Lidhja e Lezhës: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
U kthye versioni 2163071 i bërë nga 37.1.205.250 (diskutimet) zhbërje e vetvetes. Nuk ia vlen barra qiranë.
Etiketa: Undo
vNo edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
[[Skeda:Gjergj Kastrioti Skënderbeu.jpg|right|parapamje|Skënderbeu sipas një prej versioneve të menduara të jenë origjinale]]
[[Skeda:Liga von Lezha.jpg|parapamje|Lidhja e Lezhës imagjinare]]
'''Lidhja e Lezhës''' ka qenë një aleancë ushtarake që u themelua në [[Lezha|Lezhë]] më 2 [[mars]] [[1444]], me [[Skënderbeu|Skënderbeun]] si kryeprijës të prijësve krahinor [[Shqiptarët#Etimologjia|arbëror]] dhe [[Serbët|serb]] të bashkuar kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]].<ref>{{Citation|last=T︠S︡vetkov|first=Plamen S.|title=A history of the Balkans: a regional overview from a Bulgarian perspective|url=https://books.google.it/books?hl=it&id=VR5pAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=lezha|year=1993|publisher=EM Text, origjinali nga Universiteti i Miçiganit|location=|isbn=9780773419568|page=242}}</ref><ref name="Elsie">{{Citation|last=Elsie|first=Robert|authorlink=Robert Elsie|title=A biographical dictionary of Albanian history|url=https://books.google.it/books?id=pgf6GWJxuZgC&pg=PA127&dq|year=2012|publisher=I.B. Tauris|location=London|isbn=978-1-78076-431-3|oclc=801605743|page=127}}</ref><ref name="Rogers">{{Citation|last=Rogers|first=Clifford J.|authorlink=|title=The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology|volume=1|url=https://books.google.it/books?id=mzwpq6bLHhMC&pg=RA2-PA363&dq|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-533403-6|page=363}}</ref><ref>{{Harvnb|Akademia|2002|p=402}}</ref><ref name="Frashëri">{{cite book|last1=Frashëri|first1=Kristo |title=Skënderbeu i shpërfytyruar nga një historian zviceran dhe disa analistë shqiptarë|date=2009 |publisher=Dudaj|location=Tirana|isbn=978-99943-0-109-6|pages=76-77|language=sq}}</ref><ref>{{cite web | title=Skanderbeg |publisher=Britannica Online Encyclopedia | url=https://www.britannica.com/biography/Skanderbeg | website=Britannica.com | accessdate=27 mars 2019 | deadurl=no }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.treccani.it/enciclopedia/scanderbeg/|title=Scànderbeg |last1= |first1= |last2= |first2= |website=Treccani.it |publisher= |accessdate=27 mars 2019}}</ref><ref name="Gegaj">{{cite book|last1=Gegaj|first1=Athanas|title= Arbëria dhe Gjergj Kastrioti Skënderbe|date=1995|publisher=Eurolindja|location=Tiranë|pages=61|language=sq}}</ref><ref name="DukaKoci">{{cite web|author1=Ferit Duka|author2=Dorian Koçi|title=“Besëlidhja e Lezhës”, veprimtari në Muzeun Historik Kombëtar|url=https://sot.com.al/kultura/%E2%80%9Cbes%C3%ABlidhja-e-lezh%C3%ABs%E2%80%9D-veprimtari-n%C3%AB-muzeun-historik-komb%C3%ABtar|date=4 March 2018|accessdate=28 March 2019}}</ref>
'''Lidhja e Lezhës''' ka qenë një aleancë ushtarake që u themelua në [[Lezha|Lezhë]] më 2 [[mars]] [[1444]], me [[Skënderbeu|Skënderbeun]] si kryeprijës të prijësve krahinor [[Shqiptarët#Etimologjia|arbëror]] dhe [[Serbët|serb]] të bashkuar kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]].<ref>{{Citation|last=T︠S︡vetkov|first=Plamen S.|title=A history of the Balkans: a regional overview from a Bulgarian perspective|url=https://books.google.it/books?hl=it&id=VR5pAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=lezha|year=1993|publisher=EM Text, origjinali nga Universiteti i Miçiganit|location=|isbn=9780773419568|page=242}}</ref><ref name="Elsie">{{Citation|last=Elsie|first=Robert|authorlink=Robert Elsie|title=A biographical dictionary of Albanian history|url=https://books.google.it/books?id=pgf6GWJxuZgC&pg=PA127&dq|year=2012|publisher=I.B. Tauris|location=London|isbn=978-1-78076-431-3|oclc=801605743|page=127}}</ref><ref name="Rogers">{{Citation|last=Rogers|first=Clifford J.|authorlink=|title=The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology|volume=1|url=https://books.google.it/books?id=mzwpq6bLHhMC&pg=RA2-PA363&dq|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-533403-6|page=363}}</ref><ref>{{Harvnb|Akademia|2002|p=402}}</ref><ref name="Frashëri">{{cite book|last1=Frashëri|first1=Kristo |title=Skënderbeu i shpërfytyruar nga një historian zviceran dhe disa analistë shqiptarë|date=2009 |publisher=Dudaj|location=Tirana|isbn=978-99943-0-109-6|pages=76-77|language=sq}}</ref><ref>{{cite web | title=Skanderbeg |publisher=Britannica Online Encyclopedia | url=https://www.britannica.com/biography/Skanderbeg | website=Britannica.com | accessdate=27 mars 2019 | deadurl=no }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.treccani.it/enciclopedia/scanderbeg/|title=Scànderbeg |last1= |first1= |last2= |first2= |website=Treccani.it |publisher= |accessdate=27 mars 2019}}</ref><ref name="Gegaj">{{cite book|last1=Gegaj|first1=Athanas|title= Arbëria dhe Gjergj Kastrioti Skënderbe|date=1995|publisher=Eurolindja|location=Tiranë|pages=61|language=sq}}</ref><ref name="DukaKoci">{{cite web|author1=Ferit Duka|author2=Dorian Koçi|title=“Besëlidhja e Lezhës”, veprimtari në Muzeun Historik Kombëtar|url=https://sot.com.al/kultura/%E2%80%9Cbes%C3%ABlidhja-e-lezh%C3%ABs%E2%80%9D-veprimtari-n%C3%AB-muzeun-historik-komb%C3%ABtar|date=4 March 2018|accessdate=28 March 2019}}</ref>


