Sundimi i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore

India Britanike nën sundimin e Kompanisë Britanike të Indisë Lindore anglisht: British India under Company rule
1757/1765/1773–1858
Flamuri i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore, lartë 1707-1801, poshtë 1801-1858 Flamuri i Kompanisë Angleze të Indisë Lindore 1600-1707
Stema e Kompanisë së Indisë Lindore Colour of the British East India Company (cropped).png
Zotërimet Britanike në Indi, 1765-1805
Zotërimet Britanike nën sundimin e Kompanisë 1837–1857
Gjendja	Koloni dhe principatat vasale
Kryeqyteti	Kalkuta
Gjuhët zyrtare	Anglishtja; persishtja: 1773–1836; 1837–1858: kryesisht hindustani/Urduja; por edhe gjuhë të tjera popullore të Azisë Jugore.
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Administruar nga Kompania Britanike e Indisë Lindore në emër të Kurorës Britanike dhe e rregulluar nga Parlamenti Britanik
Guvernatori i përgjithshëm i Indisë
• 1774–1785 (i pari i Fortesës William)	Warren Hastings
• 1834–1835 (i pari i Indisë)	Lord William Bentinck
• 1857–1858 (i fundit)	Charles Canning
Epoka historike	Periudha e heshme moderne
• Beteja e Plasejit	23 qershor 1757
• Traktati i Allahabadit	16 gusht 1765
• Luftërat Anglo-Majsore	1767–1799
• Luftërat Anglo-Maratha	1772–1818
• Luftërat Anglo-Sikhe	1845–1846, 1848–1849
• anglisht: Government of India Act	2 gusht 1858
• Shtetëzimi i Kompanisë dhe sundimi i drejtpërdrejtë i Kurorës Britanike	2 gusht 1858
Sipërfaqja
1858	1,940,000 km2 (750,000 sq mi)
Ekonomia
Monedha	Rupija
Të dhëna të tjera
Paraprirë nga Pasuar nga Imperial Seal of the Mughal Empire.svg Perandoria Mogule 1661 dhurimi i Bombeit nga Portugalia 1793 Bengal Subah 1799: Mbretëria e Majsores 1819:Perandoria Maratha 1824: Dinastia Konbaung 1825: Malaka Hollandeze Bengali Hollandez Pjesë të Indisë Franceze 1826 Mbretëria Ahom 1843: Pushtimi i Sindit nga dinastia Talpur ‘’1849’’ Perandoria Sikhe 1855: Sulltanati Karnatik 1856: Shteti i Avadhit Dhe shumë principata indiane të aneksuara nën dokrinën degradimit Raxhi Britanik
Sot pjesë e	India, Pakistani, Bangladeshi, Birmania, Malajzia, Singapori, etj.

Sundimi i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore në Indi (ose Raxhi i Kompanisë, nga hindi rāj, (sundimi)) ishte sundimi i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore mbi Nënkontinentin Indian. Kjo në mënyra të ndryshme konsiderohet e filluar midis viteve 1757 dhe 1773. Kompania e Indisë Lindore e sundoi Indinë deri sa kompania e shpërbë në vitin 1858, kur, pas Kryengritjes Indiane të vitit 1857 dhe anglisht: Government of India Act 1858, Zyra e Indisë së Qeverisë Britanike mori detyrën e administrimit drejtpërdrejtë Indinë në Raxhin e ri Britanik.

Data e nisjes konsiderohet se fillon ose me vitin 1757 pas Betejës së Plasejit, kur forcat e Kompanisë mundën navabin e Bengalit Siraxh ud-Daulah dhe e zëvendësuan me Mir Xhafarin, që kishte mbështetjen e Kompanisë së Indisë Lindore; ose në vitin 1765, kur Kompanisë iu dha divani, d.m.th. e drejta e mbledhjes së të ardhurave, në Bengal dhe Bihar; ose në vitin 1773, kur Kompania shfuqizoi sundimin vendor (nizamatin) në Bengal dhe e vendosi kryeqytetin në Kalkuta, caktoi guvernatorin e saj të parë të përgjithshëm të Fortesës William, Warren Hastings dhe u përfshi drejtpërdrejtë në qeverisje. Kompania e Indisë Lindore e zgjeroi në mënyrë domethënëse ndikimin e saj përmes Nënkontinentit Indian pas Luftërave Anglo-Majsore, Luftërave Anglo-Maratha dhe Luftërave Anglo-Sikhe. Lord William Bentinck u bë guvernatori i parë i përgjithshëm i Indisë në vitin 1834 nën anglisht: Government of India Act 1833.

Ekspansioni dhe territori

Gravurë e "East India House" në Londër, selia qëndrore e Kompanisë së Indisë Lindore, 1802

Kompania Angleze e Indisë Lindore ("Kompania") u themelua në vitin 1600, si Kompania e Tregtarëve të Londrës që Tregtojnë në Inditë Lindore. Ajo zuri vend në Indi me krijimin e emporit në Masulipatnam, në bregun lindor të Indisë në vitin 1611 dhe dhënies së të drejtës për të krijuar një empor në Surat në vitin 1612 nga perandori mogul Xhahangir. Në vitin 1640, pasi mori leje të ngjashme nga sunduesi vixhajanagara më në jug, një empo i dytë u krijua në Madras në bregun jugor. Ishulli i Bombeit, jo larg nga Surati, një qendër e mëparshme Portugeze iu dhurua Anglisë si pajë e martesës së Katerinës së Braganzës ndaj Charles II, iu dha me qira Kompanisë në vitin 1668. Duke pasuar Luftën Anglo-Mogule, Kompania u lejua nga perandori Aurangzeb që të vendoste gjithashtu praninë në bregun lindor; lartë atij bregu, në Deltën e Gangut, një empor u vendos në Kalkuta. Meqë, gjatë kësaj kohe kompanitë e tjera—të krijuara nga portugezët, hollandezët, francezët dhe danezët—ishin duke u zgjeruar ngjashmërisht në rajon, Kompania Angleze filloi në mënyrë jo domethënëse në Indinë Bregdetare nuk ofroi të dhëna se çfarë do të bëhej një prani e zgjatur në Nënkontinentin Indian.

Fitorja e Kompanisë nën drejtimin e Robert Clive në vitin 1757 e Betejës së Plasejit dhe një tjetër fitore në vitin 1764 e Betejës së Buksarit (në Bihar) e konsolidoi pushtetin e Kompanisë dhe e detyroi perandorin Shah Alam II ta caktonte atë divan, ose mbledhës të të ardhurave të Bengalit, Biharit dhe Orisës. Kështu, në vitin 1773, Kompania u bë sunduese Latin: de facto e zonave të mëdha të Fushës së Poshtme Gangetike. Ajo gjithashtu vazhdoi ti zgjeronte zotërimet e saja përreth Bombeit dhe Madrasit. Luftërat Anglo-Majsore (1766–1799) dhe Luftërat Anglo-Maratha (1772–1818) e bënë atë zotëruesen e zonave të mëdha të Indisë në jug të lumit Sutlexh. Me mundjen e Konfederatës Maratha, asnjë fuqi vendase nuk përbënte më një kërcënim për Kompaninë.

Zgjerimi i pushtetit të Kompanisë mori kryesisht dy forma. E para e këtyre ishte aneksimi e shteteve indiane dhe qeverisja pasuese e drejtpërdrejtë e rajoneve përkatëse, që kolektivisht do të përfshinin Indinë Britanike. Rajonet e aneksuara përfshinin Provincat Veri-Perëndimore (ku bënin pjesë Rohilkhandi, Gorakhpuri dhe Doabi) (1801), Delhin (1803), Assamin (Mbretërinë Ahom, 1828) dhe Sindin (1843). Rajoni i Panxhabit, Provinca e Kufirit Veri-Perëndimor dhe Kashmiri, u aneksuan pas Luftërave Anglo-Sikhe në vitet 1849-1856 (periudha e mandatit si guvernator i përgjithshëm i markezit të Dalhousie); megjithatë, Kashmiri u shit menjëherë nën Traktatin e Amritsarit (1850) te Dinastia Dogra e Xhamusë dhe kështu u bë një principatë. Në vitin 1854 u aneksua Berari dhe Shteti i Avadhit dy vjet më vonë.

Forma e dytë e shfaqjes së pushtetit përfshinte traktate në të cilët sundues të ndryshëm indianë, njihnin hegjemoninë e Kompanisë në shkëmbim të një autonomie të brendshme. Meqë Kompania operonte nën shtrëngesa financiare, ajo kishte për të krijuar mbështetje politike për sundimin e saj. Mbështeja më e rëndësishme prej tyre erdhi nga aleancat dytësore me princat indianë gjatë 75 viteve të sundimit të Kompanisë. Në fillim të shekullit të XIX, territoret e këtyre princave përbënin dy të tretat e Indisë. Kur një sundues indian, që ishte i paaftë të siguronte territorin e tij, donte të hynte në një aleancë të tillë, Kompania e mirëpriste atë si një metodë ekonomike e sundimit indirekt, që nuk përfshinte shpenzimet ekonomike të administrimit të drejtpërdrejtë ose kostot politike të marrjes së mbështetjes së subjekteve të huaja.

Në shkëmbim, Kompania mori përsipër "mbrojtjen e aleatëve të nënshtruar dhe i trajtoi ata me respektin dhe shënjat tradicionale të nderimit." Aleancat dytësore krijuan principata, të maharaxhave hindu dhe navabëve myslimanë. Ndër principatat shquheshin: Koçini (1791), Xhaipuri (1794), Travankorja (1795), Hajderabadi (1798), Majsorja (1799), Shtetet Kodrinore të Çis-Sutlexhit (1815), Agjencia Qëndrore Indiane (1819), Kuçi dhe territoret Guxharat Gaikvad (1807–1820), Raxhputana (1818), dhe Bahavalpuri (1833).

Kompania e Indisë Lindore arrite edhe traktate me sundues të ndryshëm afganë dhe me Ranxhit Singhun e Panxhabit, për të kundërbalancuar mbështetjen e Rusisë për planet Iraniane në Afganistanin Perëndimor. Në vitin 1839 Kompania nisi Luftën e Parë Anglo-Afgane (1839-42). Megjithatë, pasi britanikët e zgjeruan territorin e tyre në Indi, kështu bëri edhe Rusia në Azinë Qëndrore, me marrjen e Buharas dhe Samarkandit në vitin 1863 dhe 1868 përkatësisht, duke krijuar kështu skenën e Lojës së Madhe të Azisë Qëndrore.

Zgjerimi territorial i Indisë Britanike gjatë sundimit të Kompanisë Britanike
India në 1765 dhe 1805 që tregon territoret e Kompanisë në rozë. India në 1765 dhe 1805 që tregon territoret e Kompanisë në rozë.  India në 1837 dhe 1857, që tregon territoret e qeverisura nga Kompania në rozë. India në 1837 dhe 1857, që tregon territoret e qeverisura nga Kompania në rozë.

Guvernatorët e përgjithshëm

Monedha të nxjerra nga Kompania nga viti 1787 deri në vitin 1840

Gjysmë rupie argjendie Presidencës së Bengalit, 1787, prerë në Murshidabad në emër të perandorit mogul Shah Alam II Gjysmë rupie argjendie Presidencës së Bengalit, 1787, prerë në Murshidabad në emër të perandorit mogul Shah Alam II  Rupi argjendi 1835, mbreti Uilliam IV Rupi argjendi 1835, mbreti Uilliam IV  Gjysmë ana bakri 1835, mbreti Uilliam IV Gjysmë ana bakri 1835, mbreti Uilliam IV  Rupi argjendi 1840, mbretëresha Viktoria Rupi argjendi 1840, mbretëresha Viktoria

Guvernatorët e përgjithshëm (Latin: locum tenens) nuk janë përfshirë në këtë tabelë përveç se kur gjatë mandatit të tyre ndodh një ngjarje e rëndësishme.

Guvernatorët e përgjithshëm të Fortesës William (Bengalit) (1773–1834)

Guvernatori i përgjithshëm	Periudha e mandatit	Ngjarje
Warren Hastings	20 tetor 1773 – 1 shkurt 1785	Uria e madhe e Bengalit në 1770 (1769–73) Lufta e Rohillas (1773–74) Lufta e Parë Anglo-Maratha (1777–83) Uria Çalisa (1783–84) Lufta e Dytë Anglo-Majsore (1780–1784)
Charles Cornwallis	12 shtator 1786 – 28 tetor 1793	Kodi Cornwallis (1793) Vendbanimi Permanent Koçini bëhet shtet gjysmë i mbrojtur nën britanikët (1791) Lufta e Tretë Anglo-Majsore (1789–92) Uria Doxhi bara (1791–92)
John Shore	28 tetor 1793 – mars 1798	Ushtria e Kompanisë së Indisë Lindore ri-organizohet dhe zvogëlohet. Revolta e Parë Pazhasi në Malabar (1793–97) Xhaipuri (1794) dhe Travankorja (1795) vihen nën mbrojtjen britanike. Pushtohen Ishujt Andaman (1796) Kompania merr kontrollin e rajonit bregdetar të Cejlonit nga hollandezët (1796).
Richard Wellesley	18 maj 1798 – 30 korrik 1805	Nizami i Hajderabadit bëhet shteti i parë që nënshkroi traktatin e aleancës ndihmëse të futur nga Wellesley (1798). Lufta e Katërt Anglo-Majsore (1798–99) Revolta e Dytë Pazhasi në Malabar (1800–05) Navabi i Avadhit çedon divizionet e Gorakhpurit dhe Rohilkhandit; distriktet e Allahabadit, Fatehpurit, Kanpurit, Etavah, Mainpuriit, Etah; pjesë të Mirzapurit; dhe terai i Kumaunit (Provincat e Çeduara, 1801) Traktati i Baseinit nënshkruhet nga Peshva Baxhi Rao II duke pranuar aleancën ndihmëse Beteja e Delhit (1803). Lufta e Dytë Anglo-Maratha (1803–05) Pjesa e mbetur e Doabit, Delhit dhe divizionit të Agrës, pjesë të Bundelkhandit aneksohen nga Perandoria Maratha (1805). Krijohen Provincat e Çeduara dhe Pushtuara (1805) aleanca ndihmëse të krijojnë principatat e maharaxhave hindu dhe navabëve myslimanë.
Charles Cornwallis (mandati i dytë)	30 korrik 1805 – 5 tetor 1805	Shtrëngime financiare te Kompania e Indisë Lindore pas fushatave të kushtueshme. Cornwallis ricaktohet të sjell paqen, por vdes në Ghazipur.
George Hilario Barlow (Latin: locum tenens)	10 tetor 1805 – 31 korrik 1807	Kryengritja e Vellores (10 korrik 1806)
Gilbert Elliot-Murray-Kynynmound, Konti i 1-rë i Mintos	31 korrik 1807 – 4 tetor 1813	Pushtimi i Xhavës Pushtimi i Ishujve Mauritius
Francis Rawdon-Hastings, Markezi i 1-rë i Hastings	4 tetor 1813 – 9 janar 1823	Lufta Anglo-Nepaleze e 1814-ës Aneksimi i Kumaonit, Garhvalit dhe lindjes së Sikkimit. Shteteve të Çis-Sutlexhit (1815). Lufta e Tretë Anglo-Maratha (1817–18) Shtetet e Raxhputanës pranojnë suzeranitetin britanik (1817). Themelohet Singapori (1818). Kuçi pranon suzeranitetin britanik (1818). Gaikvadët e Barodës pranojnë suzeranitetin britanik (1819). Agjencia e Indisë Qëndrore (1819).
Lord Amherst	1 gusht 1823 – 13 mars 1828	Lufta e Parë Anglo–Burmeze (1823–26) Aneksimi i Assamit, Manipurit, Arakanit dhe Tenaserimit nga Burma
Lord William Bentinck	4 korrik 1828 – 22 prill 1834	Rregullimi i Satit të Bengalit, 1829 anglisht: Thuggee and Dacoity Suppression Acts, 1836–48 Mbretëria e Majsores vihet nën administrimin britanik (1831–81) Bahavalpuri pranon suzeranitetin britanik (1833), anglisht: Government of India Act (1833)

Guvernatorë të përgjithshëm të Indisë (1834–1858)

Guvernatori i përgjithshëm	Periudha e mandatit	Ngjarje
Lord William Bentinck	22 prill 1834 – 20 mars 1835	Aneksohet Kurgu (1834).
George Eden, Konti i 1-rë i Auklandit	4 mars 1836 – 28 shkurt 1842	Krijohen Provincat Veri-Perëndimore (1836) krijohen zyrat postare (1837) Zia e urisë së Agrës 1837–1838 Adeni pushtohet nga Kompania (1839) Lufta e Parë Anglo-Afgane (1839–1842) Masakër e Ushtrisë së Elphinstone-it (1842).
Edward Law, Konti i 1-rë i Ellenborough	28 shkurt 1842 – qershor 1844	Lufta e Parë Anglo-Afgane (1839–42) Aneksimi i Sindit (1843) anglisht: Indian Slavery Act 1843
Henry Hardinge	23 korrik 1844 – 12 janar 1848	Lufta e Parë Anglo-Sikhe (1845–46) Sikhët çedojnë Xhullundur Doabin, Hazarën dhe Kashmirin te britanikët nën Traktatin e Lahores (1846) Shitja e Kashmirit te Gulab Singhu i Xhamusë nën Traktatin e Amritsarit (1846).
James Broun-Ramsay, Markezi i 1-të i Dalhousie-t	12 janar 1848 – 28 shkurt 1856	Lufta e Dytë Anglo-Sikhe (1848–1849) Aneksimi i Panxhabit dhe Provincës së Kufirit Veri-Perëndimor (1849–56) Fillon ndërtimi i Hekurudhave Indiane (1850) anglisht: Caste Disabilities Removal Act 1850 Në Indi vendoset Linja e parë Telegrafike (1851 Lufta e Dytë Anglo-Burmeze (1852–53) Aneksimi i Burmës së Poshtme hapet Kanali i Gangut (1854) Aneksimi i Satarës (1848), Xhaipurit dhe Sambalpurit (1849), Nagpuri dhe Xhhansi (1854) aneksohen me dokrinën e degradimit. Aneksimi i Berarit (1853) dhe Avadhit (1856). Futen pullat postare për Indinë. (1854). Fillojnë operimin shërbimet publike të telegramit (1855).
Charles Canning	28 shkurt 1856 – 1 nëntor 1858	anglisht: Hindu Widows' Remarriage Act (25 korrik 1856) themelohen universitetet e para indiane (janar–shtator 1857) Kryengritja Indiane e 1857-ës (10 maj 1857 – 20 qershor 1858) më së shumti në Provincat Veri-Perëndimore dhe Avadh Likuidimi i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore nën anglisht: Government of India Act 1858

