Jump to content

Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore (anglisht: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights - ICESCR) është një traktat shumëpalësh i miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara më 16 dhjetor të vitit 1966, i njohur ndryshe si Rezoluta 2200A (XXI), e që hyri në fuqi nga 3 janari i vitit 1976.[1] [2] Ai i angazhon palët e tij që të punojnë në dhënien e të drejtave ekonomike, sociale dhe kulturore (ESCR) për territoret dhe vetë individët joqeverisës, përfshirë të drejtat e punës dhe të drejtën për shëndet, të drejtën për arsim dhe të drejtën në një standard adekuat të jetesës. Që nga janari i vitit 2020, Pakti në fjalë ka 170 palë nënshkruese. [3]

Ky Pakt (dhe Protokolli i tij Opsional ) është pjesë e Kartës Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut, së bashku me Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut (Universal Declaration of Human Rights) dhe Konventën Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike (International Covenant on Civil and Political Rights), duke përfshirë edhe Protokollet Fakultative të tij (të parin dhe të dytin). [4]

Pakti monitorohet nga Komiteti për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore i Organizatës së Kombeve të Bashkuara. [5]

Gjeneza

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pakti ose Konventa në fjalë i ka rrënjët në të njëjtin proces që çoi në miratimin e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut.[6] Një "Deklaratë për të Drejtat Thelbësore të Njeriut" ishte propozuar në Konferencën e San Franciskos në vitin 1945 e cila çoi në themelimin e Kombeve të Bashkuara, dhe Këshillit Ekonomik dhe Social të cilit iu dha detyra për ta hartuar atë.[4] Në fillim të procesit, dokumenti u nda në një deklaratë që parashtroi parimet e përgjithshme të të drejtave të njeriut dhe një pakt (konventë ose besëlidhje) që përmbante angazhime detyruese. I pari evoluoi në deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut (Universal Declaration of Human Rights) dhe u adoptua më 10 dhjetor të vitit 1948.

Procesi i hartimit të konventës vazhdoi tutje, por mbetën dallime të rëndësishme midis anëtarëve të Kombeve të Bashkuara për rëndësinë relative të të drejtave negative civile dhe politike përkundrejt të drejtave pozitive ekonomike, sociale dhe kulturore.[7] Këto përfundimisht bënë që ky Pakt të ndahej në dy konventa (besëlidhje) të veçanta, "një të përmbajë të drejtat civile dhe politike dhe tjetra të përmbajë të drejta ekonomike, sociale dhe kulturore".[8] Që të dy besëlidhjet do të përmbajnë sa më shumë dispozita të ngjashme dhe të hapen për nënshkrim njëkohësisht. Secila do të përmbajë gjithashtu një artikull mbi të drejtën e të gjithë popujve për vetëvendosje.[9]

Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Ekonomike. Sociale dhe Kulturore ka shkaktuar shumë më tepër diskutime ngase përmban dispozita që kanë të bëjnë me punën, sigurimin social, standardin e jetesës, mbrojtjen e familjes, sigurimin e shëndetit, edukimin dhe arsimin, etj. pra, aso obligimesh, përmbajtja e të cilave nuk varet thjesht nga vullneti i mirë i autoriteteve të pushtetit në një vend, por edhe nga rendi shoqëror i vendit, shkalla e zhvillimit, etj.[2]

Përmbledhje

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pakti në fjalë ndjek strukturën e DUDNJ (UDHR) dhe Paktit Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike (ICCPR), me një parathënie dhe tridhjetë e një artikuj, të ndarë në pesë pjesë. [10]

Pjesa 1 (neni 1) njeh të drejtën e të gjithë popujve për vetëvendosje, duke përfshirë të drejtën për "të përcaktuar lirshëm statusin e tyre politik", [11] të ndjekin qëllimet e tyre ekonomike, sociale dhe kulturore, dhe të menaxhojnë dhe të disponojnë burimet e tyre. Ajo njeh një të drejtë negative të një populli që të mos privohet nga mjetet e tij të jetesës, [12] dhe imponon një detyrim për ato palë që ende janë përgjegjëse për territoret (kolonitë) joqeverisëse, për të inkurajuar dhe respektuar vetëvendosjen e tyre. [13]

Pjesa 2 (Nenet 2-5) përcakton parimin e "realizimit progresiv" (shiko më poshtë. ) Gjithashtu kërkon që të drejtat të njihen "pa diskriminim të çfarëdo lloji, në lidhje me racën, ngjyrën, seksin, gjuhën, fenë, opinionin politik ose tjetër, origjinën kombëtare ose shoqërore, pronën, lindjen ose statusin tjetër". [14] Të drejtat mund të kufizohen vetëm me ligje të formuluara në një mënyrë të pajtueshme me natyrën e të drejtave, dhe vetëm me qëllim të "promovimit të mirëqenies së përgjithshme në një shoqëri demokratike". [15]