Versioni i datës 18 nëntor 2020 15:31

Lidhja e Lezhës imagjinare

Lidhja e Lezhës ka qenë një aleancë ushtarake që u themelua në Lezhë më 2 mars 1444, me Skënderbeun si kryeprijës të prijësve krahinor arbëror dhe serb të bashkuar kundër Perandorisë Osmane.[1][2][3][4][5][6][7][8][9]

Anëtarët kryesorë të besëlidhjes ishin Arianitët, Balshajt, Muzakajt, Spanët, Zahariajt dhe Gjurashët.[10] Barleti e quan generalis concilium ose universum concilium (këshilli i përgjithshëm); termi "Besëlidhja e Lezhës" u farkëtua nga historianët e mëpasëm.[11] Kuvendi i Lezhës çmohet si pika e nisjes në krijimin e një shteti shqiptar.[12][13]

Sfondi historik

Pas vdekjes së perandorit serb Stefan Dushanit më 1355, manjatët arbërorë vendosën zotërimet e tyre. Kur fuqitë osmane hynë në Arbëri, iu përshfaqën principata të vogla të përfshira në beteja të vogla njëra me tjetrën. Beteja e parë kundër fuqive osmanëve në Arbëri u krye nga Balsha II, zot i Zetës, kur një tjetër zot feudal arbër, Karl Topia, i ftoi osmanët që mposhtën dhe vranë Balshën II në betejën e Savrës që ngjau më 18 shtator 1385.[14][15] Pas betejës së Nishit në nëntor 1443, Skënderbeu u kthye në atdhe. Pasi mori Krujën, hyri në bisedime me fisnikët shqiptarë. Me ndihmën e tyre Skënderbeu çliroi edhe një varg kështjellash tjera. Në hapësirat e çliruara ndodheshin zotërimet e shumë fisnikëve shqiptarë. Në veri të zotërimeve të Kastriotëve shtriheshin zotërimet e Dukagjinëve, të Zahariajve, të Spanëve, të Dushmanëve dhe të Gjurashëve, kurse në jug ishin zotërimet e Arianitëve, të Topiajve, të Gropajve dhe të Muzakajve.[16]

Përbërja

Aleanca ushtarake[17] u përbë nga zotërit feudalë të Arbërisë, e cilësuar sipas Georges Castellan "një aleancë e pasigurt".[18] Skënderbeu u zgjodh kryetar dhe komandanti në fuqi i forcave të kombinuara që numronin rreth 8,000 luftëtarë.[19] Të gjithë zotërit feudalë kishin zotërimet dhe punët e brendshme të pacënuara; "Skënderbeu nuk kishte tagër të ndërhynte në çështjet e brendshme të zotërimeve të fisnikëve të tjerë", por ishte komandant i përgjithshëm ushtarak, duke vepruar si primum inter pares.[20][21] Besëlidhja e Lezhës u themelua më 2 mars 1444,[22] fisnikët pjesëmarrës qenë:

E nisur dhe e organizuar nën patronazhin e Republikës së Venedikut,[24] përmes traktateve, besëlidhja kaloi nën Alfonsin V, me Skënderbeun si kapidan i përgjithshëm.[25] Aleanca ushtarake[26] u përbë nga zotërit feudalë të Arbërisë, e cilësuar sipas Georges Castellan "një aleancë e pasigurt".[18] Skënderbeu u zgjodh kryetar dhe komandanti në fuqi i forcave të kombinuara që numronin rreth 8,000 luftëtarë.[27] Të gjithë zotërit feudalë kishin zotërimet dhe punët e brendshme të pacënuara; "Skënderbeu nuk kishte tagër të ndërhynte në çështjet e brendshme të zotërimeve të fisnikëve të tjerë", por ishte komandant i përgjithshëm ushtarak, duke vepruar si primum inter pares.[28][29]

Besëlidhja e Lezhës përgjithësisht pranohet si pikënisje e krijimit të shtetit të përqendruar shqiptar nga Skënderbeu.[12][30][31][32][33][24] përmes traktateve, besëlidhja kaloi nën Alfonsin V, me Skënderbeun si kapidan i përgjithshëm.[25]

Historia

Forcat e aleancës korrën fitore kundër osmanëve në Torvioll (1444), Mokër (1445), Otonetë (1446), Oranik (1448), humbën në Svetigrad (1448) dhe fitore në Krujë (1450). Më 1447-48, Skënderbeu nisi disa pretime ndër fshatrat arbërore në zotërimet venedikase, ku u përplas me Dukagjinët, që mbronin Venedikun.[34] Lufta kundër tyre pushoi më 4 tetor 1448, kur Skënderbeu dhe Nikollë Dukagjini nënshkruan një traktat paqeje me Venedikun, i cili do të mbante zotërimet e veta në Arbëri, përfshi Danjën, nën kushtet që Fort e Kthjellta t'u paguante një shumë vjetore prej 1,400 dukatesh dhe disa anëtarë të Besëlidhjes do të gëzonin privilegje të caktuara tregtare, etj.[35]

Referencat

  1. ^ T︠S︡vetkov, Plamen S. (1993), A history of the Balkans: a regional overview from a Bulgarian perspective, EM Text, origjinali nga Universiteti i Miçiganit, fq. 242, ISBN 9780773419568 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Elsie, Robert (2012), A biographical dictionary of Albanian history, London: I.B. Tauris, fq. 127, ISBN 978-1-78076-431-3, OCLC 801605743 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Rogers, Clifford J. (2010), The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology, vëll. 1, Oxford: Oxford University Press, fq. 363, ISBN 978-0-19-533403-6 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Akademia 2002, p. 402
  5. ^ Frashëri, Kristo (2009). Skënderbeu i shpërfytyruar nga një historian zviceran dhe disa analistë shqiptarë. Tirana: Dudaj. fq. 76–77. ISBN 978-99943-0-109-6.
  6. ^ "Skanderbeg". Britannica.com. Britannica Online Encyclopedia. Marrë më 27 mars 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri i panjohur |deadurl= është injoruar (sugjerohet |url-status=) (Ndihmë!)
  7. ^ "Scànderbeg". Treccani.it. Marrë më 27 mars 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Gegaj, Athanas (1995). Arbëria dhe Gjergj Kastrioti Skënderbe. Tiranë: Eurolindja. fq. 61.
  9. ^ Ferit Duka; Dorian Koçi (4 mars 2018). ""Besëlidhja e Lezhës", veprimtari në Muzeun Historik Kombëtar". Marrë më 28 mars 2019. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  10. ^ a b c d e Schmitt 2001, p. 297
  11. ^ Biçoku, Kasem (2009). Kastriotët në Dardani. Prishtinë: Albanica. fq. 111–116. ISBN 978-9951-8735-4-3.
  12. ^ a b Sugar, Peter F. (2012) [1983]. Southeastern Europe under Ottoman Rule, 1354-1804. Washington: University of Washington Press. fq. 67. ISBN 978-0-295-80363-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Frashëri 2009, p. 77, 113
  14. ^ Somel, Selcuk Aksin (2010). The A to Z of the Ottoman Empire. Rowman & Littlefield. fq. 14. ISBN 978-0-8108-7579-1. Arkivuar nga origjinali më 2018-03-01. ...the Ottomans supported Lord Carlo Thopia against Balsha II, defeating the latter... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Gibbons, Herbert Adam (21 gusht 2013). The Foundation of the Ottoman Empire: A History of the Osmanlis Up To the Death of Bayezid I 1300-1403. Routledge. fq. 159. ISBN 978-1-135-02982-1. Arkivuar nga origjinali më 3 dhjetor 2016. ...In 1385, Khaireddin pasha... was invited by Charles Thopia, lord of Durazzo, to aid him in a war against Balsa... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  16. ^ Akademia 2002, p. 397-401
  17. ^ Sedlar 1994
  18. ^ a b Georges Castellan (1992). History of the Balkans: From Mohammed the Conqueror to Stalin. East European Monographs. ISBN 978-0-88033-222-4. Arkivuar nga origjinali më 2018-03-01. In Albania the Ottomans continued to be confronted by Skanderbeg and feudal lords who in 1444 had formed the League of Alessio (Lezha). Yet this was a precarious alliance and ... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Castellan1992" defined multiple times with different content
  19. ^ Fox, Robert (1993), The inner sea: the Mediterranean and its people, Alfred A. Knopf, fq. 195, arkivuar nga origjinali më 2017-09-13 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Frashëri 1964, p. 71