Robert Clive dhe Mir Xhafari takohen pas Betejës së Plasejit në 1757, pikturë e Francis Hayman

Rregullat e sundimit të Kompanisë

Deri në fitoren e Clive-it në Betejën e Plasejit, territoret e Kompanisë së Indisë Lindore në Indi, që përbëheshin gjerësisht nga qytetet presidenciale të Kalkutës, Madrasit dhe Bombeit, qeveriseshin kryesisht nga këshillat e qyteteve autonome, sporadikisht të pamenaxhueshëm, të përbëra të gjitha nga tregtarë. Këshillat thjesht kishin mjaft pushtet për menaxhimin efektiv të punëve të tyre vendore dhe sigurimin e mbikëqyrjes së operacionve të përgjithshme të Kompanisë në Indi çoi në disa abuzime të rënda nga zyrtarët e Kompanisë ose aleatët e tyre. Fitorja e Clive-it dhe shpërblimi me divanin e rajonit të pasur të Bengalit, e çoi Indinë në vëmendjen publike në Britani. Praktikat e menaxhimit të parave të Kompanisë u vunë në dyshim, veçanërisht pasi ajo filloi të postonte humbje neto edhe pasi disa shërbyes të Kompanisë, "Navabët", u kthyen te Britania me pasuri të mëdha, që—sipas zërave që qarkullonin atëherë—ishin fituar në mënyrë të paskrupullt. Nga viti 1772, Në të vërtetë Kompania kishte nevojë për huadhëniet e Qeverisë Britanike për të mbetur në këmbë dhe në Londër kishte frike se praktikat e korruptuara të saj shpejt do të përcilleshin në sipërmarrjen dhe jetën publike britanike. Të drejtat dhe detyrimet e Qeverisë Britanike në lidhje me territoret e reja të kompanisë u vunë gjithashtu në dyshim. Parlamenti Britanik atëherë zhvillonte mjaft hetime dhe në vitin 1773, gjatë drejtimit të kryeministrit Frederick North, miratoi anglisht: Regulating Act, që krijoi rregulla, me titullin e tyre të gjatë "për menaxhimin më të mirë të çështjeve të Kompanisë së Indisë Lindore, si në Indi ashtu dhe në Europë".

Megjithëse Lord North vetë donte që territoret e Kompanisë të merreshin nga shteti i Britanisë, ai u përballë me kundërshtimin e vendosur politik nga shumë krahë, duke përfshirë disa në Qytetin e Londrës dhe Parlamentin e Britanisë së Madhe. Rezultati qe një kompromis në të cilin Akti Regullator—megjithëse implikonte sovranitetin fundor të Kurorës Britanike mbi këto territore të reja—pohonte se kompania do të vepronte si një fuqi sovrane në emër të Kurorës. Ajo mund ta bënte këtë duke qenë njëkohësisht subjekt i mbikëqyrjes dhe rregullimeve nga Qeveria dhe Parlamenti Britanik. Gjykata e Drejtorave të Kompanisë kërkohej sipas aktit që të dërgonte të gjitha komunikimet në lidhje me çështjet civile, ushtarake dhe të të ardhurave në Indi për shqyrtim nga Qeveria Britanike. Për qeverisjen e territoreve indiane, akti vendoste supremacinë e Presidencës së Fortesës William (Bengalit) mbi ato të Fortesës Sankt Xhorxh (Madrasit) dhe Bombeit. Ajo gjithashtu emëroi një guvernator të përgjithshëm (Warren Hastings) dhe katër këshilla për administrimin e Presidencës së Bengalit (dhe për mbikëqyrjen e operacioneve të Kompanisë në Indi). "Presidencave të varura u ndalohej të shpallnin luftë ose të bënin traktate pa miratimin paraprak të guvernatorit të përgjithshëm të Bengalit në Këshill, përveç në rast të nevojës urgjente. Guvernatorët e këtyre presidencave udhëzoheshin në terma të përgjithshme ti bindeshin urdhrave të guvernatorit të përgjithshëm në Këshill dhe ti transmetonin atij infomacione nga të gjitha çështjet e rëndësishme". Gjithësesi, formulimi i pa saktësuar i aktit e linte të hapur për tu interpretuar në mënyra të ndryshme; rrjedhimisht, administrimi në Indi vazhdoi të pengohej nga përçarja mes guvernatorëve provincialë, mes anëtarëve të këshillit dhe mes vetë guvernatorit të përgjithshëm dhe Këshillit të tij. anglisht: Regulating Act gjithashtu përpiqej të rregullonte korrupsionin mbizotërues në Indi: shërbyesit e Kompanisë prej kësaj kohee mbrapa u ndalohej të angazhoheshin në tregtinë private në Indi ose të merrnin "dhurata" nga banorët indianë.

Në vitin 1783, koalicioni Fox–North u përpoq prapë të reformonte politikën koloniale me një faturë të prezantuar nga Edmund Burke që do ta transferonte pushtetin politik mbi Indinë nga Kompania e Indisë Lindore te një komision parlamentar. Fatura kaloi Dhomën e Ulët me mbështetjen entuziaste të Sekretarit të Jashtëm Charles James Fox, po u bllokua nga Dhoma e Lordëve nën presionin e mbretit Xhorxhi III, që e largoi qeverinë dhe formoi ministrinë e re nën rivalin e Fox-it, William Pitt i Riu. Akti Indian i Pitt-it e la Kompaninë e Indisë Lindore në kontrollin politik të Indisë, por formoi një Bord Kontrolli në Angli si për të mbikëqyrur Punët e Kompanisë së Indisë Lindore ashtu dhe për të parandaluar aksionerët e kompanisë nga ndërhyrja në qeverisjen e Indisë. Bordi i Kontrollit përbëhej prej gjashtë anëtarësh, që përfshinin Sekretarin e Shtetit nga Kabineti Britanik, ashtu dhe Kancelari i Thesarit. Rreth kësaj kohe, pati gjithashtu debate të gjera në Parlamentin Britanik mbi çështjen e të drejtave të tokave në Bengal, me një zhvillim konsensual të pikëpamjes së mbrojtur nga Philip Francis, një anëtar i Këshillit të Bengalit dhe kundërshtar politik i Warren Hastings, që të gjitha tokat në Bengal duhet të konsideroheshin "pronësi dhe trashëgimi e familjeve zotëruese vendase të tokave".

Perandori mogul Shah Alam duke i dhënë Kompanisë të drejtën e divanit nëpërmjet Lord Clive në 1765

Me raportet e abuzimit dhe korrupsionit në Bengal nga shërbyesit e Kompanisë në mendje, Akti Indian vetë vërente ankesa të shumta që "Raxha, zamindarë, talukdarë dhe zotërues të ndryshëm tokash ishin privuar padrejtësisht nga 'tokat, juridiksioni, të drejtat dhe privilegjet e tyre". Në të njëjtën kohë drejtorat e kompanisë tani po lëkundeshin drejt pikëpamjes së Francis-it, që taksa e tokës në Bengal duhet të bëhej e fiksuar dhe permanente, duke krijuar skenën për Vendbanimin Permanent (shiko seksionin Mbledhja e të Ardhurave më poshtë). Akti Indian krijoi gjithashtu në secilën nga tre presidencat një numër postesh administrative dhe ushtarake, që përfshinin: një guvernator dhe tre këshilltarë, një nga të cilët ishte Shef i Shtabit të ushtrisë së presidencës. Megjithëse pushtetet mbikëqyrëse të Guvernatorit të Përgjithshëm në Këshill të Bengalit (mbi Madrasin dhe Bombein) zgjeroheshin—siç ishin prapë në Aktin e Kartës së 1793-it—presidencat e varura vazhduan të ushtronin ca autonomi deri sa të gjitha zgjerimet e zotërimeve britanike u bënë të vazhdueshme dhe hyrjes së komunikimeve më të shpejta në shekullin tjetër.

Akoma, guvernatori i ri i përgjithshëm i caktuar në vitin 1786, Charles Cornwallis, jo vetëm nuk kishte më shumë pushtet sesa Hastings, por kishte gjithashtu mbështetjen e një ministri të fuqishëm të Kabinetit Britanik, Henry Dundas, që, si Sekretar i Shtetit për Zyrën e Brendshme, ishte në përgjegjësi të të gjithë politikës së Indisë. Nga viti 1784 e tutje, Qeveria Britanike kishte fjalën fundore mbi të gjitha emërimet në Indi; përshtatshmëria e një kandidati për një pozicion të rëndësishëm shpesh vendosej nga fuqia e lidhjeve të tij politike, sesa nga ajo e aftësisë administrative. Megjithëse kjo praktikë në shumë emërime guvernatorësh të përgjithshëm të zgjedhur nga pronarët konservatorë të tokave të Britanisë, pati edhe disa liberalë, si Lord William Bentinck dhe George Ramsay.

Opinioni politik britanik gjithashtu u formësua nga përpjekja për nxierrjen para gjyqit të Warren Hastings; proçesi, seancat e të cilit nisën në vitin 1788, përfunduan me fajësinë e Hastings, në vitin 1795. Megjithëse përpjekja koordinohej kryesisht nga Edmund Burke, ajo tërhoqi mbështetje edhe nga brenda Qeverisë Britanike. Burke e akuzonte Hastings jo vetëm për korrupsion, por—duke i apeluar standardeve universale të drejtësisë—gjithashtu për veprime vetëm mbi dëshirat e tij, pa u shqetësuar për ligjin dhe duke shkaktuar qëllimisht shqetësim te të tjerët në Indi. Mbrojtësit e Hastings argumentuan se veprimet e tij ishin konsistente me zakonet dhe traditat indiane. Megjithëse fjalimet e Burkes në proçes tërhoqën duartrokitje dhe e përqëndruan vëmendjen mbi Indinë, Hastings me gjasa u fajësua, pjesërisht për shkak të rigjallërimit të nacionalizmit në Britani në fillim të Revolucionit Francez. Gjithësesi, përpjekja e Burkes pati ndikim në krijimin e ndjenjës së përgjegjshmërisë në jetën publike britanike për sundimin e Kompanisë në Indi.

Shpej zhurmat u shfaqën mes tregtarëve në Londër që monopoli i dhënë Kompanisë Së Indisë Lindore në vitin 1600, synonte të lehtësonte konkurencën e saj me hollandezët dhe francezët në një rajon të largët, nuk ishte më e nevojshme. Në përgjigje, në Aktin e Kartës së 1813-ës, Parlamenti Britanik e rinovoi kartën e kompanisë por i dha fund monopolit të saj përveç çajit dhe tregtisë me Kinën, duke e hapur Indinë si për investimet private ashtu dhe për misionarët. Me fuqinë britanike në rritje në Indi, mbikëqyrja e punëve indiane nga Kurora dhe Parlamenti Britanik gjithashtu u rritën. Nga vitet 1820 britanikët mund të zhvillonin sipërmarrje ose të angazhoheshin në punë misionare nën mbrojtjen e Kurorës në të tre presidencat. Më në fund, në klauzolat e Aktit të Shën Helenës së 1833-it, Parlamenti Britanik e revokoi monopolin e kompanisë në tregtinë e Kinës dhe e bëri atë një agjente për administrimin e Indisë Britanike. Guvernatori i përgjithshëm i Bengalit u ripërcaktua si guvernatori i përgjithshëm i Indisë. Guvernatorit të përgjithshëm dhe këshillit të tij ekzekutiv iu dhanë fuqi ekskluzive legjislative për të gjithë Indinë Britanike. Meqë territoret britanike në Indinë Veriore tani ishin shtrirë deri në Delhi, Akti sanksiononte gjithashtu krijimin e një Presidence të Agrës. Me aneksimin e Avadhit në vitin 1856, ky territor u zgjerua dhe në vijim u bë Provincat e Bashkuara të Agrës dhe Avadhit. Për më tepër, në vitin 1854, u caktua një zëvendës guvernator për rajonin e Bengalit, Biharit dhe Odishës, duke e lënë guvernatorin e përgjithshëm të përqëndrohej në qeverisjen e Indisë si një e tërë.

Pamje e Kalkutës nga Fortesa William, 1807. Pamje e Kalkutës nga Fortesa William, 1807.  Government House, Fortesa Sankt Xhorxh, qendra e Presidencës së Madrasit. Government House, Fortesa Sankt Xhorxh, qendra e Presidencës së Madrasit.  Warren Hastings, guvernatori i parë i përgjithshëm i Fortesës William (Bengalit) që mbikëqyri territoret e Kompanisë në Indi. Warren Hastings, guvernatori i parë i përgjithshëm i Fortesës William (Bengalit) që mbikëqyri territoret e Kompanisë në Indi.  Proçesi i Warren Hastings Gjykatën e Westminster Hall, 1789. Proçesi i Warren Hastings Gjykatën e Westminster Hall, 1789.

Mbledhja e të Ardhurave

Në Perandorinë e mbetur Mogule në Bengalin e para vitit 1765 ekzistonte sistemi i mbledhjes së të ardhurave, ku zamindarët, ose "zotëruesit e tokave", i mblidhnin ato në emër të perandorit mogul, përfaqësuesi i të cilit, ose divani, mbikëqyrte aktivitetet e tyre. Në këtë sistem, caktimi i të drejtave të lidhura me tokën nuk zotëroheshin nga "pronar toke", por ndaheshin nga shumë pjesëmarrës me menaxhimin e tokës, duke përfshirë bujqit kultivues, zamindarin dhe shtetin. Zamindari shërbente si një ndërmjetës që mblidhte rentën nga bujqit dhe pasi mbante një përqindje për shpenzimet e tij, e mundësonte pjesën e mbetur si të ardhura të shtetit. Nën sistemin mogul, toka vetë i përkiste shtetit dhe jo zamindarit, që mund të transferonte vetëm të drejtën e tij për të mbledhur rentën. Me tu shpërblyer me divanin ose kontrollin e Bengalit, në vijim të Betejës së Buksarit në vitin 1764, Kompania e Indisë Lindore e gjeti veten pa administratorë të trajnuar, veçanërisht ata familjarë me zakonet dhe ligjin vendas; mbledhja e taksave në vazhdim u delegua te nënkontraktorë. Kjo grabitje e pasigurtë e taksave të tokës nga Kompania, mund të ketë përkeqësuar rëndë në Zinë e Bukës së Bengalit që goditi në vitet 1769–70, në të cilën mund të kenë vdekur mes shtat dhe dhjetë milionë banorë—ose mes një të katërtës dhe një të tretës së popullsisë së presidencës. Megjithatë, Kompania ofroi pak lehtësim si nëpërmjet pakësimit të taksave ashtu dhe përpjekjet për lehtësim dhe ndikimi ekonomik dhe kulturor i urisë u ndie dekada më vonë, madje duke u bërë, një shekull më vonëa, subjekt i romanit të Bankim Çandra Çaterxhit Anandamath.

Gravurë e Charles Cornwallis, 1793, guvernator i përgjithshëm i Presidencës së Bengalit 1786-1793, dhe ish gjeneral britanik në luftën kundër Pavarësisë Amerikane

Në vitin 1772, nën drejtimin e Warren Hastings, Kompania e Indisë Lindore mori drejtpërdrejtë kontrollin e mbledhjes së të ardhurave në Presidencën e Bengalit (atëhertë Bengali dhe Bihari), duke krijuar një Bord të të Ardhurave me zyra në Kalkuta dhe Patna, si dhe duke i lëvizur regjistrat e mëparshëm mogul nga Murshidabadi në Kalkuta. Në vitin 1773, pasi Avadhi çedoi shtetin tributar të Benarasit, sistemi i mbledhjes së të ardhurave u shtri në territor me një rezident të Kompanisë në detyrë. Vitin pasues—me një këndvështrim për të parandaluar korrupsionin—kolektorët distriktalë të Kompanisë, që atëherë ishin përgjegjës për mbledhjen e të ardhurave për një distrikt, u zëvendësuan me këshillat provincialë në Patna, Murshidabad dhe Kalkuta, si dhe me kolektorët indianë që punonin brenda secilit distrikt. Titulli, "kolektor", pasqyronte "thelbin e mbledhjes së të ardhurave të tokës për qeverinë në Indi: ishte funksioni primar i qeverisë dhe ai modelonte institucionet dhe modelet e administrimit".

Kompania e trashëgoi sistemin e mbledhjes së të ardhurave nga Perandoria Mogule, ku përpjestimi më i rëndë i ngarkesës së taksimit ra te bujqit, me një të tretën e prodhimit të rezervuar për pushtetin perandorak; ky sistem para-kolonial u bë vija bazë e politikës së të ardhurave të Kompanisë. Gjithësesi, kishte variacione të mëdha përgjatë Indisë në metoda me të cilat mblidheshin të ardhurat; me këtë ndërlikim në mendje, një Komitet i Qarkut vizitonte distriktet e zgjeruara të Presidencës së Bengalit në mënyrë që të bënte një përcaktim pesë-vjeçar, që konsistonte në inspektime pesë inspektime vjetore taksimin e përkohshëm të kultivimit. Në qasjen e tyre të përgjithshme të politikës së të ardhurave, zyrtarët e Kompanisë udhëhiqeshin nga dy qëllime: i pari, të ruanin sa më shumë të mundeshin balancën e të drejtave dhe detyrimeve që pohoheshin tradicionalisht nga bujqit që kultivonin tokën dhe ndërmjetësit e ndryshëm që mblidhnin taksat në emër të shtetit dhe që ruanin një pjesë për veten e tyre; dhe i dyti, duke identifikuar ata sektorë të ekonomisë rurale që do të maksimizonin si të ardhurat ashtu dhe sigurinë. Megjithëse vendbanimi i parë i tyre i të ardhurave doli të ishte thelbësisht i njëjtë si sistemi informal i mëparshëm mogul, Kompania kishte krijuar themelet për rritjen si të informacionit ashtu dhe të burokracisë.

