Jump to content

Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut

Përpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Mbretëria e Bashkuar)
Ky artikull është rreth Në këtë artikull flitet për vendin. Nuk duhet ngatërruar me Britaninë e Madhe, ishulli i tij më i madh, emri i të cilit përdoret gjithashtu lirshëm në të gjithë vendin. Shiko këtu: Britania e Madhe (kthjellim). Për përdorime të tjera, shiko Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut (kthjellim).
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Flag of Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut
Flamuri
Coat of arms e Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut
Stema
Himni: "God Save the Queen"[1]
Location of Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut
Kryeqyteti
dhe qyteti më i madh
Londra
Gjuhët zyrtareAnglishtja
Qeveria
Lloji i qeverisjesMonarkia kushtetuese parlamentare unitare
• Mbreti
Çarls III
Keir Starmer
Sipërfaqja
• Gjithsej
242,495 km2 (93,628 sq mi)[2] (78-të)
• Ujë (%)
1.51 (2015)[3]
Popullsia
• Përllogaritje 2021
Neutral increase 67,326,569[4] (21-të)
• 2011 census
63,182,178[5] (22-të)
• Dendësia
270.7/km2 (701.1/sq mi) (50-të)
Ekonomia
MonedhaPaund sterlina[a] (GBP)
Të dhëna të tjera
IZHNJ (2019)Increase 0.932[6]
shumë i lartë · 13-të
Zona kohoreUTC (Greenwich Mean Time, WET)
• Verës 
UTC+1 (Koha Verore Britanike, WEST)
[b]
Formati i datësdd/mm/yyyy
yyyy-mm-dd (AD)
Ana e drejtimit të makinësmajtas[c]
Prefiksi telefonik+44[d]
Kodi i internetit TLD.uk[e]

Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës Veriore (Anglisht: United Kingdom of Great Britain and Northen Ireland (UK)), shpesh e njohur si Mbretëria e Bashkuar, ose Britania[7] është një vend i pavarur[8][9], i cili gjindet afër bregdetit veri-perëndimor të Europës kontinentale. Mbretëria e Bashkuar përfshin ishullin e Britanisë së Madhe, pjesën veri-lindore të ishullit të Irlandës dhe shumë ishuj më të vegjël brenda Ishujve Britanikë. Irlanda e Veriut ndan një kufi tokësor me Republikën e Irlandës. Ndryshe, Mbretëria e Bashkuar është e rrethuar nga Oqeani Atlantik, me Detin e Veriut në lindje, Kanalin Anglez në jug dhe Detin Keltik në jug-perëndim, duke i dhënë asaj vijën e 12-të më të gjatë bregdetare në botë. Deti i Irlandës ndan Britaninë e Madhe dhe Irlandën. Sipërfaqja e përgjithshme e Mbretërisë së Bashkuar është 242,500 kilometra katrorë, me një popullsi të vlerësuar në vitin 2020 prej 68 milionë.

Mbretëria e Bashkuar ka evoluar nga një seri aneksimesh, bashkimesh dhe ndarjesh të vendeve përbërëse gjatë disa qindra viteve. Traktati i Bashkimit midis Mbretërisë së Anglisë (e cila përfshinte Uellsin, të aneksuar në 1542) dhe Mbretërisë së Skocisë në 1707 formoi Mbretërinë e Britanisë së Madhe. Bashkimi i saj më 1801 me Mbretërinë e Irlandës krijoi Mbretërinë e Bashkuar të Britanisë së Madhe dhe Irlandës. Pjesa më e madhe e Irlandës u shkëput nga Britania e Madhe në vitin 1922, duke lënë Mbretërinë e Bashkuar aktuale të Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut, e cila e miratoi zyrtarisht atë emër në vitin 1927.

