Parthinët

	Fiset ilire
• Albanët	• Autariatët
• Arbët	• Ardianët
• Atintanët	• Dalmatët
• Dardanët	• Dasaretët
• Daorsët	• Enkelejtë
• Eordejët	• Japigët
• Japodët	• Kaonët
• Labeatët	• Mesapët
• Molosët	• Paionët
• Parathinët	• Penestët
• Pirustët	• Taulantët
• Thesprorët	• Shqiptarët

Parthinët ishin një fis ilir, banorë të trevës midis lumit të Matit dhe lumit të (Semanit). Në perëndim kufizoheshin me toka e Dyrrahut, në lindje me dasaretët tek malet Polis-Kamje. Përmenden që më 229 p.e.s. në këtë trevë, duke zëvendësuar emrin e taulantëve, si një bashkësi, në kuadrin e shtetit ilir. Më 229-205 p.e.r. kalojnë në varësinë e Romës, të shtetit ilir të Skerdilaidit dhe Maqedonisë.

Historia

Më 205 p.e.s. ngritën krye kundër sundimit maqedon dhe u rikthyen në shtetin ilir, deri më 172 p.e.s., kur i pushtoi përfundimisht Roma. Më 48 p.e.s. dhe 39 p.e.s. ngritën krye kundër sundimit romak, por u shtypën egërsisht. Një parthin Asin Epikadi, organizoi një komplot për rrëzimin e Oktavian Augustit në Romë. Hyjnia kryesore ishte Zeusi Parthin (Jupiter Parthinus).

Qytetet më të përmendura ishin Partha e Brysaka. Ndër qendrat qytetare të parthinëve duhet të kenë qenë edhe Zgërdheshi, Kalaja e Dorëzit, Kalaja e Persqopit, Gradishta e Belshit, Kalaja e Beratit e Babunjë dhe qyteti i Dimalit pranë fshatit Bistrovicë në Urën Vajgurore.

Shih edhe

Literatura

Burton, Paul J. (2017). Rome and the Third Macedonian War. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-10444-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Cabanes, Pierre (2002) [1988]. Dinko Čutura; Bruna Kuntić-Makvić (red.). Iliri od Bardileja do Gencia (IV. – II. stoljeće prije Krista) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (në kroatisht). Përkthyer nga Vesna Lisičić. Svitava. ISBN 953-98832-0-2.
Cabanes, Pierre (2007). "Parthini". përmbledhur nga Hubert, Cancik; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F. (red.). Brill's New Pauly, Antiquity, Volume 10 (Obl-phe). Brill's New Pauly. Vëll. 7. Brill. ISBN 978-9004142152. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Ceka, Hasan (2001). "Ndikimi zotërues i kultit ilir mbi monetat antike të vendit tonë / The Influence of the Illyrian Cult on Ancient Coins from Albania". Iliria. 30 (1): 5–8. doi:10.3406/iliri.2001.1723. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Dzino, Danijel (2010). Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19419-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Dzino, Danijel (2014). "'Illyrians' in ancient ethnographic discourse". Dialogues d'histoire ancienne. 40 (2): 45–65. doi:10.3917/dha.402.0045. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Haebler, Claus (2002). "Palaeo-Balkanic languages". përmbledhur nga Hubert, Cancik; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F.; Orton, David E. (red.). Brill's New Pauly: Ark–Kas. Brill's New Pauly. Vëll. 2. Brill. ISBN 9004122656. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Tezë). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie). {{cite thesis}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag. ISBN 9783170377103. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Mesihović, Salmedin; Šačić, Amra (2015). Historija Ilira [History of Illyrians] (në boshnjakisht). Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu [University of Sarajevo]. ISBN 978-9958-600-65-4.
Miraj, Lida (1992). Stazio, Attilio; Ceccoli, Stefania (red.). La Magna Grecia e i grandi santuari della madrepatria: atti del trentunesimo Convegno di studi sulla Magna Grecia. Atti del Convegno di studi sulla Magna Grecia (në italisht). Vëll. 31. Istituto per la storia e l'archeologia della Magna Grecia. fq. 140–146.
Nicols, Marianne Schoenlin (1992). Appearance and Reality: A Study of the Clientele of Pompey the Great. Berkeley: University of California. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. ISBN 9789025607937. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Papazoglu, Fanula (1988). Les villes de Macédoine à l'époque romaine (në frëngjisht). Greece: Ecole française d'Athènes. ISBN 9782869580145.
Polomé, Edgar C. (1983). "The Linguistic Situation in the Western Provinces of the Roman Empire". përmbledhur nga Wolfgang Haase (red.). Sprache und Literatur (Sprachen und Schriften [Forts.]). Walter de Gruyter. fq. 509–553. ISBN 3110847035. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Šašel Kos, Marjeta (2002). "Pyrrhus and Illyrian Kingdom(s?)". Greek Influence Along the East Adriatic Coast. Knjiga Mediterana. 26: 101–119. ISBN 9531631549. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Šašel Kos, Marjeta (2004). "Mythological stories concerning Illyria and its name". përmbledhur nga P. Cabanes; J.-L. Lamboley (red.). L'Illyrie méridionale et l'Epire dans l'Antiquité. Vëll. 4. fq. 493–504. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni muzej Slovenije. ISBN 961616936X. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Shpuza, Saïmir (2009). "Aspekte të ekonomisë antike ilire dhe epirote / Aspects of Ancient Illyrian and Epirotic Economy". Iliria. 34: 91–110. doi:10.3406/iliri.2009.1083. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Stipčević, Alexander (1989). Iliri: povijest, život, kultura. Zagreb: Školska knjiga. ISBN 9788603991062. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Stocker, Sharon R. (2009). Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Wilkes, J. J. (1996). "The Danubian and Balkan provinces". përmbledhur nga Alan K. Bowman; Edward Champlin; Andrew Linto (red.). The Cambridge Ancient History: The Augustan Empire, 43 B.C—A.D. 69. Vëll. 10. Cambridge University Press. fq. 545–585. ISBN 0521264308. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Winnifrith, Tom J. (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. London: Duckworth. ISBN 0-7156-3201-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)