Në vitin 1793, guvernatori i ri i përgjithshëm, Charles Cornwallis, nxori Vendosjen Permanente të të ardhurave të tokës në presidencë, rregullimi i parë socio-ekonomik në Indinë Koloniale. Nëpërmjet klauzolave të vendbanimit raxhat dhe talukdarët u njohën si zamindarë dhe iu kërkua të mblidhnin rentën nga bujqit dhe të paguanin të ardhurat për Kompaninë. U emërtua permanent sepse ai e nguliste taksën e tokës në vazhdimsi si shpërblim për të drejtat pronësore të zamindarëve; ai përcaktonte njëkohësisht natyrën e zotërimit të tokës në presidencë dhe u jepte individëve dhe familjeve të drejta të veçuara pronësore në tokat e zëna. Meqë të ardhurat ishin ngulitur në vazhdimsi, ajo u përcaktua në një nivel të lartë, që në Bengal arrinte në £3 milionë paund sterlina me çmimet e viteve 1789–90. Sipas Vendosjes Permanente, nëse zamindarët dështonin ti paguanin të ardhurat në kohë, ata do t'ia merrnin të drejtën zamindarit. Sipas një vlerësimi, kjo ishte 20% më e lartë se kërkesa e të ardhurave para vitit 1757. Përgjatë shekullit tjetër, pjesërisht si pasojë e shqyrtimeve të tokave, vendimeve gjyqësore dhe shitjeve të pronave, ndryshimit iu dha një përmasë praktike. Një ndikim mbi zhvillimet e kësaj politike të të ardhurave ishin teoritë ekonomike atëherë në qarkullim, që e konsideronin bujqësinë si motorin e zhvillimit ekonomik dhe për pasojë nënvizonin ngulitjen e kërkesave të të ardhurave në mënyrë që të inkurajonin rritjen. Pritshmëritë ndaj Vendosjes Permanente ishin që njohuria e një kërkese të ngulitur qeveritare do ti inkurajonte zamindarët të rrisnin si prodhimin e tyre mesatar ashtu dhe tokën nën kultivim, meqë ata do të ishin të aftë të mbanin përfitimet nga rritja e prodhimit; për më tepër, ishte parashikuar se vetë toka do të bëhej një formë e tregtueshme e pronësisë që mund të blihej, shitej, ose të lihej si garanci. Një veçori e arësyetimi ekonomik ishte pritshmëritë shtesë se zamindarët, duke njohur interesin e tyre më të mirë, nuk do të bënin kërkesa të paarësyeshme mbi bujqit.

Pikturë e John Shore, 1832, guvernator i përgjithshëm i Presidencës së Bengalit 1793-1798

Megjithatë, këto pritshmëri nuk u realizuan në praktikë dhe në shumë rajone të Bengalit, bujqit bartën peshën e kërkesës së rritur, duke patur pak mbrojtje për të drejtat e tyre tradicionale në legjislacionin e ri. Puna angari e bujqëve për zamindarët u bë më mbizotëruese pasi të korrat e tregtimit u kultivuan për të përmbushur kërkesat e të ardhurave të Kompanisë. Megjithëse kultivimi komercial nuk ishte i ri në rajon, ai tani kishte depërtuar më thellë në shoqërinë fshatare dhe e bëri atë më të brishtë ndaj forcave të tregut. Zamindarët vetë shpesh ishin të pa aftë për të përmbushur kërkesat e rritura që Kompania u kishte caktuar; rrjedhimisht, shumë falimentuan dhe nga një vlerësim, deri në një e treta e tokave të tyre u nxor në ankand gjatë dy dekadave të para në vijim të Vendosjes Permanente. Pronarët e rinj shpesh ishin punonjës të Kompanisë të kastës brahmine (kasta mbizotëruese e sistemit hindu) dhe kajastha (kastë shkruesish në Indi) që kishin një vendosje të mirë në sistemin e ri dhe, në shumë raste, disa ishin pasuruar në të.

Meqë zamindarët nuk qenë kurrë të aftë të ndërmerrnin përmirësimet e kushtueshme të tokës të parashikuara nën Vendosjen Permanente, disa nga të cilat kërkonin heqjen e bujqëve ekzistues, shpejt ata u bënë rentierë që jetonin nga renta e bujqëve të tyre. Në shumë zona, veçanërisht në Bengalin Verior, ata duhet të rrisnin ndarjen e të ardhurave me rentierë të tjerë të ndërmjetëm, të quajtur xhotedarë, që mbikëqyrnin kultivimin në fshatra. Rrjedhimisht, ndryshe nga lëvizja bashkëkohëse e rrethimit në Britani, bujqësia në Bengal mbeti provincë e mbajtjes me kultivimin e shumë fushave të vogla orizoresh.

Sistemi i zamindarisë ishte një nga dy vendosjet kryesore të ndërmarra nga Kompania në Indi. Në Indinë Jugore, Thomas Munro, që më vonë do të bëhej guvernator i Madrasit, promovoi sistemin rajotvari ose sistemin Munro, në të cilin qeveria e vendoste drejtpërdrejtë me bujqit kultivues, ose rajotët. Në fillim u provua në një shkallë të vogël nga kapiten Alexander Read në zonat që ishin zaptuar nga luftërat me Tipu Sulltanin. Në vijim, i zhvilluar nga Thomas Munro, ky sistem u zgjerua gradualisht mbi të gjithë Indinë Jugore. Ai ishte, pjesërisht, rrjedhojë e përmbysjeve të Luftërave Anglo-Majsore, që kishin parandaluar shfaqjen e një klase të madhe pronarësh tokash; për më tepër, Munro dhe të tjerët ndjenë se rajotvari ishte më afër praktikës tradicionale në rajon dhe ideologjikisht më përparimtar, duke lejuar që përfitimet e sundimit të Kompanisë të arrinin në nivelet më të ulëta të shoqërisë rurale. Në zemër të sistemit rajotvari ishte teoria e veçantë e rentës ekonomike—dhe bazuar te Ligji i Rentës së David Ricardo-s—i promovuar nga utilitarianin James Mill që formuloi politikën indiane të të ardhurave midis viteve 1819 dhe 1830. "Ai besonte se qeveria ishte zotëruesja fundore e tokës dhe nuk duhet të hiqte dorë nga e drejta e saj e rentës, d.m.th. përfitimi nga tokat e pasura kur rrogat dhe shpenzimet e punimit ishin vendosur".

Një tjetër çelës i sistemit të ri të vendosjes së përkohshme ishte klasifikimi i fushave bujqësore sipas tipit të dheut dhe prodhimit, me masa mesatare rente të ngulitura për periudhën e vendosjes. Sips Millit, taksimi i rentës së tokës do të promovonte bujqësinë efiçente njëkohësisht me parandalimin e shfaqjes së një "klase parazite pronarësh tokash". Milli e mbrojti vendosjen rajotvari që konsistonte në masat e qeverisë dhe caktimin e secilës parcelë (e vlefshme për 20 ose 30 vjetë) dhe taksimin pasues që ishte në varësi të pjellorisë së tokës. Sasia e taksuar ishte nëntë të dhjetat "rentës" në fillim të shekullit të XIX, që më vonë u zbrit gradualisht. Gjithësesi, megjithë tërheqjen e parimeve abstrakte të sistemit rajotvari, klasat hierarkike në fshatrat indiano-jugore nuk ishin zhdukur tërësisht—për shembull kreu i fshatit vazhdonte të mbante peshën—dhe bujqit kultivues ndonjëherë mundën të provonin kërkesat e të ardhurave që ata nuk mund të përmbushnin. Në vitet 1850, shpërtheu një skandal kur u zbulua se disa agjentë indianë të të ardhurave të Kompanisë po përdornin tortura për të përmbushur kërkesat e të ardhurave të Kompanisë.

Vendosjet e të ardhurave të tokës konsistonin në një veprimtari të rëndësishme administrative të qeverive të ndryshme të Indisë nën sundimin e Kompanisë. Në të gjitha zonat e tjera përveç Presidencës së Bengalit, puna e vendosjes së tokës përfshinte vazhdimisht procesin përsëritës të shqyrtimit dhe matjes së parcelave, përcaktimin e cilësisë së tyre dhe rregjistrimin e të drejtave të tokës, që përbënin një pjesë të madhe të punës së zyrtarëve të Shërbimit Civil Indian që punonin për qeverinë. Pasi Kompania i humbi të drejtat e saj tregtare, kjo u bë burimi i vetëm më i rëndësishëm i të ardhurave të qeverisë, pak a shumë gjysma e të gjitha të ardhurave në ves të shekullit të XIX; megjithëkëtë, midis viteve 1814 dhe 1859, Qeveria e Indisë dha borxhe në 33 vjet. Me zgjerimin e zotërimeve, edhe gjatë viteve pa defiçit, pati thjesht mjaft para për të paguar rrogat e administratës së varfër, një forcë punëtore e mjerë dhe ushtrisë.

Urë varkash mbi lumin Jamuna, 1858 Urë varkash mbi lumin Jamuna, 1858  Charles Cornwallis, guvernatori i përgjithshëm i Indisë, kur u fut Vendosja Permanente Charles Cornwallis, guvernatori i përgjithshëm i Indisë, kur u fut Vendosja Permanente  Henry Cotton duke organizuar një proçes në vitet 1860 Henry Cotton duke organizuar një proçes në vitet 1860  Oficerë britanikë dhe indianë të regjimentit të 18-të të këmbësorisë së Punxhabit, Delhi, maj 1859 Oficerë britanikë dhe indianë të regjimentit të 18-të të këmbësorisë së Punxhabit, Delhi, maj 1859

Gravurë e Stringer Lawrence, 1795, Komandant i përgjithshëm i Fortesës William, 1748-1754

Ushtria dhe shërbimi civil

Në vitin 1772, kur Hastings u bë guvernatori i parë i përgjithshëm, një nga vendimet e tij të para ishte zgjerimi i shpejt i ushtrisë së presidencës. Meqë ushtarët e disponueshëm, ose sepojët, nga Bengali—shumë prej të cilëve kishin luftuar kundër britanikëve në Betejën e Plasejit—tani ishin të dyshuar në sytë e britanikëve, Hastings rekruitoi më në perëndim nga "terreni krysor i mbarështimit" të këmbësorisë së Indisë në Avadhin Lindor dhe tokat përreth Benaresit duke përfshirë Biharin. Raxhputët hindu të klasës së lartë rurale dhe Brahminët e këtij rajoni, të njohur si purbija (hindi, "lindorë"), ishin rekrutuar nga ushtritë e Perandorisë Mogule prej dyqind vjetësh; Kompania e Indisë Lindore e vazhdoi këtë praktikë për 75 vjetët e ardhshëm, me këta ushtarë që përfshinin deri në tetëdhjetë përqind të ushtrisë së Bengalit. Gjithashtu britanikët në Malabar e shndërruan ushtirnë thijare, të quajtur “thijja patalam” në një regjiment special të vendosur në Thalaseri të quajtur në vitin 1904 si Regjimenti Thijar. Megjithatë, në mënyrë që të shmangte ndonjë fërkim brenda rangjeve, Kompania ndërmori nismën për ti përshtatur praktikat e saj ushtarake sipas kërkesave fetare. Rrjedhimisht, këta ushtarë hanin në vende të ndryshme; për më tepër, shërbimet e përtejdetit, të konsideruara si ndotëse për kastën e tyre, nuk u kërkoheshin dhe shpejt ushtria i njohu zyrtarisht festat hindu. "Ky inkurajim i statusit ritual të kastës së lartë, gjithësesi, e linte qeverinë të brishtë para protestave, madje kryengritjeve, kurdo që sepojët dallonin thyerje të prerogativave të tyre".

Ushtritë e Kompanisë së Indisë Lindore pas ri-organizimit të viti 1796
Trupat britanike	Trupat indiane
	Presidenca e Bengalit	Presidenca e Madrasit	Presidenca e Bombeit
	24,000	24,000	9,000
13,000	Tërësia e trupave indiane: 57,000
Totali i përgjithshëm i trupave britanike dhe indiane: 70,000

Ushtria e Bengalit përdorej në fushata ushtarake në pjesë të tjera të Indisë dhe jashtë saj: për të mundësuar mbështetje kyç ndaj ushtrisë së dobët të Madrasit në Luftën e Tretë Anglo-Majsore në 1791 dhe gjithashtu në Xhava dhe Cejlon. Në dallim me ushtarët e ushtrive të sunduesve indianë, sepojët e Bengalit jo vetën që merrnin pagesa të larta, por gjithashtu i merrnin ato besueshmërisht, falë në masë të madhe aksesit të Kompanisë në të ardhurat e mëdha të tokës të rezervuara Bengalit. Shpejtë, të inkurajuara të dy nga teknologjia e muksetave dhe mbështetja navale, Ushtria e Bengalit konsiderohej gjerësisht e mirë-konsideruar. Sepojët e mirë-disiplinuar të veshur me xhaketa të kuqe dhe oficerët e tyre britanikë filluan të nxisnin "një lloj frike te kundërshtarët e tyre. Në Maharashtra dhe në Xhava, sepojët konsideroheshin si mishërimi i forcave demoniake, ndonjëherë të heronjve të lashtë luftëtarë. Sunduesit indianë adoptuan xhaketat e tyre të kuqe prej shajaku për forcat e tyre dhe vartësit e tyre sikur do të kapnin cilësitë e tyre magjike".

Në vitin 1796, nën trysninë e Bordit të Drejtorave të Kompanisë në Londër, trupat indiane u riorganizuan dhe u pakësuan gjatë mandatit të John Shore si guvernator i përgjithshëm. Gjithësesi, vitet e fundit të shekullit të XVIII panë, me fushatat e Wellesley-t, një rritje të re në fuqinë e ushtrisë. Kështu në vitin 1806, në kohën e Kryengritjes së Vellores, fuqia e kombinuar e tre ushtrive presidenciale arrinte në 154,500, duke i bërë ato një nga ushtritë më të mëdha të përhershme në botë.

Ushtritë e Kompanisë së Indisë Lindore në prag të Kryengritjes së Vellores në 1806
Presidenca	Trupat britanike	Trupat indiane	Tërësia
Bengali	7,000	57,000	64,000
Madrasi	11,000	53,000	64,000
Bombei	6,500	20,000	26,500
Tërësia	24,500	130,000	154,500

Pasi Kompania e Indisë Lindore i zgjeroi territoret e saj, ajo shtoi "trupat vendore" të parregullta, që nuk ishin aq të mirë trajnuara si ushtria. Në vitin 1846, pas Luftës së Dytë Anglo-Sikhe, u ngrit një brigadë kufitare në Shtetet Kodrinore të Çis-Sutlexhit, kryesisht me detyrë policimi; për më tepër, në vitin 1849, "Forca e Parregullt e Panxhabit" u shtua në kufi. Dy vjet më vonë, kjo forcë përbëhej prej "3 bateri të lehta fushore, 5 regjimente të kalorësisë dhe 5 të këmbësorisë". Vitin tjetër, "u shtua një garnizon kompanie, ... një regjiment i gjashtë këmbësorie (i formuar nga Trupat e Gamiljeve të Sindit) në vitin 1853 dhe një bateri malore në vitin 1856". Në mënyrë të ngjashme, u ngrit një forcë vendore pas aneksimit të Nagpurit në vitin 1854 dhe u shtua "Forca e Parregullt e Avadhit" pas aneksimit të Avadhit në vitin 1856. Më herët, si pasojë e traktatit të 1800-ës, Nizami i Hajderabadit kishte filluar të mbante një forcë kontigjente prej 9,000 kalorësisht dhe 6,000-këmbësorësh, që komandohej nga oficerë të Kompanisë; në vitin 1853, pasi u negociua një traktat i ri, kjo forcë u caktua për në Berar dhe ndaloi së qeni ushtri e nizamit.

Ushtritë e Kompanisë së Indisë Lindore në prag të Kryengritjes Indiane të 1857-ës
Presidenca	Trupa britanike				Trupa indiane
	Kalorësi	Artileri	Këmbësore	Totali	Kalorësi	Artileri	Xhenio dhe Minues	Këmbësori	Totali
Bengali	1,366	3,063	17,003	21,432	19,288	4,734	1,497	112,052	137,571
Madrasi	639	2,128	5,941	8,708	3,202	2,407	1,270	42,373	49,252
Bombei	681	1,578	7,101	9,360	8,433	1,997	637	33,861	44,928
Forcat dhe kontigjentet vendore					6,796	2,118		23,640	32,554
" " (e paklasifikuar)									7,756
Policia ushtarake									38,977
Totali	2,686	6,769	30,045	39,500	37,719	11,256	3,404	211,926	311,038
Tërësia e përgjithshme, trupa britanike dhe indiane									350,538

Portret i Francis Edward Rawdon-Hastings, pikturuar nga Thomas Gainsborough në 1783, Komandant i përgjithshëm i Ushtrisë Britanike në Indi 1813-1823

Në Kryengritjen Indiane të 1857-ës pothuajse e gjithë Ushtria e Bengalit, si trupat e rregullta ashtu dhe të parregullta, u rrebeluan. Është sugjeruar se pas aneksimit të Avadhit nga Kompania e Indisë Lindore në 1856, shumë sepojë ishin të shqetësuar si nga humbja e privilegjeve, si pronarë tokash, në gjykatat e Avadhit dhe nga paraprirja e ndonjë pagese të të ardhurave të tokës që aneksimi mund të ofronte. Me fitoret britanike në luftëra ose me aneksimin, si shtrirje e juridiksionit britanik, nga ushtarët tani pritej jo vetëm të shërbenin në rajone më pak familjare (si në Burma gjatë Luftërave Anglo-Burmeze në 1856), por gjithashtu të bënin pa "shërbimin e jashtëm", shpërblime që më parë kishin qenë të tyret dhe kjo shkaktoi ankesa në rangje. Ushtritë e Bombeit dhe Madrasit, si dhe kontigjenti i Hajderabadit, gjithësesi, mbetën besnikë. Forca e Parregullt e Panxhabit jo vetën nuk u rrebelua, por luajti një rol aktiv në shtypjen e kryengritjes. Rrebelimi çoi në një ri-organizim të plotë të Ushtrisë Indiane në vitin 1858 gjatë sundimit të ri të Raxhit Britanike.