Mbretëria e Bashkuar është një shtet unitar nën një monarki kushtetuese me qeverinë në kryeqytetin e Londrës. Çarls III është mbreti dhe kreu i shtetit. Territoret mbretërore të Ishulljve të Kanalit dhe Ishullit të Man, formalisht prona të kurorës, nuk janë pjesë e Mbretërisë së Bashkuar por janë në bashkim kurorash me të.[10] Mbretëria e Bashkuar përfshin katrëmbëdhjetë territore të jashtme,[11] çka mbetet nga Perandoria Britanike, e cila në kulmin e saj mbulonte pothuajse çerekun e botës; kjo e bën perandorinë më të madhe në histori. Si një rezultat direkt i perandorisë, ndikimi britanik mund të vërehet në gjuhën dhe kulturën e dhjetëra shteteve përreth globit, si Kanadaja, Australia, Zelanda e Re, India, Afrika Jugore, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe vende të tjera me më pak ndikim në botë. Madhëria e Tij, Mbreti Çarls III mbetet kreu i shtetit të mbretërive të Komonuelthit. Mbretëria e Bashkuar është një vend i zhvilluar, e cila renditet e pesta me PBB dhe vendi i gjashtë në botë kah zhvillimi ekonomik.

Mbretëria e Bashkuar ishte fuqia më e madhë botërore gjatë shekujve XIX dhe XX,[12] por humbja ekonomike e dy luftërave botërore dhe mohimi i perandorisë së saj në gjysmën e dytë të shekullit XX zvogëloi rolin e saj kryesues në çështjet botërore. Sidoqoftë, Britania e Madhe ka ndikim të fortë ekonomik, kulturor, ushtarak dhe politik si dhe është një fuqi bërthamore, vendi i dytë në NATO dhe i katërti në botë për nga shpenzimet ushtarake. Është anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit, dhe është anëtare e G8, NATO, dhe Komonuelthit.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Historia e Mbretërisë së Bashkuar

Anglia dhe Skocia ekzistonin si vende të ndara sovrane dhe të pavarura me monarkët e tyre dhe struktura politike qysh nga shekulli IX. Principata, dikur e pavarur, e Uellsit ra nën kontrollin e monarkëve Anglezë nga Statuti i Rhuddlanit më 1284, por u aneksua formalisht ose u "bashkua" me Anglinë nën dy "Ligjet e Uellsit" të vitit 1535 dhe 1542. Edhe pse Mbreti Skocez, James VI, u bë edhe mbreti i Anglisë më 1603, duke krijuar kështu "bashkim personal" mes dy mbretërive, Anglia (me gjithë Uellsin) dhe Skocia mbetën të ndara deri kur Traktati i Unionit u pranua një shekull më vonë dhe u vu në zbatim nga "Aktet e Unionit 1707". Aktet e Unionit, të miratuara nga Parlametet e Anglisë dhe Skocisë respektivisht, krijuan një bashkim politik në formën e një Mbretërie të Bashkuar të Britanisë së Madhe.[13] Akti i Unionit 1800 bashkoi Mbretërine e Britanisë së Madhe me Mbretërinë e Irlandës, e cila gradualisht ishte vënë nën sundimin Anglez mes viteve 1541 dhe 1691, duke formuar kështu Mbretërinë e Britanisë së Madhe dhe Irlandës më 1801.[14]

Gjatë shekullit të mëpasshëm Britania e Madhe luajti rol të rëndësishëm në zhvillimin e idealeve perëndimore të Demokracisë Parlamentare me kontribute të rëndësishme në letërsi, Art dhe Shkencë.[15] Revolucioni Industrail, i nisur dhe drejtuar nga Britania e Madhe e transformoi vendin. Gjatë kësaj periudhe, si Fuqitë e tjera botërore, Britania e Madhe u angazhua në shfrytëzim kolonial, përfshirë tregtimin e skllevërve, megjithëse miratimi i "Aktit të tregtimit të skllevërve" i vitit 1807 e bëri Britaninë e Madhe vendin e parë në botë që ndalonte këtë tregti.

Elizabeta II ishte Mbretëresha e Mbretëria e Bashkuar për shtatëdhjetë vjet rrjesht shtetin, me shume se çdo tjetër monark i Britanisë së Madhe.