Pjesa 3 (Nenet 6-15) rendit vetë të drejtat. Këto përfshijnë të drejtat për

  • punë, nën "kushte të drejta dhe të favorshme", [16] me të drejtën për të formuar dhe anëtarësuar sindikatat (nenet 6, 7 dhe 8);
  • sigurimet shoqërore, përfshirë sigurimet shoqërore (neni 9);
  • jeta familjare, përfshirë pushimin e paguar prindëror dhe mbrojtjen e fëmijëve (neni 10);
  • një standard i mjaftueshëm jetese, duke përfshirë ushqimin, veshjen dhe strehimin e duhur, dhe "përmirësimin e vazhdueshëm të kushteve të jetës" (neni 11);
  • shëndetësia, konkretisht "standardi më i lartë i arritshëm i shëndetit fizik dhe mendor" (neni 12);
  • arsimi, përfshirë arsimin fillor falas universal, përgjithësisht arsimin e mesëm të disponueshëm dhe arsimin e lartë po aq të arritshëm. Kjo duhet të drejtohet në "zhvillimin e plotë të personalitetit njerëzor dhe ndjenjën e dinjitetit të tij", [17] dhe t'iu mundësojë të gjithë personave të marrin pjesë në mënyrë efektive në shoqëri (Nenet 13 dhe 14);
  • pjesëmarrja në jetën kulturore (neni 15).

Pjesa 4 (Nenet 16-25) rregullon raportimin dhe monitorimin e Paktit (Konventës -Besëlidhjes) dhe hapat e ndërmarrë nga palët për ta zbatuar atë. Ai gjithashtu lejon organin monitorues - fillimisht Këshillin Ekonomik dhe Social të Kombeve të Bashkuara - tani Komisioni për të Drejtat Ekonomike, Sociale dhe Kulturore - shiko më poshtë - të bëjë rekomandime të përgjithshme për Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara për masat e duhura për të realizuar të drejtat e tyre (neni 21)

Pjesa 5 (Nenet 26–31) rregullon ratifikimin, hyrjen në fuqi dhe ndryshimin e Paktit (Konventës - Besëlidhjes).

Neni 2 i Paktit (Konventës-Besëlidhjes) obligon të gjitha palët që:

të ndërmarrin hapa ... në maksimumin e burimeve të tyre të disponueshme, me qëllim të arritjes në mënyrë progresive të realizimin të plotë të të drejtave të njohura në këtë Pakt (Konvent-Besëlidhje) me të gjitha mjetet e përshtatshme, përfshirë këtu veçanërisht miratimin e masave legjislative. [18]

Palët nënshkruese të Konventës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Më poshtë janë palët nënshkruese të Paktit (Konventës - Besëlidhjes): [19]