Shërbimi civil

Reformat e nisura pas vitit 1784 u projektuan për të krijuar një shërbim civil elitar, ku çdo britanik i ri i talentuar do të kalonte të gjithë karrierën. Trajnimi i përparuar u promovua veçanërisht në Kolegjin e Kompanisë së Indisë Lindore (deri në vitin 1853). Haileybury theksonte Anglikanizmin dhe moraliteti dhe studentët e trajnuar në gjuhët klasike indiane. Shumë studentë iu përmbajtën bindjeve Uigiste, evangjelike dhe Utilitariane të detyrës së tyre për të përfaqësuar kombin e tyre dhe të modernizonin Indinë. E shumta ishin rreth 600 nga këta njerëz që menaxhonin shërbimin e doganave, taksave, sistemit të drejtësisë dhe administrimit të përgjithshëm të Raxhit. Politika origjinale e Kompanisë ishte ajo e "Orientalizmit", që donte të thoshte të rregulloje mënyrën e jetesës dhe zakoneve të popullit indian dhe jo të përpiqeshe ti reformoje ata. Kjo ndryshoi pas vitit 1813, pasi forcat e reformës në atdhe, veçanërisht evangjelikët, pamja e jashtme politike uigiste dhe filozofia utilitare punonin bashkë për ta bërë Kompaninë një agjent të Anglikanizmit dhe modernizimit. Misionarët e krishterë u bënë aktivë, por bënë pak të konvertuar. Raxhi e nxori jashtë ligji praktikën e satit (djegja e të vejave) dhe thagive (banditizmi ritual) dhe përmirësimin e statusit të grave. U ndërtuan shkolla ku ata do të mësonin gjuhën angleze. Vitet 1830 dhe 1840, gjithësesi, nuk ishin periudha përparimi: Pas shpenzimeve të mëdha në ushtri, Kompania kishte pak para për tu angazhuar në shkallë të gjerë në veprat publike ose programet e modernizimit.

Ushtarë indianë të Presidencës së Madrasit, vitet 1800. Ushtarë indianë të Presidencës së Madrasit, vitet 1800.  Sepojët (këmbësori indiane) e Kompanisë së Indisë Lindore me xhaketa të kuqe jashtë pallati të mëparshëm veror të Tipu Sulltanit në Bangalore, 1804 Sepojët (këmbësori indiane) e Kompanisë së Indisë Lindore me xhaketa të kuqe jashtë pallati të mëparshëm veror të Tipu Sulltanit në Bangalore, 1804  Duke themeluar një shkollë vajzash në Kalkuta, 1850. Duke themeluar një shkollë vajzash në Kalkuta, 1850.  Një elefant ndihmon artilerinë britanike, pikturë e Charles Gold, 1806. Një elefant ndihmon artilerinë britanike, pikturë e Charles Gold, 1806.

Tregtia

Pasi mori të drejtën për të mbledhur të ardhurat në Bengal në vitin 1765, Kompania pushoi gjerësisht së importuari arë dhe argjend, që ajo përdorte për të paguar për mallrat e dërguar në Britani.

Eksporti i lingotave në Indi, nga Kompania e Indisë Lindore (1708–1810)

Vitet	Lingotat (£)	Mesatarja në vit
1708/9-1733/4	12,189,147	420,315
1734/5-1759/60	15,239,115	586,119
1760/1-1765/6	842,381	140,396
1766/7-1771/2	968,289	161,381
1772/3-1775/6	72,911	18,227
1776/7-1784/5	156,106	17,345
1785/6-1792/3	4,476,207	559,525
1793/4-1809/10	8,988,165	528,715

Lord William Bentick, guvernator i Madrasit 1803-1807, guvernator i përgjithshëm i Presidencës së Bengalit 1828-1833 dhe guvernator i përgjithshëm i Indisë 1834-1835

Për më tepër, ndërsa nën sundimin e Perandorisë Mogule, mbledhja e të ardhurave të tokës në Presidencën e Bengalit ndihmoi financiarisht luftërat e Kompanisë në pjesët e tjera të Indisë. Rrjedhimisht, në periudhën 1760–1800, furnizimi me paratë e Bengalit u pakësua shumë; për më tepër, mbyllja e disa fabrikave vendore të prerjes së parave dhe mbikëqyrja e afërt e pjesës tjetër, ngulitja e kursit të këmbimit dhe standardizimi i monedhave, paradoksalisht, iu shtuan rënies ekonomike. Gjatë periudhës 1780–1860, India ndryshoi nga të qenit një eksportuese e mallrave të përpunuara për të cilat merrte pagesa në lingota, në të qenit një eksportuese e materialeve të papërpunuara dhe blerëse e mallrave të manufakturuara. Më specifikisht, në vitet 1750, kryesisht pambuku i cilësisë së lartë dhe mëndafshi eksportoheshin nga India në tregjet në Europës, Azisë dhe Afrikës; nga çereku i dytë i shekullit të XIX, materialet e papërpunuara, që përbëheshin kryesisht nga pambuku i papërpunuar, opiumi dhe indigoja, përbënin shumicën e eksporteve të Indisë. Gjithashtu, nga fundi i shekullit të XVIII industria e mullinjve të pambukut britanik filloi të lobonte te qeveria si për taksimin e importeve indiane ashtu dhe për lejimin e tyre të aksesonin tregjet në Indi. Duke filluar nga vitet 1830, tekstilet britanike filluan të shfaqen—dhe shpejt të përmbytin—në tregjet indiane, me vlerën e tekstileve të importuara që rritej nga £5.2 milionë paund sterlina në vitin 1850 deri në £18.4 milionë paund sterlina në vitin 1896. Lufta Civile Amerikane gjithashtu do të kishte një ndikim të rëndësishëm në ekonominë e pambukut indian: me shpërthimin e luftës, pambuku amerikan nuk ishte më i disponueshëm për manufakturën britanike; rrjedhimisht, kërkesa për pambukun indian u rrit shumë dhe shpejt çmimet u katërfishuan. Kjo bëri që shumë fermerë në Indi të kalonin në kultivimin e pambukut si një prodhim me para të shpejta; gjithësesi, me përfundimin e luftës në vitin 1865, kërkesa ra prapë poshtë, duke krijuar një tjetër rënie në ekonominë bujqësore.

Në këtë kohë, tregtia e Kompanisë së Indisë Lindore me Kinën filloi po ashtu të rritej. Në fillim të shekullit të XIX, kërkesa për çajin kinez ishte rritur jashtëzakonisht në Britani; meqë furnizimi me para në Indi ishte i kufizuar dhe Kompania nuk ishte e prirur të dërgonte lingota nga Britania, ajo u bazua te opiumi, që kishte një treg të madh të fshehtë në Kinën Qing dhe që ishte rritur në shumë pjesë të Indisë, si forma më fitimprurëse e pagimit. Megjithatë, meqë autoritetet kineze e kishin ndaluar importimin dhe konsumimin e opiumit, Kompania i sulmoi ata në Luftën e Parë të Opiumit dhe në përfundim të saj, në Traktatin e Nanxhingut, fitoi aksesin në pesë porte kineze, Guangzhou, Siamen, Fuzhu, Shangai dhe Ningbo; për më tepër, Hong Kongu iu çedua Kurorës Britanike. Nga fundi i çerekut të dytë të shekullit të XIX, eksporti i opiumit përbënte 40% të eksporteve të Indisë.

Një tjetër eksport i rëndësishëm, megjithëse i paqëndrueshëm, ishte ngjyruesi indigo, që nxirej nga indigoja natyrore dhe që u kultivua në Bengal dhe Biharin Verior. Në vitin 1788, Kompania e Indisë Lindore ofronte paradhënie ndaj dhjetë kultivuesve britanikë të indigos; megjithatë, meqë të drejtat e pronësisë së tokës sapo ishin përcaktuar nga Vendosja Permanente, nuk i lejuan ata, si europianët, të blinin toka bujqësore, ata në shkëmbim patën para të mbetura ndaj bujqëve vendas dhe ndonjëherë i shtrënguan ata të kultivonin bimën. Në Europën e fillimit të shekullit të XIX, rrobat blu ishin një modë e parapëlqyer dhe uniformat blu ishin të zakonshme nëpër ushtri; rrjedhimisht, kërkesa për ngjyruesin ishte e lartë. Kërkesa europiane për ngjyruesin, gjithësesi, u tregua e paqëndrueshme dhe si kreditorët ashtu dhe kultivuesit bartën riskun e kolapsit të tregut në vitet 1827 dhe 1847. Pakënaqësia e bujqëve në Bengal në vijim çoi në Rrebelimin e Indigos në përiudhën 1859–60 dhe në përfundimin e prodhimit të indigos aty. Megjithatë në Bihar, prodhimi i indigos vazhdoi edhe në shekullin e XX; një qendër e prodhimit të indigos aty, distrikti i Çamparanit, u bë një terren i hershëm testimi në vitin 1917, për strategjinë e Mohandas Karamçand Gandhit të rezistencën e padhunshme kundër Raxhit Britanik.

Foto e fabrikës së Kompanisë së Indisë Lindore në Panam të Sonargaonit, një prodhuese e rëndësishme e muslinës së famshme të Dhakës. Foto e fabrikës së Kompanisë së Indisë Lindore në Panam të Sonargaonit, një prodhuese e rëndësishme e muslinës së famshme të Dhakës.  "Mellor Mill" në Marple, Mançesteri i madh, Angli, u ndërtua në vitet 1790–1793 për të prodhuar veshje musline. "Mellor Mill" në Marple, Mançesteri i madh, Angli, u ndërtua në vitet 1790–1793 për të prodhuar veshje musline.  Fabrikë opiumi në Patna, Bihar, 1850, qendra e industrisë së opiumit të Kompanisë. Fabrikë opiumi në Patna, Bihar, 1850, qendra e industrisë së opiumit të Kompanisë.  Fabrika e ngjyruesit Indigo në Bengal, prodhuesi më i madh i indigos natyrore në botë në shekullin e XIX. Fabrika e ngjyruesit Indigo në Bengal, prodhuesi më i madh i indigos natyrore në botë në shekullin e XIX.

Sistemi i drejtësisë

Deri sa britanikët morën kontrollin e Bengalit në mes të shekullit të XVIII, sistemi i drejtësisë aty kryesohej nga vetë Navabi i Bengalit, që, si zyrtari kryesor i ligjit, Navāb Nāzimi, ndiqte çështjet që kualifikoheshin për ndëshimin kapital në selinë e tij në Murshidabad. Përfaqësuesi i tij, Naib Nāzimi, ndiqte çështjet më pak të rëndësishme. Paditë e zakonshme i përkisnin juridiksionit të një hierarkie gjykatash zyrtarësh të përbërë nga fauxhdārë, muhtasilë dhe kotvālë. Në zonat rurale, ose mofusil, zamindarët—padronët ruralë me të drejtën e trashëguar të mbledhjes së rentës nga bujqit—gjithashtu kishin pushtet për të administruar drejtësi. Këtë ata e bënin me pak vëzhgim rutinë, duke iu kërkuar të raportonin vetëm gjykimet e tyre në çështjet e ndëshkimit kapital te navabi.

Geogre Eden, Konti i I-rë i Auckland-it, 1850, guvernator i përgjithshëm i Indisë 1836-1842

Nga mesi i shekullit të XVIII, britanikët gjithashtu kishin bërë një shekull e gjysmë në Indi dhe kishin një prani borgjeze në tre qytetet presidenciale të Madrasit, Bombeit dhe Kalkutës. Gjatë kësaj kohe Kartat Mbretërore pasuese i kishin dhënë gradualisht Kompanisë së Indisë Lindore më shumë pushtet për të administruar drejtësinë në ato qytete. Në kartën e dhënë nga Çarlsi II në vitin 1683, Kompanisë i jepej pushteti për të krijuar gjykata në vende sipas zgjedhjes së saj, ku secila gjykatë të përbëhej nga një avokat dhe dy tregtarë. Kjo e drejtë u rinovuan në kartat pasuese të dhëna nga Xhejmsi II dhe Uilliami III në vitet 1686 dhe 1698 përkatësisht. Në vitin 1726, megjithatë, Gjykata e Drejtorëve të Kompanisë ndjente se ishte e nevojshme më shumë drejtësi e zakonshme për banorët europianë në qytetet presidenciale dhe i bëri peticion mbretit të krijonte Gjykatat Bashkiake. Peticioni u miratua dhe Gjykatat Bashkiake, secila e përbërë nga një kryebashkiak dhe nëntë këshilltarë dhe secila duke pasur juridiskion në paditë mes europianëve, u krijuan në Fortesën William (Kalkuta), Madras dhe Bombei. Gjykimet e dhëna nga një Gjykatë Bashkiake mund të diskutoheshin me një apel te qeveria përkatëse presidenciale dhe , kur sasia e diskutuar ishte më e madhe se 4,000 rupi, me një apel të mëtejshëm te “Mbreti në Këshill”. Në vitin 1753, gjykatat bashkiake u rinovuan nën një dekret të rishikuar; për më tepër, fu futën Gjykatat e Kërkesave për paditë që përfshinin sasi më të vogla sesa 20 rupi. Të dy tipet e gjykatave rregulloheshin nga Gjykata e Drejtorave të Kompanisë së Indisë Lindore.

Pas fitores së saj në Betejën e Buksarit, në vitin 1765 Kompania mori divānin e Bengalit, të drejtën për të mbledhur të ardhurat, por gjithasthu të administronte drejtësinë civile në Bengal. Administrimi i drejtësisë penale, nizāmati ose fauxhdāri, gjithësesi, mbetën të navabit dhe për çështjet kriminale mbeti në vend Sheriati mbizotërues. Megjithatë, detyrat e reja të Kompanisë të lidhura me divānin iu deleguan zyrtarëve indianë që më parë i kishin kryer ato. Ky ndryshim organizimi vazhdoi—me shumë rrëmujë shoqëruese—deri në vitin 1771, kur Gjykata e Drejtorave të Kompanisë vendosi të merte për Kompaninë juridiksionin si të çështjeve penale ashtu dhe të atyre civile.

Më pas shpejt Warren Hastings mbërriti në Kalkutë si guvernatori i parë i përgjithshëm i zotërimeve indiane të Kompanisë dhe vendosi ta rishikonte organizimin e Kompanisë dhe punët e saj gjyqësore. Në brendësi të secilit distrikt u konstituan mofusil, divāni adālatët, ose gjykatat civile të shkallës së parë; këto gjykata drejtoheshin nga gjyqtarë europian zilā të punësuar nga Kompania, që ndihmoheshin në interpretimin e ligjit zakonor indian nga panditë hindu dhe kazi myslimanë. Për pretendime të vogla, megjithatë, u caktuan rregjistrues dhe komisionerë indianë, të njohur si sadr amīnë dhe munsifë. Këta nga ana e tyre mbikëqyreshin nga gjykatat civile të apelit të konstituara për këtë qëllim, secila e përbërë nga katër gjykatës britanikë. Të gjithë këta ishin nën autoritetin e sadr divāni adālat, ose Gjykatës Civile Kryesore të Apelit, që përbëheshin nga guvernatori i presidencës dhe këshilli i tij, i asistuar nga zyrtarë indianë.

Portret i Henry Hardinge në 1848, guvernator i përgjithshëm i Indisë 1844-1848

Në mënyrë të ngjashme për çështjet penale, u krijuan mofusil nizāmat adālatët, ose Gjykatat Penale Provinciale në brendësi; këto përbëheshin prapë nga zyrtarë të gjykatave indiane (panditë dhe kazi), që mbikëqyreshin nga zyrtarë të Kompanisë. Gjithashtu u konstituan gjykata të qarkut me juridiksion apelimi ndaj çështjeve kriminale, që zakonisht kryesoheshin nga gjykatës të gjyakatave civile të apelimit. Të gjitha këto ishin nën një sadr nizāmat adālat ose një Gjykatë Penale Kryesore Apeli.

Rreth kësaj kohe, çështjet e sipërmarrjes së Kompanisë së Indisë Lindore filluan të tërhiqnin kontroll në rritje në Dhomën e Ulët të Britanisë. Pas marjes së një raporti nga një komitet, që dënonte Gjykatat Bashkiake, Kurora nxori një kartë për një sistem të ri gjyqësor në Presidencën e Bengalit. Parlamenti Britanik nxori rrjedhimisht anglisht: Regulating Act of 1773 nën të cilin Mbreti në Këshill krijonte një Gjykatë Supreme në qytetet presidenciale, d.m.th. Fortesa William. Gjykat përbëhej nga një gjykatës kryesor dhe tre gjykatës dytësorë; të katërt gjykatësit duhet të zgjidheshin nga barristerat. Gjykata Supreme zëvendësoi Gjykatat Bashkiake; megjithatë, ajo i la në vend Gjykatat e Kërkesave. Nën kartën, Gjykata Supreme, për më tepër, kishte autoritetin të ushtronte të gjitha llojet e juridiksionit në rajonin e Bengalit, Biharit dhe Odishës, me përjashtimin e vetëm që në situata ku sasia e diskutuar ishte mbi 4,000 rupi, gjykimi i tyre mund të apelohej te Këshilli Privat Mbretëror. Si Akti ashtu dhe Karta nuk thoshin gjë në lidhjen mes gjyqësorit (Gjykata Supreme) dhe degës ekzekutive (guvernatori i përgjithshëm); njësoj, ato heshtnin mbi adālatët (si divānin ashtu dhe nizāmatin) të krijuara nga Warren Hastings thjesht një vit më parë. Në Gjykatën e re Supreme, çështjet penale dhe civile ashtu siç interpretoheshin dhe zbatoheshin sipas ligjit anglez; te sadr adālatët, megjithatë, gjykatësit dhe zyrtarët e ligjit nuk kishin njohuri mbi ligjin anglez dhe u kërkohej vetëm me urdhër të guvernatorit të përgjithshëm, "të proçsonin sipas barazisë, drejtësisë dhe ndërgjegjes së mirë, përveçse kur ligji hindu ose sheriati ishte në diskutim, ose disa rregullime të zbatuara shprehimisht".