Politika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Sistemi shtetëror në Mbretërinë e Bashkuar

Mbretëria e Bashkuar është monarki kushtetuese Çarls III është mbreti dhe kreu i shtetit të Britanisë së Madhe, si dhe 15 vendeve të tjera të pavarura. Këto 15 vende nganjëherë quhen "Mbretëria e Komonuelthit". Monarku ka "të drejtën për t'u konsultuar, të drejtën për të inkurajuar dhe të drejtën për të paralajmëruar". Kushtetuta e Mbretërisë së Bashkuar është e pakodifikuar dhe përbëhet kryesisht nga një koleksion burimesh të ndryshme të shkruara, duke përfshirë statutet, praktikën gjyqësore të bërë nga gjyqtarët dhe traktatet ndërkombëtare, së bashku me konventat kushtetuese. Parlamenti i Mbretërisë së Bashkuar mund të kryejë "reformën kushtetuese" thjesht duke miratuar Aktet e Parlamentit, dhe kështu ka fuqinë politike për të ndryshuar ose shfuqizuar pothuajse çdo element të shkruar ose të pashkruar të kushtetutës. Asnjë Parlament nuk mund të miratojë ligje që parlamentet e ardhshme nuk mund t'i ndryshojnë.

Mbretëria e Bashkuar ka një sistem parlamentar të qeverisjes që bazohet në tradita të forta demokratike: Sistemi Westminister është huazuar në dhjetëra shtete rreth botës — trashëgimi e perandorisë.

Kushtetuta e Britanisë drejton strukturën juridike të vendit, e cila përbëhet thuajse plotësisht në burime të shkruara, përfshirë statutet, klasin e ligjit dhe traktatet internacionale. Për shkak se nuk ka diferencë teknike mes statuteve të zakonshme dhe ligjit të konsideruar "ligj kushtetues", Parlamenti Britanik mund të kryeejë "reforma kushtetuese" thjesht duke miratuar "Akte të Parlamentit", pra ka fuqi politike që të ndryshojë pothuajse çdo element të shkruar ose të pashkruar të kushtetutës. Sidoqoftë, asnjë parlament nuk mund të miratojë ligje që parlamenti i mëpasëm nuk mund të ndryshojë. Britania e Madhe është një nga tre vendet e mbetura në botë që nuk ka kushtetutë të shkruar (dy vendet e tjera janë Zelanda e Re dhe Izraeli).

Posti i kryeministrit, kreut të ekzekutivit, i përket liderit të partisë politike që arrin të fitojë besimin e shumicës në parlament. Kryeministri dhe kabineti i tij emërtohen formalisht nga monarku për të formuar "Qeverinë e Madhërisë së tij". Sidoqoftë, kryeministri zgjedh kabinetin dhe me konventë, Mbretëresha respekton zgjedhjet e kryeministrit. Kabineti tradicionalisht përzgjidhet nga anëtarët e partisë së kryeministrit. Fuqia ekzekutive ushtrohet nga kryeministri dhe Kabineti, të cilët betohen në Këshillin Konfidencial të Madhërisë së saj, dhe bëhen ministra të Kurorës. Rishi Sunak, kryetari i Partisë Konservative, është kryeministri i tanishëm i Mbretërisë së Bashkuar që nga 25 tetor 2022.

Ndarja administrative

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Njësitë shtetrore të Britanisë së Madhe

Britania e Madhe ka katër njësi shtetërore dhe në nivel të tyre bëhet administrimi i mbretërisë përderisa në nivel qëndror shqyrtohen çështjet që kanë të bëjnë me marrëdhëniet e jashtme dhe disa të drejta për punë të brendshme që kanë të bëjnë me rregullimin e marrdhënieve ndërshtetërore të njësive të saj.

Gjeografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Gjeografia e Britanisë së Madhe

Sipërfaqja e përgjithshme e Britanisë është 244,820 km2 dhe shtrihet rreth koordinatave gjeografike 54 00 V, 2 00 L. 3,230 km2 të kësaj sipërfaqeje janë ujore ndërsa 241,590 km2 tokë me një vijë bregdetare prej 12,429 kilometrave.

