhe disa nga bazat e rëndësishme për mbështetje dhe financim dhe organizim të saj.

Ndryshimi i sistemit komunist në Shqipëri nuk pati ndikim të madh në diasporën shqiptare në Zvicër. Im Gegensatz zu Nachbarländern wie Italien und Deutschland nahm die Schweiz kaum albanische Staatsbürger auf und führte illegal Eingewanderte konsequent zurück.

Shqiptarë të njohur në Zvicër

• Almen Abdi – Lojtar futbolli të Le Mans UC und der Schweizer Nationalmannschaft
• Edita Abdieski – Këngëtare
• Valon Behrami – Lojtar futbolli të West Ham United und der Schweizer Nationalmannschaft
• Bashkim Berisha – ehemaliger Thaiboxweltmeister
• Albert Bunjaku – Lojtar futbolli të 1. FC Nürnberg und der Schweizer Nationalmannschaft
• Lorik Cana – Fussballspieler von Galatasaray Istanbul
• Elina Duni – Këngëtare Jazi
• Blerim Xhemaili – Lojtar futbolli të FC Parma und der Schweizer Nationalmannschaft
• Beg Ferati – Fussballspieler
• Azem Maksutaj – Thaiboxer
• Admir Mehmedi - Lojtar futbolli të FC Zürich
• Adrian Nikci – Lojtar futbolli të FC Zürich
• Patrick Nuo – Këngëtar
• Behgjet Pacolli – Unternehmer
• Milaim Rama – Lojtar futbolli te FC Thun und der Schweizer Nationalmannschaft
• Albert Ramaj – Leiter des Albanischen Instituts in St. Gallen (http://www.albanisches-institut.ch)
• Xherdan Shaqiri – Lojtar futbolli të FC Basel und der Schweizer Nationalmannschaft
• Granit Xhaka – Lojtar futbolli të FC Basel
• Taulant Xhaka – Lojtar futbolli të FC Basel
• Arjeta Zuta – Këngëtare und Popstars-Finalistin

Literatura

• Albert Ramaj Shqiptarët në Zvicër prej 1431 deri më 1940 (pasqyrë e shkurtër), shih : http://www.albanisches-institut.ch/dali.htm Arkivuar 10 mars 2011 tek Wayback Machine