Shteti Data e nënshkrimit Data e ratifikimit Shënime
Afghanistan 24 January 1983
Albania 4 October 1991
Algeria 10 December 1968 12 September 1989
Angola 10 January 1992
Antigua and Barbuda 3 July 2019
Argentina 19 February 1968 8 August 1986
Armenia 13 September 1993
Australia 18 December 1972 10 December 1975
Austria 10 December 1973 10 September 1978
Azerbaijan 13 August 1992
Bahamas 4 December 2008 23 December 2008
Bahrain 27 September 2007
Bangladesh 5 October 1998
Barbados 5 January 1973
Belarus 19 March 1968 12 November 1973 Signed and ratified as the Byelorussian Soviet Socialist Republic.
Belgium 10 December 1968 21 April 1983
Belize 6 September 2000 9 March 2015
Benin 12 March 1992
Plurinational State of Bolivia 12 August 1982
Bosnia and Herzegovina 1 September 1993 The former Yugoslavia had signed the Covenant on 8 August 1967 and ratified it on 2 June 1971.
Brazil 24 January 1992
Bulgaria 8 October 1968 21 September 1970
Burkina Faso 4 January 1999
Burundi 9 May 1990
Cambodia 17 October 1980 26 May 1992 Democratic Kampuchea had signed the Covenant on 17 October 1980
Cameroon 27 June 1984
Kanadaja 19 May 1976
Cape Verde 6 August 1993
Central African Republic 8 May 1981
Chad 9 June 1995
Chile 16 September 1969 10 February 1972
Kina 27 October 1997 27 March 2001 The Republic of China had signed on 5 October 1967
Colombia 21 December 1966 29 October 1969
Comoros 25 September 2008
Congo 5 October 1983
Costa Rica 19 December 1966 29 November 1968
Côte d'Ivoire 26 March 1992
Croatia 12 October 1992 The former Yugoslavia had signed the Covenant on 8 August 1967 and ratified it on 2 June 1971.
Cuba 28 February 2008
Cyprus 9 January 1967 2 April 1969
Czech Republic 22 February 1993 Czechoslovakia had signed the Covenant on 7 October 1968 and ratified it on 23 December 1975.
Democratic People's Republic of Korea 14 September 1981
Democratic Republic of the Congo 1 November 1976
Danimarka 20 March 1968 6 January 1972
Djibouti 5 November 2002
Dominica 17 June 1993
Dominican Republic 4 January 1978
Ecuador 29 September 1967 6 March 1969
Egypt 4 August 1967 14 January 1982
El Salvador 21 September 1967 30 November 1979
Equatorial Guinea 25 September 1987
Eritrea 17 April 2001
Estonia 21 October 1991
Ethiopia 11 June 1993
Finland 11 October 1967 19 August 1975
Fiji 16 August 2018
France 4 November 1980
Gabon 21 January 1983
Gambia 29 December 1978
Georgia 3 May 1994
Gjermania 9 October 1968 17 December 1973 The German Democratic Republic had signed and ratified the Convention with reservations on 27 March 1973 and 8 November 1973
Ghana 7 September 2000 7 September 2000
Greece 16 May 1985
Grenada 6 September 1991
Guatemala 19 May 1988
Guinea 28 February 1967 24 January 1978
Guinea-Bissau 2 July 1992
Guyana 22 August 1968 15 February 1977
Haiti 8 October 2013
Honduras 19 December 1966 17 February 1981
Hungary 25 March 1969 17 January 1974
Iceland 30 December 1968 22 August 1979
India 10 April 1979
Indonesia 23 February 2006
Iran (Islamic Republic of) 4 April 1968 24 June 1975
Iraq 18 February 1969 25 January 1971
Irlanda 1 October 1973 8 December 1989
Israel 19 December 1966 3 October 1991
Italia 18 January 1967 15 September 1978
Jamaica 19 December 1966 3 October 1975
Japonia 30 May 1978 21 June 1979
Jordan 30 June 1972 28 May 1975
Kazakhstan 2 December 2003 24 January 2006
Kenya 1 May 1972
Kuwait 21 May 1996
Kyrgyzstan 7 October 1994
Lao People's Democratic Republic 7 December 2000 13 February 2007
Latvia 14 April 1992
Lebanon 3 November 1972
Lesotho 9 September 1992
Liberia 18 April 1967 22 September 2004
Libya 15 May 1970
Liechtenstein 10 December 1998
Lithuania 20 November 1991
Luxembourg 26 November 1974 18 August 1983
Madagascar 14 April 1970 22 September 1971
Malawi 22 December 1993
Maldives 19 September 2006
Mali 16 July 1974
Malta 22 October 1968 13 September 1990
Marshall Islands 12 March 2018
Mauritania 17 November 2004
Mauritius 12 December 1973
Mexico 23 March 1981
Monaco 26 June 1997 28 August 1997
Mongolia 5 June 1968 18 November 1974
Montenegro 23 October 2006
Morocco 19 January 1977 3 May 1979
Myanmar 16 July 2015 6 October 2017
Namibia 28 November 1994
Nepal 14 May 1991
Netherlands 25 June 1969 11 December 1978
New Zealand 12 November 1968 28 December 1978
Nicaragua 12 March 1980
Niger 7 March 1986
Nigeria 29 July 1993
Norway 20 March 1968 13 September 1972
Pakistan 3 November 2004 17 April 2008
Palau 20 September 2011
State of Palestine 2 April 2014
Panama 27 July 1976 8 March 1977
Papua New Guinea 21 July 2008
Paraguay 10 June 1992
Peru 11 August 1977 28 April 1978
Philippines 19 December 1966 7 June 1974
Poland 2 March 1967 18 March 1977
Portugal 7 October 1976 31 July 1978
Qatar 21 May 2018
Republic of Korea 10 April 1990
Republic of Moldova 26 January 1993
Romania 27 June 1968 9 December 1974
Russian Federation 18 March 1968 16 October 1973 Signed and ratified as the Soviet Union.
Rwanda 16 April 1975
San Marino 18 October 1985
Sao Tome and Principe 31 October 1995 10 January 2017
Senegal 6 July 1970 13 February 1978
Serbia 12 March 2001 The former Yugoslavia had signed the Covenant on 8 August 1967 and ratified it on 2 June 1971. The 2001 declaration of succession was made by the Federal Republic of Yugoslavia.
Seychelles 5 May 1992
Sierra Leone 23 August 1996
Slovakia 28 May 1993 Czechoslovakia had signed the Covenant on 7 October 1968 and ratified it on 23 December 1975.
Slovenia 6 July 1992 The former Yugoslavia had signed the Covenant on 8 August 1967 and ratified it on 2 June 1971.
Solomon Islands 17 March 1982
Somalia 24 January 1990
Afrika e JugutSouth Africa 3 October 1994 12 January 2015
Spanja 28 September 1976 27 April 1977
Sri Lanka 11 June 1980
St. Vincent and the Grenadines 9 November 1981
Sudan 18 March 1986
Suriname 28 December 1976
Swaziland 26 March 2004
Sweden 29 September 1967 6 December 1971
Switzerland 18 June 1992
Syrian Arab Republic 21 April 1969
Tajikistan 4 January 1999
Thailand 5 September 1999
The Republic of Macedonia 18 January 1994 The former Yugoslavia had signed the Covenant on 8 August 1967 and ratified it on 2 June 1971.
Timor-Leste 16 April 2003
Togo 24 May 1984
Trinidad and Tobago 8 December 1978
Tunisia 30 April 1968 18 March 1969
Turkey 15 August 2000 23 September 2003
Turkmenistan 1 May 1997
Uganda 21 January 1987
Ukraine 20 March 1968 12 November 1973 Signed and ratified as the Ukrainian Soviet Socialist Republic.
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland 16 September 1968 20 May 1976
United Republic of Tanzania 11 June 1976
United States of America 5 October 1977
Uruguay 21 February 1967 1 April 1970
Uzbekistan 28 September 1995
Venezuela (Bolivarian Republic of) 24 June 1969 10 May 1978
Viet Nam 24 September 1982
Yemen 9 February 1987 Effected as Yemen Arab Republic
Zambia 10 April 1984
Zimbabwe 13 May 1991