Kishte shumë mundësi, në këtë mënyrë, që Gjykata Supreme dhe sadr adālatët të vepronin në kundërshtim me njëra-tjetrën dhe në mënyrë të parashikueshme, shumë rezultuan shumë diskutime. Përpjekja e parakohshme e Hastings për të caktuar Gjykatësinë Kryesor, Sir Elijah Impey, një shok i vjetër shkolle nga Uinçesteri, në bankën e sadr divāni adālat, vetëm e ndërlikoi më shumë situatën. Caktimi do të anullohej në vitin 1781 nga një ndërhyrje parlamentare me zbatimin e anglisht: Declaration Act. Akti përjashtonte Degën Ekzekutive nga juridiksioni i Gjykatës Supreme. Ai njihte ekzistencën e pavarur të sadr adālatëve dhe të gjitha gjykatave dytësore të Kompanisë. Për më tepër, ai i shmangte grindjet e ardhshme mbi juridiksionin duke i ndaluar Gjykatës Supreme çdo juridiksion në çështje të të ardhurave (divāni) ose rregullimet e Qeverisë të vendosura nga Parlamenti Britaniki. Kjo gjendje e punëve vijoi deri në vitin 1797, kur një akt i ri e zgjeroi juridiksionin e Gjykatës Supreme në provincën e Benaresit (që atëherë i ishte shtuar zotërimeve të Kompanisë) dhe "të gjithë vendet për këtë kohë në Bengal". Me krijimin e Provincave të Çeduara dhe Pushtuara në vitin 1805, juridiksioni do të shtrihej në perëndim deri në Delhi.

Në dy presidencat e tjera, Presidencën e Madrasit dhe atë të Bombeit, u shpalos një itinerar i ngjashëm ndryshimesh ligjore; aty, gjithësesi, Gjykatat Bashkiake së pari u forcuan me Gjykatat e Regjistruesve duke shtuar një president ligjor të bankës. Gjykatat Supreme në Madras dhe Bombei u krijuan më në fund në vitin 1801 dhe 1823, përkatësisht. Presidenca e Madrasit ishte gjithashtu e pazakontë në të qenit e para të bazohej në krerët e fshatrave dhe pançājatet për çështjet që përfshinin pretendime të vogla. Ky sistem gjyqësor in tre presidencat do të mbijetonte edhe pas përfundimit të Sundimit të Kompanisë, ku ndryshimi pasues madhor ndodhi vetëm në vitin 1861.

Thomas Andrew Lumisden Strange, që në 1800 u bë gjykatësi i për kryesor i Fortesës Sankt Xhorxh (Madras) dhe shkroi librin Elemente të Ligjit Hindu (1825). Thomas Andrew Lumisden Strange, që në 1800 u bë gjykatësi i për kryesor i Fortesës Sankt Xhorxh (Madras) dhe shkroi librin Elemente të Ligjit Hindu (1825).  Council House, Kalkuta, 1798. Council House, Kalkuta, 1798.  Gravurë me ngjyra e gjykatësve dhe zyrtarëve hindu (rreshti i sipërm) dhe myslimanë (rreshti i poshtëm) të ligjit në Gjykatën e Rregjistruesve në Bombei, 1805. Gravurë me ngjyra e gjykatësve dhe zyrtarëve hindu (rreshti i sipërm) dhe myslimanë (rreshti i poshtëm) të ligjit në Gjykatën e Rregjistruesve në Bombei, 1805.  Gjykata e Lartë e Kalkutës, vitet 1800. Gjykata e Lartë e Kalkutës, vitet 1800.

Arsimi

Arsimimi i indianëve ishte bërë një temë interesi mes zyrtarëve të Kompanisë së Indisë Lindore që nga vendosja e sundimit të saj në Bengal. Në dy dekadat e fundit të shekullit të XVIII dhe dekada e parë e shekullit të XIX, zyrtarët e Kompanisë ndoqën një politikë të pajtimit kundrejt kulturës vendase të zotërimeve të saj të reja, veçanërisht në lidhje me politikën e arsimimit. Gjatë shekullit të XIX, nivelet e alfabetizmit indian thuhej se ishin më pak se gjysma e niveleve të pas pavarësisë, që ishin 18.33% në vitin 1951. U ndoq një politikë në ndihmë të tre qëllimeve: "të sponsorizoheshin indianët në kulturën e tyre, ta përparonin diturinë e Indisë dhe ta vinin atë dituri në punët e qeverisjes".

Portret i James Ramsay, Markezi i I-rë i Dalhousie, 1846, guvernatori i përgjithshëm i Indisë 1848-1856

Qëllimi i parë u mbështet nga disa administratorë, si Warren Hastings, që e parashikonte Kompaninë si pasuesen e një perandorie të madhe dhe mori mbështjen e mësimit në gjuhën vendase si më të përshtatshmin për atë rol. Në vitin 1781, Hastings themeloi Madrasa Alijan, një institucion në Kalkuta për studimin e arabishtes dhe persishtes, si dhe Ligjit Islamik. Pak dekada më vonë një u shfaq një perspektivë e lidhur me popullsinë e qeverisur, që u shpreh nga reformatori konservator bengalez Radhakanta Deb si "detyra e sunduesve të vendeve për të ruajtur zakonet dhe besimet e subjekteve të tyre".

Qëllimi i dytë u motivua nga shqetësimi mes disa zyrtarëve të Kompanisë rreth konsiderimit si sundues të huaj. Ata argumentonin se Kompania duhet të përpiqej të fitonte subjektet e saj duke ua kaluar sunduesve të mëparshëm në mbështetje të arsimit vendas. Të drejtuar nga ky besim, në vitin 1791 u themelua “Benares Sanskrit College” në Varanasi, gjatë administrimit të Lord Cornwallis. Promovimi i diturisë së Azisë kishte tërhequr studiues ashtu dhe shërbimet e Kompanisë. Më herët, në vitin 1784, ishte themeluar “Shoqëria Aziatike” në Kalkuta nga William Jones, një gjykatës dytësor në Gjykatën Supreme të sapoformuar të Bengalit. Shpejt, Jones do të përparonte tezat e tij të famshme mbi origjinën e përbashkët të gjuhëve indo-evropiane.

Qëllimi i tretë i lidhur me këtë u zhvillua nga filozofia atëherë në qarkullim mes disa zyrtarëve të Kompanisë se ata vetë do të bëheshin administratorë më të mirë nëse do të ishin më të zotë në gjuhët dhe kulturat e Indisë. Kjo, në vitin 1800, çoi në themelimin e “College of Fort William”, në Kalkuta nga Richard Wellesley, guvernatori i atëhershëm i përgjithshëm. Kolegji më vonë luajti një rol të rëndësishëm si në zhvillimin e gjuhëve moderne indiane dhe në Rilindjen e Bengalit. Avokatët e këtyre qëllimeve etiketoheshin "orientalistë". Grupi i orientalistëve drejtohej nga Horace Hayman Wilson. Shumë zyrtarë kryesorë të Kompanisë, si Thomas Munro dhe Montstuart Elphinstone, u ndikuan nga etosi orientalist dhe e ndjenin se Qeveria e Kompanisë në Indi duhet të ishte përgjegjëse për pritshmëritë indiane. Etosi orientalist do të mbizotëronte në politikën arsimore në vitet 1820 dhe do të pasqyrohej në themelimin e “Poona Sanskrit College” në Pune në vitin [1821]] dhe “Calcutta Sanskrit College” në 1824.

Portret i Lord Wellesey, 1832, guvernator i përgjithshëm i Presidencës së Bengalit 1798-1805

Orientalistët, megjithatë, shpejt u kundërshtuan nga mbrojtësit e një qasjeje që është etiketuar anglicistë. Anglicistët mbështesnin arsimimin në gjuhën angleze në mënyrë që tu mësonin indianëve atë që ata e konsideronin diturinë moderne perëndimore. Mes tyre u shqua evangelikët që, pas vitit 1813—kur territoret e Kompanisë u hapën ndaj misionarëve të krishterë—ishin të interesuar në përhapjen e besimit të krishterë; ata bësonin gjithashtu në përdorimin e teologjisë për të promovuar reformat shoqërore liberale, si shfuqizimi i skllavërisë. Mes tyre ishte Charles Grant, përfaqësuesi i Kompanisë së Indisë Lindore. Grant mbështeste arsimimin e sponsorizuar nga shteti në Indi 20 vjet para se një sistem i ngjashëm të krijohej në Britani. Mes shokëve të ngushtë evangjelikë të Grantit ishin William Wilberforce, një abolicionist dhe anëtar i Parlamentit Britanik dhe Sir John Shore, guvernatori i përgjithshëm i Indisë nga viti 1793 deri në vitin 1797. Gjatë kësaj periudhe, shumë misionarë presbiterianë skozë i mbështetën gjithashtu sunduesit britanikë në përpjekjet e tyre për të përhapur arsimin anglisht dhe krijimin e shumë kolegjeve të rëndësishme si “Scottish Church College” (1830), “Wilson College” (1832), “Madras Christian College” (1837) dhe “Elphinstone College” (1856).

Megjithatë, anglicistët përfshinin edhe utilitarianë, të drejtuar nga James Mill, që kishte filluar të luante një rol të rëndësishëm në modelimin e politikës së Kompanisë. Utilitarianët besonin në vlerën morale të një arsimi që synonte të mirën e shoqërisë dhe promovonin arsiminin në diturinë e dobishme. Një arsim i tillë i dobishëm për indianët kishte shtuar pasojën e bërjes së tyre më të përshtatshëm për burokracinë borgjeze të Kompanisë. Nga fundi i gjysmës së parë të viteve 1830, anglicistët ishin bërë mbizotërues në përcaktimin e politikave arsimore në Indi. Shumë ide utilitariane u vunë në zbatim në anglisht: Minute on Indian Education të 1835-ës së Thomas Babbington Macaulay-it. Minute, që më vonë do të shkaktonte polemika të mëdha, do ti ndikonte politikat arsimore në Indi deri në shekullin pasardhës.

Meqë përdorimi i anglishtja po përdorej gjithmonë e më shumë si gjuha e arsimit, persishtja u shfuqizua si gjuhë zyrtare e administratës dhe gjykatave të Kompanisë në vitin 1837. Gjithësesi, arsimi dygjuhësor po tregohej gjithashtu popullor dhe disa institucione si “Poona Sanskrit College” filloi të jepte mësim si në sanskritisht ashtu dhe në anglisht. Djali i Charles Grant-it, Sir Robert Grant, që në vitin 1834 u caktua guvernator i Presidencës së Bombeit, luajti një rol me ndikim në planifikimin e kolegjit të parë mjekësore në Bombei, që pas vdekjes së tij të papritur u emërtua “Grant Medical College” kur ai u themelua në vitin 1845. Gjatë viteve 1852–1853 disa qytetarë të Bombeit dërguan peticione në Parlamentin Britanik në mbështetje si të krijimit dhe financimit të përshtatshëm të arsimit universitar në Indi. Peticionet rezultuan në anglisht: Education Dispatch of 1854 të dërguar nga Sir Charles Wood, presidenti i Bordit të Kontrolit të Kompanisë së Indisë Lindore, zyrtari kryesor i çështjeve indiane në Qeverinë Britanike, te James Broun-Ramsay, guvernatori i atëhershëm i përgjithshëm i Indisë. Letra nënvizonte një plan të gjerë arsimor të sponsorizuar nga shteti për Indinë, që konkludonte:

Portret i Charles Grant, 1746-1823

1. Krijimin e një Departmenti të Arsimit Publik në çdo presidencë dhe provincë të Indisë Britanike.
2. Krijimin e universiteteve të modeluara sipas Universitetit të Londrës (si institucionet primare ekzaminuese për studentët që studionin në kolegjet filiale) në secilën nga qytetet presidenciale (d.m.th. Madras, Bombei dhe Kalkuta)
3. Krijimin e shkollave të trajnimit të mësuesve për të gjitha nivelet e arsimit.
4. Mbajtja e kolegjeve ekzistuese qeveritare dhe shkollave të mesme si dhe rritjen e numrit të tyre nëse ishte e nevojshme.
5. Rritje të gjerë të shkollave në gjuhët vernakulare për arsimin fillor në fshatra.
6. Futja e një sistemi të granteve në ndihmë për shkollat private.

Departamenti i Arsimit Publik u vendos në vitin 1855. Në janar 1857, u krijua Universiteti i Kalkutës, i ndjekur nga Universiteti i Bombeit në qershor 1857 dhe Universiteti i Madrasit në shtator 1857. Universiteti i Bombeot, për shembull, përbëhej nga tre institucione të bashkëlidhura: “Elphinstone Institution”, “Grant Medical College” dhe “Poona Sanskrit College”. Administrimi i Kompanisë themeloi gjithashtu shkolla të mesme frëngjisht: en masse në provinca dhe presidenca të ndryshme, politikë që u vijua edhe gjatë Sundimi të Kurorës që filloi në vitin 1858. Në vitin 1861, 230,000 studentë po ndiqnin institucione të arsimin publik në katër provincat (tre presidencat dhe Provincat Veri-Perëndimore), nga të cilët 200,000 ishin në shkollat fillore. Në këto provinca u hapën mbi 5,000 shkolla fillore dhe 142 shkolla dytësore (pak a shumë si shkollat nëntë-vjeçare shqiptare). Më herët, gjatë Rrebelimit Indian të 1857-ës, disa udhëheqës civilë, si Khan Bhadur Khani i Bareilit, kishte theksuar kërcënimin që përbënin për besimet e popullsisë programet e reja arsimore të filluar nga Kompania; gjithësesi, statistikat historike kanë treguar se ky nuk ishte një mendim i përgjithshëm. Për shembull, në distriktin Etavah në Provincat e atëhershme të Veri-Perëndimit (Uttar Pradeshi i tanishëm), kur gjatë periudhës 1855–1857, u hapën arësisht 200 shkolla fillore, dytësore dhe të mesme nga Kompania dhe taksat e vjela nga popullsia, mbizotëroi qetësia relative dhe shkollat mbetën të hapura gjatë rrebelimit.

Kolegji Hindu në Kalkuta, mesi i viteve 1800. Kolegji Hindu në Kalkuta, mesi i viteve 1800.  Elphinstone College, 1855. Elphinstone College, 1855.  "Grant Medical College", 1855. "Grant Medical College", 1855.  "Jamsetjee Jeejeebhoy Hospital" në Bombei, 1843. "Jamsetjee Jeejeebhoy Hospital" në Bombei, 1843.

Reforma shoqërore

Në gjysmën e parë të shekullit të XIX, britanikët bënë reforma legjislacioni kundër çfarë ata konsideronin praktika të gabuara indiane. Në shumicën e rasteve, vetëm legjislacioni ishte i paaftë ta ndryshonte mjaftueshmërisht shoqërinë indiane që të përvetësonte si idealin ashtu dhe etikën ku bazohej reforma. Për shembull, shoqëria hindu e kastës së lartë në rajonet indo-arjan folëse të Indisë prej kohësh e shikonte shtrembër rimartesën e të vejave në mënyrë që të mbrohej si ai që konsiderohej nderi i familjes ashtu dhe prona familjare. Madje edhe prej të vejave adoleshente pritje që të bënin një jetë vetmohuese me shtrëngesa. anglisht: Hindu Widows' Remarriage Act, 1856, i nxjerë në vitet e fundit të Sundimit të Kompanisë, mundësonte sigurimin e të drejtave ligjore kundër humbjes së trashëgimisë për një të ve hindu që rimartohej, megjithëse jo nga trashëgimia për shkak të trashëgimisë nga burri i saj i vdekur. Megjithatë, faktikisht shumë pak të veja u rimartuan. Disa reformatorë indianë, siç ishte Raxha Ram Mohan Roji, Ishvar Çandra Vidjasagari, madje ofruan para ndaj burrave që do të martoheshin të vetë, por këta burra shpesh i braktisnin këto gra.

Lord Amherst, portret i realizuar nga Thomas Lawrence në 1821, guvernator i përgjithshëm i Presidencës së Bengalit 1823-1828

Posta dhe telegrafi

Shërbimet Postare

Para vitit 1837, zotërimet e Kompanisë së Indisë Lindore në Indi nuk kishin shërbime postare publie, që ndaheshin nga të gjitha rajonet. Megjithëse shërbimet e korrierëve ekzistonin për të lidhur qytetet më të rëndësishme me selitë e tyre përkatëse të qeversë provinciale (d.m.th. qytetet presidenciale të Fortesës William (Kalkuta), Fortesa Sankt Xhorxh (Madras) dhe Bombein), individët privatë lejoheshin kundrejt pagesës vetëm rrallë ti përdornin. Kjo situatë ndryshoi në vitin 1837, kur, nëpërmjet Aktit XVII të atij viti, një postë publike, e drejtuar nga Qeveria e Kompanisë, u krijua në territorin e Kompanisë në Indi. Zyrat postare u krijuan në qytetet kryesore dhe u caktuan drejtorë poste. Drejtorët e postës së qyteteve presidenciale mbikëqyrnin pak posta provinciale përveç se ishin përgjegjës për shërbimet kryesore postare midis provincave. Në dallim, kolektorët e distrikteve (fillimisht, mbledhës të taksave të tokës) drejtonin zyrat postare të distrikteve, duke përfshirë shërbimet postare vendore të tyre. Shërbimet postare kërkonin që pagesa në dorë të bëhej paraprakisht, me sasinë e pagesës zakonisht të lidhur me peshën dhe largësinë. Për shembull, faturimi i dërgimit të një letre nga Kalkuta në Bombei ishte një rupi; gjithësesi, ajo nga Kalkuta në Agra ishte 12 ana indiane (ose tre të katërtat e një rupie) për çdo tola (njësi peshe sa tre të tetat e një dërhemi, apo rreth 28.35 gramë).