Klima është e ndikuar nga rrymat e ajrit të shkaktuara në oqean dhe kryesisht mbizotëron një mot i vranët pothuaj se gjatë tërë vitit.

Relievi i Britanisë përbëhet kryesisht nga një terren malor i ulët dhe nga rrafshi bregdetar. Në pjesët lindore dhe juglindore, terreni është më shkëmbor. Pika më e ulët e Britanisë gjendet nën nivelin e detit 4 metra në Fens (ang. The Fens) dhe më e larta 1’343 metra mbi nivelin e detit, në Ben Nevis, në pjesën perëndimore të vendit.

Britania e Madhe ka qenë objekt i një shumëllojshmërie të proceseve në pllakat tektonike gjatë një periudhe shumë të gjatë kohe. Ndryshimi gjerësise dhe niveleve te detit kanë qenë faktorë të rëndësishëm në natyrën e sekuencave sedimentarë, ndërsa goditjet e njëpasnjëshme kontinentale kanë ndikuar në strukturën e saj gjeologjike me përgënjeshtrojnë mëdha dhe palosjen qenë një trashëgimi e çdo formim maleve (periudhë për ndërtimin e malore), shpesh të shoqëruara me aktivitetin vullkanik dhe metamorphism e sekuencave ekzistuese rock. Si rezultat i kësaj historie plot ngjarje gjeologjike, ishulli tregon një shumëllojshmëri të pasur të peizazheve.

Shkëmbinjtë më të vjetra në Britaninë e Madhe janë gneisses Lewisian, shkëmbinj metamorfik gjenden në veri perëndim të ishullit dhe në Hebride (me një dalje disa të vogla në vende të tjera), të cilat datojnë nga të paktën 2700 Ma (Ma = milion vjet më parë). Afrika e gneisses janë një përzierje komplekse e shkëmbinj formojnë malore North West dhe Grampian malore në Skoci. Këto janë në thelb mbetjet e shkëmbinjve sedimentarë palosur që janë depozituar në mes të 1000 Ma dhe 670 Ma mbi gneiss në atë që atëherë ishte në katin e oqeanit Iapetus.

Në kohën e tashme në veri të ishullit është në rritje si pasojë e peshës së Devensian akullit të hiqet. Jugore dhe lindore Britania është dobësi, në përgjithësi vlerësohet në 1 mm (1/25 inç) në vit, me zonën e Londrës fundosje në të dyfishtë shpejtësinë pjesërisht për shkak të ngjeshjes së vazhdueshme të depozitave të fundit balta.

Ekonomia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar
Krahasimi i Prodhimit të Brendshëm Bruto për person të Francës, Gjermanisë, Britanisë së Madhe dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës që nga viti 1825 deri në vitin 1975.

Britania e Madhe njihet si fuqi e madhe ekonomike botërore. Në zhvillimin e tillë ekonomik ka ndikuar pozita gjeografike në Oqeanin Atlantik, lidhshmëria e mirë me botën, shfaqja e parë e revolucionit industrial dhe baza relativisht e mirë në pasuritë nëntokësore. Këto përparësi janë manifestuar në zhvillimin e detarisë, të tregtisë dhe në zgjerimin e influencës së saj në vise të ndryshme koloniale, duke sjellë Britaninë e Madhe në një pozitë tejet të favorshme ekonomike. Në përpjekjet për koloni arrin që të konkurrojë Spanjën, Portugalinë, Holandën dhe Francën, që kanë pasur po këto aspirata, dhe të sigurojë dominimin në det, duke ushtruar kështu ndikim në afro një të katërtën e botës. Në sajë të botës koloniale, shfrytëzimit të tyre qindvjeçar fillon faza më e rëndësishme e zhvillimit të shtetit. Në intensifikimin ekonomik pa dyshim rëndësi të veçantë kanë pasur edhe zhvillimet e reja teknike që prodhimtarisë i kanë dhënë një dinamikë më të madhe. Procesi i industrializimit ka pasur mbështetje në pasuritë e drurit, qymyrit, mineralit të hekurit dhe lëndëve të para të sjella prej kolonive. Ecuria ekonomike, dinamika e tregut të brendshëm dhe atij të jashtëm në shekullin e XIX e afirmuan Anglinë si “punishte të botës”, duke i mundësuar të jetë edhe faktor vendimtar në ekonominë dhe politikën botërore. Në gjysmën e parë të shekullit të kaluar është nxjerrë prej xeheroreve të saj më tepër qymyr, mineral hekuri, zink, plumb dhe bakër, është prodhuar më tepër gizë, makina dhe tekstil se sa në të gjitha shtetet e botës. Në këtë fazë të zhvillimit ekonomia e Britanisë së Madhe i ofron aq shumë ekonomisë botërore, sa që në një mënyrë ka përcaktuar profilin e saj ekonomik. Shumëllojshmëria e degëve industriale, bota e gjerë koloniale, fuqia e parë detare dhe bankare në botë janë disa nga karakteristikat themelore të ekonomisë së këtij shteti në shekullin XIX, që mund të quhet edhe shekulli anglez. Britania e madhe për një kohë të gjatë ka qenë shteti i parë industrial në botë. Kapitali i grumbulluar ka mundësuar të investojë në ekonominë e shumë shteteve të cilat i kanë sjellë fitime shumë më të mëdha.

Demografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Demografia e Mbretërisë së Bashkuar
Lëvizja e popullsisë

Britania e Madhe me sipërfaqe prej 244.00 km², radhitet në kategorinë e shteteve me madhësi mesatare, por për nga numri i popullsisë është një ndër shtetet e para në kontinentin e Evropës. Numri i popullsisë gjatë shekujve ka ndryshuar. Kështu në vitin 1800 Britania e Madhe ka pasur 10 milionë banorë, 75 vite më vonë, përkatësisht 1875, janë shtuar në 30 milionë banorë. Në censusin e vitit 1921 Britania e Madhe ka pasur 40 milionë banorë. Ndërsa sipas regjistrimit të fundit të popullsisë Britania e Madhe ka 59.739.000 dhe me këtë numër është radhitur, pas Rusisë dhe Gjermanisë në vendin e tretë në Evropë. Pjesën dërrmuese të popullsisë e përbëjnë anglezët me 80%, skocezët me 10%, irlandezët me 4% uellsianët me 2% dhe të huaj 4%.

Kultura

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Kultura e Mbretërisë së Bashkuar

Origjina e Britanisë së Madhe si bashkim politik i përbërë nga ish-shtete të pavarura ka rezultuar në ruajtjen e kulturave të ndryshme në secilin nga shtetet e saj.

Për më shumë shihni artukujt, Kultura e Anglisë, Kultura e Skocisë, Kultura e Uellsit, Kultura e Irlandës Veriore.

Kinematografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Kinematografia e Britanisë së Madhe

Britania e Madhe ka pasur shumë ndikim në zhvillimin e kinematografisë, Ealing Studios pretendojnë të jenë Studioja më e vjetër në Botë. Duke lënë anash prodhimet e suksesshme dhe të rëndësishme, industria karakterizohet me një debat për identitetin e saj, dhe ndikimin e kinematografisë amerikane dhe Europiane.

Letërsia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Letërsia në Britaninë e Madhe


Robert Burns

Poeti dhe dramaturgu i njohur Anglez William Shakespeare njihet si dramaturgu më i madh i të gjitha kohërave.[16][17][18]

Ndër poetët Anglez më të vjetër janë Geoffrey of Monmouth, Geoffrey Chaucer, dhe Thomas Malory. Në shekullin XVIII, Samuel Richardson shpesh konsiderohet ta ketë zbuluar novelën moderne. Risi të tjera erdhën në shekullin XIX nga Jane Austen, Motrat Brontë, Charles Dickens, Thomas Hardy etj. Ndër shkrimtarët e shekullit XX janë H. G. Wells, D. H. Lawrence, Virginia Woolf, George Orwell dhe John Betjeman. Së fundmi edhe shkrimtarja e serive Harry Potter J.K.Rowling ka fituar popullaritetin e J.R.R. Tolkien.