Shtetet të cilat nuk e kanë nënshkruar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. Andorra
  2. Botsvana
  3. Butani
  4. Brunei
  5. Kiribati
  6. Malaysia
  7. Shtetet Federative të Mikronezisë
  8. Mozambiku
  9. Nauru
  10. Omani
  11. Shën Kits dhe Nevis
  12. Samoa
  13. Arabia Saudite
  14. Singapori
  15. Shën Lucia
  16. Sudani i Jugut
  17. Tonga
  18. Tuvalu
  19. Emiratet e Bashkuara Arabe
  20. Vanuatu

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Rexhepagiq, Jashar (2008). Çështje fundamentale në pedagogjinë ndërkombëtare (Essential Issues in International Pedagogy). Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës (Kosova Academy of Sciences and Arts). fq. 344–348. ISBN 9789951413657. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b Gruda, Zejnullah (2001). Mbrojtja ndërkombëtare e të drejtave të njeriut (Vëllimi I). Prishtinë: Universiteti i Prishtinës. fq. 39–40. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "UN Treaty Collection: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights". UN. 3 janar 1976. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b "Fact Sheet No.2 (Rev.1), The International Bill of Human Rights". UN OHCHR. qershor 1996. Arkivuar nga origjinali më 13 mars 2008. Marrë më 2 qershor 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "Committee on economic, social and cultural rights". www.ohchr.org. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "International bill of human rights". lawteacher.net. Arkivuar nga origjinali më 19 gusht 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Sieghart, Paul (1983). The International Law of Human Rights. Oxford University Press. fq. 25. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ United Nations General Assembly Resolution 543, 5 February 1952.
  9. ^ United Nations General Assembly Resolution 545, 5 February 1952.
  10. ^ The following section summarizes the text of the Covenant.
  11. ^ ICESCR, Article 1.1
  12. ^ ICESCR, Article 1.2
  13. ^ ICESCR, Article 1.3
  14. ^ ICESCR, Article 2.2
  15. ^ ICESCR, Article 4
  16. ^ ICESCR, Article 7
  17. ^ ICESCR, Article 13.1
  18. ^ ICESCR, Article 2.1
  19. ^ "International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights". United Nations Treaty Collection. United Nations. Marrë më 2 janar 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Pakti_Ndërkombëtar_për_të_Drejtat_Ekonomike,_Sociale_dhe_Kulturore&oldid=2587728"