Pasi rekomandimet e komisionit të caktuar në vitin 1850 për të vlerësuar sistemin postar indian u morën, Akti XVII i 1837-ës u zëvendësua nga Akti Postar Indian i 1854-ës. Nën parashikimet e tij, i gjithë departamenti postar do të drejtohej nga një drejtor i përgjithshëm, dhe detyrat e një drejtori poste u veçuan nga atë të drejtorit të postës së presidencës; i pari administronte sistemin postar të provincave të mëdha (si Presidenca e Bombeit ose Provincat Veri-Perëndimore), ndërsa i dyti drejtonte provincat më pak të rëndësishme (siç ishte Axhmer-Mervara dhe agjencitë e rëndësishme politike si Raxhputana). Pullat postare u futën në këtë kohë dhe fatura postare u ngulit nga pesha, jo më e varur edhe nga largësia u udhëtimit të dërgesës. Faturimi më i ulët tokësor ishte gjysmë ana për një të katërtën e tolës, e ndjekur nga një ana për gjysmë tola dhe 2 ana për një tola, një pakësim i madh nga faturimi i 17 viteve më parë. Zyra Postare Indiane dërgonte letra, gazeta, kartolina, paketa librash dhe pako. Këto dërgesa u rritën në mënyrë të qëndrueshme në numër; nga viti 1861 (tre vjet pas përfundimit të Sundimit të Kompanisë), ishin hapur një tërësi prej 889 zyrash postare dhe ishin dërguar pothuajse 43 milionë letra dhe katër milionë e gjysmë gazeta në vit.

Zyra e Përgjithshme Postare në Rrugën Çouringhi, Kalkuta, mesi i viteve 1800. Zyra e Përgjithshme Postare në Rrugën Çouringhi, Kalkuta, mesi i viteve 1800.  Dy pulla katër anëshe të nxjera në vitin 1854. Pullat, për herë të parë për gjithë Indinë Britanike u nxorën në 1854. Çmimi më i lirë ishte gjysmë ana blu, e ndjekur nga 1 ana e kuqe dhe 4 ana kuq e blu. Pullat printoheshin nga gurët litografikë në zyrën e shqyrtuesit të përgjithshëm në Kalkuta. Dy pulla katër anëshe të nxjera në vitin 1854. Pullat, për herë të parë për gjithë Indinë Britanike u nxorën në 1854. Çmimi më i lirë ishte gjysmë ana blu, e ndjekur nga 1 ana e kuqe dhe 4 ana kuq e blu. Pullat printoheshin nga gurët litografikë në zyrën e shqyrtuesit të përgjithshëm në Kalkuta.  Meqë pullat prej katër anash kompozoheshin në dy ngjyra, ato kërkonin dy shtypje të ndryshme, një për kokën e Mbretëreshës Viktoria në blu, dhe tjetra për kornizët rrethuese në të kuqe. Te këto pulla të rralla, paraqitur mbi një letër të dërguar nga Bombei në Venecia, koka është orientuar aksidentalisht përmbys në lidhje me kornizën. Meqë pullat prej katër anash kompozoheshin në dy ngjyra, ato kërkonin dy shtypje të ndryshme, një për kokën e Mbretëreshës Viktoria në blu, dhe tjetra për kornizët rrethuese në të kuqe. Te këto pulla të rralla, paraqitur mbi një letër të dërguar nga Bombei në Venecia, koka është orientuar aksidentalisht përmbys në lidhje me kornizën.  Një kullë sinjalizuese e telegrafit "semafor" në majë të Kodrës Kaimur, Bihar, para se telegrafi elektrik të futej me shpejtësi në Indi nga Kompania e Indisë Lindore. Një kullë sinjalizuese e telegrafit "semafor" në majë të Kodrës Kaimur, Bihar, para se telegrafi elektrik të futej me shpejtësi në Indi nga Kompania e Indisë Lindore.

Telegrafi

Para hyrjes së telegrafit elektrik, fjala "telegraf" përdorej për sinjalizimin optik (ose telegrafi semafor). Gjatë periudhës 1820–1830, Qeveria e Kompanisë në Indi konsideronte seriozisht ndërtimin e kullave sinjalizuese (kulla "telegrafike"), secila 30.48 m (100.0 ft) e lartë dhe 8 mi (13 km) larg nga kulla tjetër, përgjatë të gjithë largësisë nga Kalkuta në Bombei. Megjithëse këto kulla u ndërtuan në Bengal dhe Bihar, rrjeti gjithë-indian i telegrafit optik un u përfundua kurrë. Nga mesi i shekullit, telegrafi elektrik ishte bërë i disponueshëm dhe kësht sinjalizimi optik i vjetëruar.

Portret i William Brooke O’Shaughnessy

William Brooke O'Shaughnessy, një profesor i kimisë në “Calcutta Medical College”, në vitin 1851 mori lejen për të zhvilluar një provë për një shërbim telegrafik nga Kalkuta në Limanin e Diamantë përgjatë lumit Hughli. Atë vit përgjatë lumit u hapën gjithashtu katër zyra telegrafi, kryesisht për sipërmarrjen e lidhur me transportin. Marrësi telegrafik i përdorur në provë ishte një galvanoskop i projektuar nga O'Shaughnessy dhe manifakturuar në Indi. Kur eksperimenti u konsiderua si një sukses një vit më vonë, guvernatori i përgjithshëm i Indisë, James Broun-Ramsay, kërkoi lejen nga Gjykata e Drejtorave të Kompanisë për të ndërtimin e linjave telegrafike nga "Kalkuta në Agra, nga Agra në Bombei, nga Agra në Peshavar dhe nga Bombei në Madras, duke e shtrirë përgjatë 3,050 mi (4,910 km) dhe duke përfshirë dyzet e një zyra". Leja u dha shpejtë; nga shkurti 1855 të gjitha linjat telegrafike ishin ndërtuar dhe përdoreshin për të dërguar mesazhe me pagesë. Instrumenti i O'Shaughnessy u përdor përgjatë të gjithë Indisë deri në fillim të vitit 1857, kur ai u zëvendësua nga Instrumenti Morse. Nga viti 1857, rrjeti telegrafik ishte zgjeruar deri në 4,555 mi (7,331 km) linja dhe gjashtëdhjetë zyra, duke arritur deri në stacionin kodrinor të Utakamundit në Malet Nilgiri dhe porti i Kalikutit në bregun jug-lindor të Indisë. Gjatë Rrebelimit Indian të 1857-ës, më shumë se shtatëqind milje linja telegrafike u shkatërruan nga forcat rrebele, kryesisht në Provincat Veri-Perëndimore. Kompania e Indisë Lindore gjithësesi qe e aftë të përdorte pjesën tjetër të linjave të paprekura për të lajmëruar shumë pararoja të turbullirave penguese. Vlera politike e tekonologjisë së re ishte drejtuar në shtëpi te Kompania, dhe vitin tjetër, jo vetëm që u rindërtuan linjat e prishura, por rrjeti u zgjerua 2,000 mi (3,200 km) më shumë.

Krijimi eksperimental i O'Shaughnessy në 1851–52 konsistonte si në linjat e larta ashtu dhe ato nëntokësore; kjo e fundit përfshinte edhe ato nënujore që kalonin dy lumenj, Hughlin dhe Haldin. Linja e lartë u ndërtua me tela hekuri të pa izoluar, 13.5 ft (4.1 m) të gjatë dhe 3/8 e inx[it të gjerë, njëri pas tjetrit. Këto linja, që peshonin 1,250 lb (570 kg) për milje, mbaheshin lartë nga bambu 15 ft (4.6 m) të gjata, të ngulura në tokë në intervale të barabarta—200 në një milje—dhe të mbuluar me një shtresë prej katrani dhe rrëshire për izolim. Kabujt nënujorë ishin prodhuar në Angli dhe përbëheshin nga tela bakri të veshur me dru gutaperke. Për më tepër, në mënyrë që të mbroheshin kabujt nga tërheqja e spirancave të të anijeve, ata u bashkangjitën në lidhjen e një vargu kabllor prej 7⁄8-inch-thick (22 mm). Një kabull nënujor me gjatësi 2,070 yd (1,890 m) u vendosën përgjatë lumit Hughli në Limanin e Diamantë dhe një tjetër, 1,400 yd (1,300 m) i gjatë, u vendos përgjatë lumit Haldi në Kedgeri.

Puna mbi linjat e gjata nga Kalkuta në Peshavar (nëpërmjet Agrës), nga Agra në Bombei dhe nga Bombei në Madras filloi në vitin 1853. Materiali përciellës i zgjedhur për linjat tani ishte më i lehtë dhe përciellja më e madhe. Druri i përdorur për mbështetjen përbëhej prej tiku, sali, bredhi, anglisht: iron wood, ose anglisht: blackwood (Terminalia elata) dhe u modeluar gjithshtu në shtylla të plota, ose u përdorën ngjiteshin shfura hekuri vidë ose kolona në muraturë. Disa nga seksionet kishin mbështetje njëtrajtshmërisht të fortë; një e tillë ishte linja 322 miles (518 km) Bombei-Madras, që mbështetej nga obelisqe graniti 16 ft (4.9 m) të lartë. Seksione të tjera kishin mbështetje më pak të fortë, të përbëra, në disa raste, nga seksione nga palma palmire (Borassus flabellifer), të izoluara me copa druri sali të lidhura në majat e tyre. Disa nga telat përciellës ose shufrat ishin të izoluara, me material izolues që ishte prodhuar në Indi ose në Angli; zgjatime të tjera teli mbetën të paizoluara. Nga viti 1856, folluan të përdoreshin tuba hekuri për të ofruar mbështetje, që do ta rrisnin përdorimin në gjysmën e dytë të shekullit të XIX përgjatë gjithë Indisë.

Akti i parë i Telegrafit për Indinë isht Akti XXXIV i parlamentit të 1854-ës. Kur shërbimi i telegramit publik u vendos për herë të parë në vitin 1855, faturimi ishte fiks në një rupi për çdo gjashtëmbëdhjetë fjalë (duke përfshirë adresën) për çdo 400 miles (640 km) përciellje. Faturimi u dyfishua për telegramet e dërguar mes orës 6 mbasdite dhe 6 paradite. Çmimi do të mbetej i ngulitur deri në vitin 1882. Në vitet 1860–61, dy vjet pas përfundimit të Sundimit të Kompanisë, India kishte 11,093 miles (17,852 km) linja telegrafike dhe 145 zyra telegrafi. Atë vit telegramet arrinin një tërësi prej 500,000 rupish në vlerën e dërguar nga publiku, shpenzimet e punimit të Indian Telegraph Department ishte 1.4 milionë rupi dhe shpenzimet kapitale deri në fund të vitit arritën një total prej 6.5 milionë rupish.

Harta e linjave të përfunduara dhe planifikuara hekurudhore në Indi në 1871, trembëdhjetë vjet pas fundit të sundimit të Kompanisë

Hekurudhat

Shërbimi i parë hekurudhor ndërqytetës në Angli, Hekurudha Stockton – Darlington, ishte krijuar në vitin 1825; në dekadën në vazhdim u ndërtuan me shpejtësi hekurudha të tjera ndërqytetëse midis qyteteve në Angli. Në vitin 1845, Gjykata e Drejtorave të Kompanisë së Indisë Lindore, përcolli te guvernatori i përgjithshëm i Indisë, James Broun-Ramsay, një numër aplikimesh që ata kishin marrë nga kontraktorë privatë për ndërtimin e një rrjeti të gjerë hekurudhor në Indi dhe kërkonin një raport fizibiliteti. Ata shtonin se, në këndvështrimin e tyre, sipërmarrja do të ishte fitimprurëse vetëm nëse mund të mblidheshin shuma të mëdha parash për ndërtimin. Gjykata ishte e shqetësuar se përveç vështirësive të zakonshme të hasura në ndërtimin e kësaj forme të re transporti, India mund të paraqiste disa probleme të veçanta, me të cilëve llogariteshin përmbytjet, stuhitë tropikale në zonat bregdetare, dëmtimin nga "insektet dhe bimësia e harlisur tropikale" dhe vështirësia për të gjetur teknikë të kualifikuar me një kosto të arësyeshme. U sugjerua, kështu, që të ndërtoheshin tre linja eksperimentale dhe të vlerësohej performanca e tyre.

Kontratat i fitoi në vitin 1849 Kompania Hekurudhore e Indisë Lindore për të ndërtuar një hekurudhë 120 miles (190 km) nga Hovrah-Kalkuta deri në Raniganxh; Kompania Hekurudhore Gadishullore e Indisë së Madhe për një shërbim nga Bombei deri në Kaljan, 30 miles (48 km) larg; dhe Kompania Hekurudhore e Madrasit për një linjë nga Madrasi deri në Arkonam, një largësi prej rreth 39 miles (63 km). Megjithëse ndërtimi filloi, së pari në vitin 1849, në Linjat Hekurudhore të Indisë Lindore, me një preventiv prej £1 milion paund stërlina, ishte loti i parë i Linjës Bombei-Kaljan—një zgjatim 21 miles (34 km) nga Bombei në Thane—që në vitin 1853, do të përfundohej e para.

Fizibiliteti i një rrjeti hekurudhor në Indi u diskutua në mënyrë të kuptueshme nga Lord Dalhousie në fjalimin e tij anglisht: Railway minute of 1853. Guvernatori i përgjithshëm mbronte fuqimisht futjen e shpejtë dhe të gjerë të hekurudhave në Indi, duke u përqëndruar te avantazhet e tyre politike, sociale dhe ekonomike. Ai rekomandonte se një rrjet linjash të mëdha të ndërtohej fillimisht për të lidhur rajonet e brendshme të secilës presidencë me portin e saj kryesor ashtu dhe të presidencës me mjaft të tjera. Linjat e tij të rekomanduara të mëdha përfshinin ato në vijim: (I) nga Kalkuta, në Presidencën e Bengalit, në bregun lindor të Lahores në rajonin veri-perëndimor të Panxhabit, aneksuar vetëm tre vjet më parë; (II) nga Agra në Indinë veri-qëndrore (në çfarë quheshin akoma Provincat Veri-Perëndimore) deri në Bombei në bregun perëndimor; (III) nga Bombei deri në Madras në bregun jug-lindor; dhe (IV) nga Madrasi deri në bregun jug-perëndimor të Malabarit. Propozimi shpejt u pranua nga Gjykata e Drejtorave.

Gjatë kësaj kohe puna kishte vijuar gjithashtu edhe në linjat eksperimentale. Loti i parë i Linjës Hekurudhore të Indisë Lindore, një hekurudhë me skartament të gjerë, nga Hovrah deri në Pandua, u hap në vitin 1854 dhe e gjithë linja deri në Raniganxh do të bëhej funksionale në kohën e Rrebelimit Indian të 1857-ës. Hekurudha Gadishullore e Indisë së Madhe u lejua ta zgjaste linjën e saj eksperimentale deri në Puna. Ky zgjatim kërkonte planifikim për ngjitje të thepisura në luginën Bor Ghat në Ghatet Perëndimore, një seksion 15.75 miles (25.35 km) bashke me një ngjitje prej 1,831 ft (558 m). Ndërtimi filloi në vitin 1856 dhe u përfundua në vitin 1863, dhe, në fund, linja kërkoi një total prej njëzet e pesë tunelesh dhe 15 miles (24 km) pjerrësi prej 1 në 50 ose më e pjerrët, ku më pjerrësia më e madhe ishte ajo Bor Ghat, në një largësi prej 1.75 miles (2.82 km) në një gradient 1 në 37 (shiko foton më sipër).

Secila nga këto kompani (dhe më vonë pesë të tjera që fituan kontratat në vitin 1859) ishin shoqëri aksionere me rezidencë në Angli me kapital financiar të ngritur në pound stërlina. Secila kompani iu garantua një 5 % rikthim të kapitalit të saj dhe për më tepër, një normë fitimi përgjysmë. Megjithëse Qeveria e Indisë nuk kishte shpenzuar kapital tjetër përveç furnizimit të tokës pa pagesë, ajo kishte të drejtën të mundësonte 5 % kthim në rast të humbjes neto dhe së shpejti të gjitha fitimet paraprake do të liheshin pas dore pasi shpenzimet të rriteshin.

Teknologjia e ndërtimit të hekurudhës ishte akoma e re dhe aty nuk kishte inxhinieri eksperte hekurudhash; rrjedhimisht, të gjithë inxhinierët duhet të silleshin nga Anglia. Këta inxhinierë nuk ishin familjarë jo vetëm me gjuhën dhe kulturën e Indisë, por edhe me aspekte të tjera fizike të tokës dhe kërkesat e saj të bashkëlidhura inxhinierike. Për më tepër, një projekt i tillë i madh e i ndërlikuar ndërtimor nuk ishte ndërmarrë në Indi dhe nuk kishte grup të organizuar punëtorësh gjysmë të kualifikuar për ti ndihmuar inxhinierët. Punimet, në këtë mënyrë, vijuan me ngecje—shumë pjesë praktike të ndjekura nga një ndërtim përfundimtar që ndërmerrej me kujdes dhe vëmendje të madhe—prodhuan një rezultat që më vonë u krijua si "i ndërtuar në një standard që ishte larg nevojave të kohës". Administratorët e Qeverisë së Indisë, për më tepër, plotësuan në vëmendjen e tyre për detajet e shpenzimeve të mëdha dhe menaxhimin çfarë mungonte në ekspertizën profesionale. Vonesat që rezultuan shpejt çuan në caktimin e një komiteti të Dhomës së Ulët në vitet 1857–58 për ta hetuar çështjen. Megjithatë, në kohën që komiteti konkludoi të gjitha pjesët e nevojshme për të nderuar shpirtin në vend të dokumenteve të kontratave, sundimi i Kompanisë në Indi kishte përfunduar.

Megjithëse, ndërtimi i hekurudhave kishte filluar thjesht në vitet e fundit të sundimit të saj, themelet e saj ishin vendosur dhe do të vazhdohej me shpejtësi për shumë nga gjysmë shekulli në vijim. Në prag të shekullit të XX, India do të kishte mbi 28,000 miles (45,000 km) hekurudha që lidhnin rajonet më të brendshme me portet e Karaçit, Bombeit, Madrasit, Kalkutës, Chittagongut dhe Yangonit, si dhe së bashku ato do të përbënin rrjetin e katërt më të madh hekurudhor në botë.