    Scanderbeg too kept his domain. As president of the League he was merely primus inter pares. He had no right to interfere with the affairs of the domains of other nobles.

  21. ^ Österreichische Osthefte. Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut. 2003. fq. 123. Arkivuar nga origjinali më 1 mars 2018. Marrë më 22 qershor 2013. Skanderbeg, der scheinbar dabei war, seine Rolle als primus inter pares zu verlassen und sich zum Herren des ganzen nichtosmanischen Albanien zu machen, stieß auf zunehmenden Widerstand. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  22. ^ Noli 1947, p. 36
  23. ^ Noli 1947, p. 36
  24. ^ a b Gibb, Sir Hamilton Alexander Rosskeen; Lewis, Bernard; Pellat, Charles; Schacht, Joseph (1973). The Encyclopaedia of Islam. Brill. fq. 139. Arkivuar nga origjinali më 2013-05-27. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "GibbLewis1973" defined multiple times with different content
  25. ^ a b Stavro Skendi (1980). Balkan Cultural Studies. East European Monographs. ISBN 978-0-914710-66-0. Arkivuar nga origjinali më 2018-03-01. With this network of treaties, the League of Alessio was placed under King Alphonse V, with Skenderbeg as Captain General.78 When Musachi Thopia was apparently reluctant to collaborate with Skenderbeg, the King of Naples reminded him ... {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Skendi1980" defined multiple times with different content
  26. ^ Sedlar 1994
  27. ^ Fox, Robert (1993), The inner sea: the Mediterranean and its people, Alfred A. Knopf, fq. 195, arkivuar nga origjinali më 2017-09-13 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri i panjohur |deadurl= është injoruar (sugjerohet |url-status=) (Ndihmë!)
  28. ^ Frashëri 1964, p. 71

    Scanderbeg too kept his domain. As president of the League he was merely primus inter pares. He had no right to interfere with the affairs of the domains of other nobles.

  29. ^ Österreichische Osthefte. Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut. 2003. fq. 123. Arkivuar nga origjinali më 1 mars 2018. Marrë më 22 qershor 2013. Skanderbeg, der scheinbar dabei war, seine Rolle als primus inter pares zu verlassen und sich zum Herren des ganzen nichtosmanischen Albanien zu machen, stieß auf zunehmenden Widerstand. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Parametri i panjohur |deadurl= është injoruar (sugjerohet |url-status=) (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  30. ^ Frashëri 2009, p. 77, 113
  31. ^ Matanov, Christo. The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology. Oxford University Press. fq. 363. ISBN 978-0-19-533403-6. Arkivuar nga origjinali më 28 qershor 2014. Marrë më 1 shkurt 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  32. ^ Pickard, Rob; Çeliku, Florent (2008). Analysis and reform of cultural heritage policies in South-East Europe. Council of Europe. fq. 16. ISBN 978-92-871-6265-6. Arkivuar nga origjinali më 28 qershor 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ Schmitt, Oliver Jens (2009), Skënderbeu, K&B Tiranë, ISBN 978-99956-667-5-0
  34. ^ Dani 2016, p. 466.
  35. ^ Akademia e Shkencave e Shqipërisë 2002, p. 412

Literatura

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lidhja_e_Lezhës&oldid=2163244"