Gravurë e viteve 1880 që paraqet pjerrësinë Bhor Ghat, Bombei; pjerrësia u projektua nga George Clark, kryeinxhinieri i Qeverisë së Bombeit. Gravurë e viteve 1880 që paraqet pjerrësinë Bhor Ghat, Bombei; pjerrësia u projektua nga George Clark, kryeinxhinieri i Qeverisë së Bombeit.  Foto e viaduktit hekurudhor mbi lumin Mula afër Punas në Presidencën e Bombeit (1858). Foto e viaduktit hekurudhor mbi lumin Mula afër Punas në Presidencën e Bombeit (1858).  Hekurudha e parë e Kompanisë së Indisë Lindore në vitin 1854. Hekurudha e parë e Kompanisë së Indisë Lindore në vitin 1854.  Hartë e Hekurudhës së Madhe Gadishullore të Indisë në vitin 1870. Hartë e Hekurudhës së Madhe Gadishullore të Indisë në vitin 1870.

Kanalet

Punime e para vaditëse të ndërmarra gjatë sundimit të Kompanisë së Indisë Lindore u filluan në vitin 1817. Ato konsistonin kryesisht në zgjatimin ose përforcimin e punimeve të mëparshme indiane, këto projekte u kufizuan në fushat në veri të Delhit dhe në deltat e lumenjve të Presidencës së Madrasit. Një digë e vogël në grykëderdhjen e lumit Kaveri, e ndërtuar rreth 1,500 vjet më parë dhe e njohur si Anikati i Madh, ishte një vepër e tillë vendase në Indinë Jugore. Në vitet 1835–1836, Sir Arthur Cotton e përforcoi me sukses digën, sukses që nxiti më shumë projekte vaditëse në lum. Pak më në veri, në lumin Tungabhadra, sunduesi Vixhajanagara i shekullit të XVI, Krishna Deva Raja, kishte ndërtuar mjaft pënda; ato gjithashtu do të zgjeroheshin nën administrimin britanik.

Hartë e Kanalit të Gangut.

Në ultësirat sipr Delhit, sulltani i mesit të shekullit të XIV i Delhit, Firoz Shah Tughlaku, kishte ndërtuar Kanalin Perëndimor të Jamunës 150 miles (240 km) të gjatë. Duke marrë nga bregu i djathtë i lumit Jamuna herët në itinerarin e tij, kanali vadiste territoret e sulltanatit në rajonin e Hisarit në Panxhabin Lindor. Nga mesi i shekullit të XVI, megjithatë, sedimentet e bartura nga Himalajet nëpërmjet lumenjve gradualisht e kishin mbushur kanalin. I pastruar dhe rihapur mjaft dekada më vonë nga Akbari i Madh, Kanali Perëndimor i Jamunës ishte degëzur nga nipi i Akbarit, Shah Xhahani dhe një pjesë e ujit të tij devijohej për në Delhi. Gjatë kësaj kohe, me lumin ishte lidhur një tjetër kanal. Kanali Lindor i Jamunës ose Kanali i Doabit 129 miles (208 km), që lidhej me bregun e majtë të Jamnës, gjithashtu lartë në rrjedhën e saj, paraqiste një vështirësi cilësisht të ndryshme. Meqë ai ishte gërmuar përmes një toke të shumë të pjerrët, rrjedhja e tij u bë e vështirë të kontrollohej dhe nuk funksionoi kurr në mënyrë efektive. Me rënien e fuqisë së Perandorisë Mogule në shekullin e XVIII, të dy kanalet mbetën të pa mirëmbajtje dhe u mbyllën. Kanali Perëndimor i Jamunës u riparua nga inxhinierët e Ushtrisë Britanike dhe u rihap në vitin 1820. Kanali i Doabit u rihap në vitin 1830; rikonstruksioni i tij i konsiderueshëm përfshiu ngritjen e pritave në një lartësi mesatare prej 9 ft (2.7 m) për rreth 40 miles (64 km).

Më në perëndim në rajonin e Panxhabit, Kanali Hasli 130 miles (210 km) i gjatë, ishte ndërtuar nga sunduesit e mëparshëm. Duke u furnizuar nga lumi Ravi dhe duke mundësuar ujë për qytetet kryesore të Lahores dhe Amritsarit, ky kanal i bregut të majtë u zgjatua nga britanikët në punimet e Kanalit të Bari Doabit gjatë viteve 1850–1857. Rajoni i Panxhabit, për më tepër, kishte shumë kanale rudimentare vaditëse nga "kanalet e përmbytjeve". Duke konsistuar në gërmime të hapura në anën e një lumi dhe mos përfshirjen e rregullimeve, kanalet e përmbytjeve ishin përdorur si në Panxhab ashtu dhe në Sind për shumë shekuj. Administrimi energjik i guvernatorëve sikë dhe pathanë të Panxhabit Perëndimor mogul kishte siguruar që shumë kanale të tillë në Multan, Dera Ghazi Khan dhe Muzafargarh ishin akoma efektivisht në punë në kohën e aneksimit të Panxhabit nga britanikë në vitet 1849–1856 (periudha e mandatit të guvernatorit të përgjithshëm markezit të Dalhousie-t).

Vepra e parë e re britanike—pa paraprirës indianë—ishte Kanali i Gangut i ndërtuar midis viteve 1842 dhe 1854. I soditur së pari nga kolonel John Russell Colvin në vitin 1836, në fillim ai nuk ngjallte shumë entuziazëm nga arkitekti i tij Sir Proby Thomas Cautley, që u përqëndrua te idea e gërmimit të një kanali përmes ultësisër së gjerë në mënyrë që të arrinte pllajat më të thata të përcaktuara. Megjithatë, pas Zisë së Urisë së Agrës në vitet 1837–38, gjatë të cilës administrata e Kompanisë së Indisë Lindore shpenzoi 2,300,000 rupi në vetë krizën e urisë, idea e një kanali u bë më tërheqëse për Gjykatën e Drejtorave të Kompanisë të përqëndruar te buxheti. Në vitin 1839, guvernatori i përgjithshëm i Indisë, George Eden (Lord Auckland}, me miratimin e Gjykatës së Drejtorave, i dha fonde Cautley-t për një shqyrtim të plotë të terrenit dhe skajeve të itinerarit të kanalit. Gjykata e Drejtorave, për më tepër, e zgjeroi në mënyrë të konsiderueshme objektivin e kanalit të projektuar, që, si pasojë e ashpërsisë dhe shtrirjes gjeografike të krizës së urisë, tani ata konsideronin të përfshinte të gjithë rajonin ndërlumor.

Entuziazmi, megjithatë, doli të ishte jetëshkurtër. Pasuesi i Auckland-it si guvernator i përgjithshëm, Edward Law (Lord Ellenborough), u tregua më pak pranues për punimet në shkallë të gjerë dhe për zgjatjen e mandatit të tij, nuk mundësoi fonde të rëndësishme për projektin. Vetëm në vitin 1844, kur u caktua një guvernator i ri i përgjithshëm, Henry Hardinge (Lord Hardinge), entuziazmi zyrtar dhe fondet u rikthyen në projektin e Kanalit të Gangut. Megjithëse pengesat ndërhyrëse, në dukje e kishin prekur shëndetin e Cautely-t dhe kërkonin që ai të rikthehej në Britani në vitin 1845 për tu rikuperuar, qëndrimi i tij europian i dha atij një mundësi për të studiuar veprat bashkëkohore hidraulike në [[Britania e Madhe|Britaninë e Madhe dhe Itali. Në kohën e rikthimit të tij në Indi, madje edhe njerëzit më mbështetës ishin në drejtim, si në Provincat Veri-Perëndimore, me James Thomason si zëvendës guvernator, ashtu dhe në Indinë Britanike me James Broun-Ramsay (Lord Dalhousie) si guvernator i përgjithshëm. Ndërtimi i kanalit, në mbikëqyrjen e Cautley-t, tani mori vrull të plotë. Një kanal 350 miles (560 km) i gjatë, me 300 miles (480 km) të tjera linja degëzuese, në vijim u zgjat midis vendnisjes në Hardvar dhe—pasi ndahej në dy degë në Nanau afër Aligarhut—pikëtakimi i Gangut në Kanpur dhe degës kryesore të Jumunës në Etavah. Kanali i Gangut, që kërkonte një kapital të përgjithshëm fillestar prej £2.15 milionë paund sterlina, u hap zyrtarisht në vitin 1854 nga Lord Dalhousie. Sipas historianit Ian Stone: “Ai ishte kanali më i madh ndërtuar ndonjëherë në botë, pesë herë më i madh në gjatësi sesa të të gjitha linjat vaditëse të Lombardisë dhe Egjiptit të bëra bashkë dhe më i gjatë me një të tretën edhe sesa kanali më i madh vaditës në ShBA, Kanali i Pensilvanisë".

Pikturë me bojëra uji (1863) e titulluar "Kanali i Gangut, Rurki, distrikti i Saharanpurit (U. P.)". Kanali qe projektuar nga Sir Proby Cautley; ndërtimi filloi në 1840 dhe u hap nga guvernatori i përgjithshëm Lord Dalhousie në prill 1854. Pikturë me bojëra uji (1863) e titulluar "Kanali i Gangut, Rurki, distrikti i Saharanpurit (U. P.)". Kanali qe projektuar nga Sir Proby Cautley; ndërtimi filloi në 1840 dhe u hap nga guvernatori i përgjithshëm Lord Dalhousie në prill 1854.  Foto e 2008-ës e një ure të periudhës së Kompanisë së Indisë Lindore (1854) në Kanalin e Gangut afër Rurkit, Uttar Pradesh, Indi. Foto e 2008-ës e një ure të periudhës së Kompanisë së Indisë Lindore (1854) në Kanalin e Gangut afër Rurkit, Uttar Pradesh, Indi.  Foto e punimeve në nisje të Kanalit të Gangut në Haridvar (1860) bërë nga Samuel Bourne. Foto e punimeve në nisje të Kanalit të Gangut në Haridvar (1860) bërë nga Samuel Bourne.  Foto ajrore e vendnisjes së Kanalit të Gangut në Haridvar. Foto ajrore e vendnisjes së Kanalit të Gangut në Haridvar.

Përfundimi

Në përfundim të Kryengritjes Indiane të 1857-ës dhe nën parashikimet e anglisht: Government of India Act 1858, Qeveria Britanike i shtetëzoi zotërimet e Kompanisë. Ajo mori pushtetin dhe administratën e saj, si dhe forcat e armatosura të saj.

Ceremonia e dorëzimit të pushtetit të Kompanisë te Kurora Britanike, Kalkuta 1858

Kompania tashmë ishte zhveshur nga asetet e saj tregtare në Indi në favor të Qeverisë Britanike në vitin 1833, me këtë të fundit që mori përsipër borxhet dhe detyrimet e Kompanisë, që do të realizoheshin dhe paguheshin nga të ardhurat e taksave të vjela në Indi. Në shkëmbim, aksionerët votuan të pranonin një divident vjetor prej 10.5%, të garantuar për dyzet vjetë, që do të financohej në mënyrë të ngjashme nga India, me një pagesë përfundimtare për shlyer pronësinë. Detyrimet e borxheve vazhduan përtej shpërbërjes dhe u shlyen nga Qeveria Britanike gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Kompania vazhdoi të ekzistonte në formë rudimentare, duke vijuar të menaxhonte tregtinë e çajit në emër të Qeverisë Britanike (dhe furnizimin e Ishullit të Shën Helenës) deri në anglisht: East India Stock Dividend Redemption Act 1873 u vu në zbatim më 1 janar 1874. Ky akt mundësoi shpërbërjen formale të Kompanisë më 1 qershor 1874, pas pagimit të dividentit përfundimtar dhe kalimin e kapitalit të saj. Më 8 prill 1873 gazeta britanike The Times do të komentonte: "Ajo përmbushi një detyrë siç nuk ishte përpjekur asnjë kompani tjetër tregtare në të gjithë historinë e rracës njerëzore, dhe si të tillë me siguri asnjë tjetër me gjasa nuk do të përpiqet në vitet që do të vijnë".<ref name="Times">"Not many days ago the House of Commons passed East India Stock Dividend Redemption Act". The Times (në anglisht). 8 prill 1873. fq. 9.

Shiko gjithashtu

• India Koloniale
• Raxhi Britanik
• Presidencat dhe provincat e Indisë Britanike
• Historia e Indisë
• India Portugeze
• India Hollandeze
• India Franceze
• India Daneze
• Bengali Hollandez
• Ngulimi portugez në Çitagong
• Portugezët në Dhaka
• Historia e Bengalit
• Historia e Pakistanit
• Luftërat e Opiumit

Bibliografia

• John Allan; Sir T. Wolseley Haig; Henry Dodwell (1934). Henry Dodwell (red.). The Cambridge Shorter History of India (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 399–589.
• Ambirajan, S. (2007) [1978]. Classical Political Economy and British Policy in India (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-05282-5. Marrë më 20 shkurt 2012.
• Anderson, Clare (2007). The Indian Uprising of 1857–8: prisons, prisoners, and rebellion (në anglisht). Anthem Press. ISBN 978-1-84331-295-6. Marrë më 5 nëntor 2011.
• D. T. A. (1870). Geography of India; Comprising an Account of British India and Various States Enclosed or Adjoining (në anglisht). Londër: W. H. Allen & Co.
• Jayant Banthia; Tim Dyson (dhjetor 1999). "Smallpox in Nineteenth-Century India". Population and Development Review (në anglisht). 25 (4): 649–89. doi:10.1111/j.1728-4457.1999.00649.x. JSTOR 172481. PMID 22053410.
• Bandyopadhyay, Sekhara (2004). From Plassey to Partition: A History of Modern India (në anglisht). Nju Delhi: Orient Longman. ISBN 978-81-250-2596-2.
• John Barnhill (14 maj 2014). R. W. McColl (red.). Encyclopedia of World Geography (në anglisht). Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-7229-3.
• Bayly, Christopher Alan (1987). Indian Society and the Making of the British Empire. The New Cambridge History of India (në anglisht). Vëll. II.1. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-38650-0.
• Bayly, Christopher Alan (1988). Indian Society and the Making of the British Empire. New Cambridge History of India series (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 0-521-25092-7.
• Christopher Alan Bayly (1990). "Brian Allen". The Raj: India and the British 1600–1947 (në anglisht). National Portrait Gallery Publications. ISBN 978-185514026-4.
• Bayly, Christopher Alan (1999). Empire and Information: Intelligence Gathering and Social Communication in India, 1780–1870 (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66360-1.
• Bose, Sugata (1993). Peasant Labour and Colonial Capital: Rural Bengal Since 1770. New Cambridge History of India (në anglisht). Vëll. 2. Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26694-9.
• Bose, Sugata; Jalal, Ayesha (2004) [1997]. Modern South Asia: History, Culture, Political Economy (në anglisht) (bot. i 2-të). Londër: Routledge. ISBN 978-0-415-30786-4.
• Stephen Broadberry; Bishnupriya Gupta (2009). "Lancashire, India, and shifting competitive advantage in cotton textiles, 1700–1850: the neglected role of factor prices". Economic History Review (në anglisht). 62 (2): 279–305. doi:10.1111/j.1468-0289.2008.00438.x. S2CID 54975143.
• Brown, Judith Margaret (1994) [1985]. Modern India: The Origins of an Asian Democracy (në anglisht) (bot. i 2-të). Oxford University Press. ISBN 0-19-873113-2.
• Bruce, John (1810). Annals of the Honorable East-India Company: from their establishment by the charter of queen Elizabeth, 1600 to the Union of the London and the English East India Companies 1707–8, Vol-I (në anglisht). Black, Parry, and Kingsbury.
• Bruce, John (1810). Annals of the Honorable East-India Company: from their establishment by the charter of queen Elizabeth, 1600 to the Union of the London and the English East India Companies 1707–8, Vol-II (në anglisht). London, Black, Parry, and Kingsbury.
• John C. Caldwell (dhjetor 1998). "Malthus and the Less Developed World: The Pivotal Role of India". Population and Development Review (në anglisht). 24 (4): 675–96. doi:10.2307/2808021. JSTOR 2808021.
• John Campbell (2010). Pistols at Dawn: Two Hundred Years of Political Rivalry from Pitt and Fox to Blair and Brown (në anglisht). Internet Archive. Londër: Vintage. ISBN 978-1-84595-091-0.
• Carson, Penelope (2012). The East India Company and Religion, 1698–1858 (në anglisht). The Boydell Press. ISBN 978-1-84383-732-9.
• Dilip K. Chakrabarti (2003). The Archaeology of European Expansion in India, Gujarat, c. 16th–18th Centuries (në anglisht). Delhi: Aryan Books International. ISBN 978-817305250-7.
• Arup Chatterjee (2019). The Great Indian Railways: A Cultural Biography (në anglisht). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-93-88414-23-4.
• Kirti N. Chaudhuri (2006) [1978]. The Trading World of Asia and the English East India Company: 1660–1760 (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-03159-2.
• Chandavarkar, Rajnarayan (1998). Imperial Power and Popular Politics: Class, Resistance and the State in India, 1850–1950. Cambridge Studies in Indian History & Society (në anglisht). Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59692-3.
• David Clingingsmith; Jeffrey G. Williamson (2008). "Deindustrialization in 18th and 19th century India: Mughal decline, climate shocks and British industrial ascent". Explorations in Economic History (në anglisht). 45 (3): 209–34. doi:10.1016/j.eeh.2007.11.002.
• Copland, Ian (2001). India 1885–1947: The Unmaking of an Empire. Seminar Studies in History Series (në anglisht). Harlou dhe Londër: Pearson Longmans. ISBN 0-582-38173-8.
• Copland, Ian (21–27 shkurt 2004). "Princely States and the Raj: Review of Sovereign Spheres: Princes, Education and Empire in Colonial India by Manu Bhagavan". Economic and Political Weekly (në anglisht). 39 (8): 807–809. JSTOR 4414671. Arkivuar nga origjinali më 4 gusht 2021. Marrë më 4 gusht 2021.
• Dalby, Andrew (2006) [1998]. "Hindi". A Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More Than 400 Languages (në anglisht). A & C Black Publishers. ISBN 978-0-7136-7841-3.
• Dalrymple, William (2019). The Anarchy: The Relentless Rise of the East India Company (në anglisht). New York: Bloomsbury publishing. ISBN 978-1-63557-395-4.
• Damodaran, Vinita; Winterbottom, Anna; Lester, Alan, red. (2015). The East India Company and the Natural World (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-349-49109-4.
• Amita Das; Aditya Das (2016). Defending British India against Napoleon: The Foreign Policy of Governor-General Lord Minto, 1807–13 (në anglisht). Roçester: Boydell & Brewer. ISBN 978-1-78327-129-0.
• Dhir, Krishna Swaroop (2022). The Wonder That Is Urdu (në anglisht). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-4301-1.
• Richard Drayton (2001). "Science, Medicine, and the British Empire". përmbledhur nga Robin W. Winks; William Roger Louis; Alaine M. Low; Peter James Marshall (red.). Oxford History of the British Empire: Historiography (në anglisht). Nicholas P. Canny. Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 264–76. ISBN 978-0-19-924680-9.
• Dyson, Tim (2018). A Population History of India: From the First Modern People to the Present Day (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-882905-8.
• "Maratha Wars". Encyclopædia Britannica (në anglisht). Maren Goldberg, Grace Young, Gloria Lotha. Britannica Group. 3 janar 2022. Marrë më 23 qershor 2022.{{cite encyclopedia}}: Mirëmbajtja CS1: Është përdorur gabimisht parametri i të tjerëve (lidhja)
• Erikson, Emily (2014). Between Monopoly and Free Trade: The English East India Company, 1600–1757. Princeton Analytical Sociology Series (në anglisht). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17379-5. LCCN 2014933831.
• Christine Everaert (2009). Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation Between 20th Century Short Stories (në anglisht). Leiden dhe Boston: BRILL. ISBN 978-90-04-18223-3.
• Farnie, D. A. (1979). The English Cotton Industry and the World Market, 1815–1896 (në anglisht). Oksford, UK: Claredon Press; Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822478-5.
• Frazer, R. W. (1897). British India. The Story of Nations (në anglisht). G. P. Putnam's sons. Marrë më 8 maj 2023.
• Robert E. Frykenberg (2001). "India to 1858". përmbledhur nga Robin W. Winks; William Roger Louis; Alaine M. Low; Peter James Marshall (red.). Oxford History of the British Empire: Historiography (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 194–213. ISBN 978-0-19-924680-9.
• Humberto Garcia (2020). England Re-Oriented: How Central and South Asian Travelers Imagined the West, 1750–1857 (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-49564-6.
• Gardner, Leigh; Roy, Tirthankar (2020). The Economic History of Colonialism (në anglisht). Bristol University Press. ISBN 978-1-5292-0763-7.
• David Gilmour (2007). The Ruling Caste: Imperial Lives in the Victorian Raj (në anglisht). New York: Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-037453080-8.
• Mel Gorman (tetor 1971). "Sir William O'Shaughnessy, Lord Dalhousie, and the Establishment of the Telegraph System in India". Technology and Culture (në anglisht). 12 (4): 581–601. doi:10.2307/3102572. JSTOR 3102572. S2CID 111443299.
• Guha, Ranajit (1982). A Rule of Property for Bengal: An Essay on the Idea of the Permanent Settlement (në anglisht). Orient Longman ltd. ISBN 978-086131289-4.
• Peter Harnetty (korrik 1991). "'Deindustrialization' Revisited: The Handloom Weavers of the Central Provinces of India, c. 1800–1947". Modern Asian Studies (në anglisht). 25 (3): 455–510. doi:10.1017/S0026749X00013901. JSTOR 312614. S2CID 144468476.
• Harrington, Jack (2010). Sir John Malcolm and the Creation of British India (në anglisht). New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-10885-1.
• Headrick, Daniel (2010). "A double-Edged Sw[ord: Communications and imperial control in British India". Historical Social Research/Historische Sozialforschung (në anglisht). 35 (1): 51–65. JSTOR 20762428.
• Gad Heuman (2001). "Slavery, the Slave Trade, and Abolition". përmbledhur nga Robin W. Winks; William Roger Louis; Alaine M. Low; Peter James Marshall (red.). Oxford History of the British Empire: Historiography (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 315–26. ISBN 978-0-19-924680-9.
• Historical and Ecclesiastical Sketches of Bengal; From the Earliest Settlement, Until the Virtual Conquest of that Country by the English, in 1757 (në anglisht). Calcutta. 1829.
• Hameeda Hossain (1988). The Company weavers of Bengal: the East India Company and the organization of textile production in Bengal, 1750–1813. Oxford University South Asian studies series (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0-19562043-6.
• William Stevenson Meyer; Richard Burn; James Sutherland Cotton; Herbert Hope Risley, red. (1908–1931). The Imperial Gazetteer of India (volumes I-XXVI) (në anglisht). Claredon Press.
• "Published under the authority of His Majesty's Secretary of State for India in Council". Imperial Gazetteer of India (në anglisht). Vëll. 4, The Indian Empire, Administrative. Oxford at the Clarendon Press. 1909.
• L. Krishna Anandha Krishna Iyer (Divan Bahadur) (1962). The Cochin Tribes and Caste (në anglisht). Vëll. 1. Johnson Reprint Corporation.
• Judd, Dennis (2004). The Lion and the Tiger: The Rise and Fall of the British Raj, 1600–1947 (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-280358-1.
• Ira Klein (1988). "Plague, Policy and Popular Unrest in British India". Modern Asian Studies (në anglisht). 22 (4): 723–55. doi:10.1017/S0026749X00015729. JSTOR 312523. PMID 11617732. S2CID 42173746.
• Ira Klein (korrik 2000). "Materialism, Mutiny and Modernisation in British India". Modern Asian Studies (në anglisht). 34 (3): 545–80. doi:10.1017/S0026749X00003656. JSTOR 313141. S2CID 143348610.
• Robert Kubicek (2001). "British Expansion, Empire, and Technological Change". përmbledhur nga Porter, Andrew; William Roger Louis; Alaine M. Low (red.). Oxford History of the British Empire: The Nineteenth Century (në anglisht). Vëll. 3. Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 247–69. ISBN 978-0-19-924678-6.
• Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2004) [1986]. A History of India (në anglisht). Routledge. ISBN 978-0-415-32920-0.
• Philip Lawson (2014). The East India Company: A History (në anglisht). Routledge. ISBN 978-131789765-1.
• Ludden, David (2002). India and South Asia: A Short History (në anglisht). Oneworld. ISBN 978-1-85168-237-9.
• Lelyveld, David (1993). "Colonial Knowledge and the Fate of Hindustani". Comparative Studies in Society and History (në anglisht). 35 (4): 665–682. doi:10.1017/S0010417500018661. ISSN 0010-4175. JSTOR 179178. S2CID 144180838. Arkivuar nga origjinali më 8 prill 2023. Marrë më 8 prill 2023.
• Macpherson, W. J. (1955). "Investment in Indian railways, 1845–1875". Economic History Review (në anglisht). 8 (2): 177–186. doi:10.1111/j.1468-0289.1955.tb01558.x.
• Mohini Lal Majumdar (1990). The imperial Post Offices of British India, 1837–1914 (në anglisht). Vëll. 1. Phila Publications.
• Majumdar, Ramesh Chandra; Raychaudhuri, Hem Chandra; Datta, Kalikinkar (1949). An Advanced History of India (në anglisht). Vëll. III, Modern India. Londër: Macmillan and Company Ltd.
• Markovits, Claude (2004). A History of Modern India, 1480–1950 (në anglisht). Anthem Press. ISBN 978-1-84331-152-2. Marrë më 5 nëntor 2011.
• Marshall, Peter James (2006). Bengal: The British Bridgehead, Eastern India, 1740–1828 (në anglisht). Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-02822-6.
• Marshall, Peter James (2007). The Making and Unmaking of Empires: Britain, India, and America c. 1750–1783 (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927895-4.
• Marshman, John Clark (1867). The History of India From the Earliest Period to the Close of Lord Dalhousie's Administration – 1867, Vol-I (në anglisht). Longmans, Green.
• Metcalf, Barbara Daly; Metcalf, Thomas R. (2006). A Concise History of Modern India. Cambridge Concise Histories (në anglisht). Kembrixh dhe New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-68225-8.
• Metcalf, Thomas R. (1990). The Aftermath of Revolt: India, 1857–1870 (në anglisht). Manohar. ISBN 978-81-85054-99-5.
• Metcalf, Thomas R. (1997). Ideologies of the Raj (në anglisht). Vëll. 4. Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-58937-6.
• Mill, James (1826). The History of British India, in Six Volumes (në anglisht) (bot. i 3-të). Londër: Baldwin, Cradock, and Joy. Arkivuar nga origjinali më 14 prill 2021. Marrë më 12 dhjetor 2008.
• Misra, Maria (1999). Business, Race, and Politics in British India, c. 1850–1860 (në anglisht). Delhi: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-820711-5.
• Moon, Penderel (1989). The British Conquest and Dominion of India (në anglisht). Duckworth Publishing. ISBN 978-071562169-1.
• Naravane, M. S. (2006). Battles of the Honourable East India Company: Making of the Raj (në anglisht). Nju Delhi: A.P.H. Publishing Corporation. ISBN 978-81-313-0034-3.
• Colin Newbury (10 dhjetor 2013). "Patronage and Professionalism: Manning a Transitional Empire, 1760–1870". Journal of Imperial and Commonwealth History (në anglisht). 42 (2): 193–214. doi:10.1080/03086434.2013.851872.
• Nierstrasz, Chris (2015). Rivalry for Trade in Tea and Textiles: The English and Dutch East Indian Companies (1700–1800) (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-48653-0.
• P. R. Nisha (12 qershor 2020). Jumbos and Jumping Devils: A Social History of Indian Circus (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-099207-1. Marrë më 25 shtator 2022.
• Ogborn, Miles (2008). Indian Ink: Script and Print in the Making of the English East India Company (në anglisht). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-62042-8.
• Peers, Douglas M. (2006). India under Colonial Rule 1700–1885 (në anglisht). Harlou dhe Londër: Pearson Longmans. ISBN 0-582-31738-X.
• Porter, Andrew; Alaine M. Low; William Roger Louis, red. (2001). Oxford History of the British Empire: Nineteenth Century (në anglisht). Vëll. 3. Oksford dhe New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924678-6.
• Baij Nath Puri (1967). "The Training of Civil Servants under the Company". Journal of Indian History (në anglisht). Vëll. 45. Dep. of Mod. Indian Hist., Univ. of Allahabad; Dep. of Mod. Ind. Hist., Univ. of Kerala; Dep. of Hist., Univ. of Travancore. Department of Modern Indian History, University of Allahabad. fq. 749–771.
• Rahman, Siddique Mahmudur (2002). "Postal Services During The East India Company's Rule In Bengal". Bangladesh Historical Studies (në anglisht). Bangladesh Itihas Samiti. 19: 43-69.
• Kapil Raj (2000). "Colonial Encounters and the Forging of New Knowledge and National Identities: Great Britain and India, 1760–1850". Osiris. 2nd Series (në anglisht). 15 (Nature and Empire: Science and the Colonial Enterprise): 119–34. doi:10.1086/649322. JSTOR 301944. S2CID 143243650.
• Ramusack, Barbara N. (1999). "Women in South Asia". përmbledhur nga Barbara N. Ramusack; Sharon L. Sievers (red.). Women in Asia: Restoring Women to History (në anglisht). Indiana University Press. fq. 27–29. ISBN 0-253-21267-7.
• Ray, Rajat Kanta (korrik 1995). "Asian Capital in the Age of European Domination: The Rise of the Bazaar, 1800–1914". Modern Asian Studies (në anglisht). 29 (3): 449–554. doi:10.1017/S0026749X00013986. JSTOR 312868. S2CID 145744242.
• Riddick, John F. (1998). Who Was Who in British India (në anglisht). Bloomsbury Academic. ISBN 978-031329232-3.
• Riddick, John F. (2006). The history of British India: A Chronology (në anglisht). Praeger. ISBN 978-031332280-8. Marrë më 12 tetor 2015.
• Robb, Peter (2011) [2002]. A History of India (në anglisht) (bot. i 2-të). Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-34549-2.
• Robins, Nick (2012). "A Skulking Power". The Corporation That Changed the World. How the East India Company Shaped the Modern Multinational (në anglisht). Pluto Press. fq. 171–198. doi:10.2307/j.ctt183pcr6.16. ISBN 978-0-7453-3195-9. JSTOR j.ctt183pcr6.16. Arkivuar nga origjinali më 3 shkurt 2021. Marrë më 30 janar 2021.
• Roy, Tirthankar (2011) [2000]. Economic History of India, 1857–1947 (në anglisht) (bot. i 3-të). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-807417-5. Marrë më 19 shkurt 2012.
• Roy, Tirthankar (verë 2002). "Economic History and Modern India: Redefining the Link". The Journal of Economic Perspectives (në anglisht). 16 (3): 109–30. doi:10.1257/089533002760278749. JSTOR 3216953.
• Roy, Tirthankar (2022). Monsoon Economies: India's History in a Changing Climate. History for a Sustainable Future series (në anglisht). The MIT Press. ISBN 978-026254358-3. LCCN 2021033921.
• Roy, Tirthankar (2013). An Economic History of Early Modern India (në anglisht). Routledge. ISBN 978-113504787-0.
• Roy, Tirthankar (2012). India in the World Economy: From Antiquity to the Present. New Approaches to Asian History series (në anglisht). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-00910-3.
• Sarkar, Sumit (1983). Modern India: 1885–1947 (në anglisht). Delhi: Macmillan India Ltd. ISBN 0-333-90425-7.
• Harold Schiffman (2011). Language Policy and Language Conflict in Afghanistan and Its Neighbors: The Changing Politics of Language Choice (në anglisht). BRILL. ISBN 978-90-04-20145-3.
• William Seymour (dhjetor 1967). "The Indian States under the British Crown". History Today (në anglisht). 17 (12): 819–827.
• Nagendra K. R. Singh (2006). Global Encyclopedia of the South India Dalit's Ethnography (në anglisht). Global Vision Pub House. ISBN 978-818220167-5. Marrë më 14 shtator 2022.
• Sashi Sivramkrishna (13 shtator 2016). In Search of Stability: Economics of Money, History of the Rupee (në anglisht). Taylor & Francis. ISBN 978-1-351-99749-2.
• Smith, Vincent A. (1921). India in the British Period: Being Part III of the Oxford History of India (në anglisht) (bot. i 2-të). Oksford: Clarendon Press.
• Spear, Percival (1990) [1965]. A History of India (në anglisht). Vëll. 2: From the Sixteenth Century to the Twentieth Century. Nju Delhi dhe Londër: Penguin Books. ISBN 978-0-14-013836-8.
• Stein, Burton; Arnold, David (2010). A History of India (në anglisht). John Wiley and Sons. ISBN 978-1-4051-9509-6.
• S. H. Steinberg, red. (1949). "India". The Statesman's Year-Book: Statistical and Historical Annual of the States of the World for the Year 1949 (në anglisht). Macmillan and Co. ISBN 978-023027078-7. Marrë më 20 qershor 2022.
• Stokes, Eric (1986). Bayly, Christopher Alan (red.). The Peasant Armed: The Indian Revolt of 1857 (në anglisht). Oxford: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-821570-7.
• Stone, Ian (2002) [1984]. Canal Irrigation in British India: Perspectives on Technological Change in a Peasant Economy. Cambridge South Asian Studies (në anglisht). Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52663-0.
• Tomlinson, B. R. (1996). The Economy of Modern India, 1860–1970. III.3, The New Cambridge History of India (në anglisht). Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-58939-0.
• Tomlinson, B. R. (2001). "Economics and Empire: The Periphery and the Imperial Economy". përmbledhur nga Porter, Andrew; Alaine M. Low; William Roger Louis (red.). Oxford History of the British Empire: The Nineteenth Century (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 53–74. ISBN 978-0-19-924678-6.
• Edward John Thompson; Geoffrey Theodore Garratt (1958) [1934]. Rise and fulfilment of British rule in India (në anglisht). Central Book Depot.
• Travers, Robert (2007). Ideology and Empire in Eighteenth Century India: The British in Bengal. Cambridge Studies in Indian History and Society (në anglisht). Kembrixh dhe Londër: Cambridge University Press. ISBN 978-1139-46416-1.
• United States Department of Commerce (1924). Trade and Economic Review for 1922 No.34 (në anglisht) (bot. Supplement to Commerce Reports). Bureau of Foreign and Domestic Commerce. Marrë më 8 maj 2023.
• Vaughn, James M. (2019). The Politics of Empire at the Accession of George III: The East India Company and the Crisis and Transformation of Britain's Imperial State. The Lewis Walpole Series in Eighteenth-Century Culture and History (në anglisht). Yale University Press. ISBN 978-0-300-20826-9.
• Vejdani, Farzin (2015). Making History in Iran: Education, Nationalism, and Print Culture (në anglisht). Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-9153-3.
• Washbrook, D. A. (2001). "India, 1818–1860: The Two Faces of Colonialism". përmbledhur nga Porter, Andrew; Alaine M. Low; William Roger Louis (red.). Oxford History of the British Empire: The Nineteenth Century (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 395–421. ISBN 978-0-19-924678-6.
• Horace Hayman Wilson (1845). The History of British India from 1805 to 1835 (në anglisht). Londër: James Madden and Co. OCLC 63943320.
• Winterbottom, Anna (2016). Hybrid Knowledge in the Early East India Company World. Cambridge Imperial and Post-Colonial Studies Series (në anglisht). Palgrave Macmillan. ISBN 978-113738020-3.
• Wolpert, Stanley (2008). A New History of India (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-533756-3.
• Wylie, Diana (2001). "Disease, Diet, and Gender: Late Twentieth Century Perspectives on Empire". përmbledhur nga Winks, Robin W.; William Roger Louis; Alaine M. Low; Peter James Marshall (red.). Oxford History of the British Empire: Historiography (në anglisht). Oksford dhe New York: Oxford University Press. fq. 277–89. ISBN 978-0-19-924680-9.

Lidhje të jashtme

Wikimedia Commons has media related to Sundimi i Kompanisë Britanike të Indisë Lindore.

• Ben Cahoon. "Provinces of British India". WorldStatesmen.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 14 nëntor 2022. Marrë më 17 nëntor 2022.
• India dokumente nga Kongresi Amerikan
• Pakistan dokumente nga Kongresi Amerikan