Kontributet e Skocisë përfshijnë shkrimtarin detektiv Arthur Conan Doyle, Sir Walter Scott, Robert Louis Stevenson dhe Robert Burns.

Media

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Media në Britaninë e Madhe

Rëndësia e gjuhës angleze u jep mediave britanike dimensione internacionale.

Muzika

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Muzika Britanike

Muzika Klasike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kompozitorë të njohur nga Britania e Madhe janë: William Byrd, Henry Purcell, Sir Edward Elgar, Sir Arthur Sullivan, Ralph Vaughan Williams, dhe Benjamin Britten, pionier i operës moderne Britanike. Londra mbetet një nga kryeqytete kryesore të muzikës klasike në.

Muzika popullore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndër kontrubuesit e zhvillimit të Muzikës Rock në Britani në vitet 1960-1970 ishin The Beatles, shqip Beatelsat, Pink Floyd, Eric Clapton, The Rolling Stones, Led Zeppelin, The Who, Queen, dhe Black Sabbath. Heavy metal, hard rock etj. ishin ndër variacionet që pasuan. Në vitet 1980, Bandat Britanike nga skena "New Romantic" si Duran Duran, Depeche Mode, Spandau Ballet, Soft Cell dhe Ultravox ishin kryesoret.

Teleivizioni

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor: Televizioni Britanik

BBC është rrjeti televiziv i themeluar publikisht i Britanisë së Madhe, si dhe është rrjeti më i madh dhe më i vjetër në Botë. Ai operon disa kanale televizive dhe radio stacione në Britani dhe në Botë. Shërbimi internacional i lajmeve i BBCsë, BBC World, transmetohet rreth botës.

Shërbimet vandase të BBCsë janë themeluar nga licensa televizive, një kërkesë ligjore për secilën shtëpi britanike me një marrës telveiziv që është në përdorim për marrjen e transmetimeve, pa marrë parasysh nëse shtëpiakët ndjekin BBCnë apo jo. Shtëpitë që janë vendbanim i personave mbi 70 vjeç nuk mirren parasysh[19] dhe kjo kërkesë nuk i anashkalon as dëgjuesit e radios. Shërbimi BBC World Radio u themelua nga Zyra e Jashtme Komonwealth dhe stacionet televizive operohen nga BBC Worldwide nën bazat komerciale të lidhjeve satelitore dhe kabllovike. Kjo dorë komerciale e BBC-së që formon gjysmën e UKTV së bashku me Virgin Media.

Në Britani të Madhe ka katër kanale kryesore televizive nacionale: BBC One, BBC Two, ITV1, Channel 4 dhe Five - momentalisht të transmetuara nga sinjale analog tokësor. Tre kanalet e fundme janë krujuar nga Marketingu komercial.

Britania e Madhe tani ka një numër të madh të kanaleve tokësore dixhitale, përfshirë gjashtë të tjera nga BBC, pesë nga ITV, tri nga Channel 4 dhe një nga S4/C, i cili është pothuajse krejtësisht në uellsisht.

Shumica e shërbimeve dixhitale kabllore mundësohen nga Virgin Media kurse satelitore nga BSkyB. I tërë shteti kaloi në transmetim vetëm dixhital në vitin 2012.

Radio në Britaninë e Madhe dominohet nga BBC Radio, e cila operon dhjetë rrjete kombëtare dhe më se dyzetë radio statione lokale. Stacioni më i famshëm nga numri i dëgjuesve, është BBC Radio 2.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
 Commons: Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
 Commons: Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale
Diaspora shqiptare

Shënime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Disa nga vendet e transferuara, varësitë e kurorës dhe territoret britanike jashtë shtetit lëshojnë kartëmonedhat ose monedhat e tyre stërlina, ose përdorin monedhën e një vendi tjetër.
  2. ^ Gjithashtu në vëzhguar nga Varësitë e Kurorës, dhe në dy Territoret Jashtme Britanike të Gjibraltarit dhe Shën Elena, Ascension dhe Tristan da Cunha (megjithëse në këtë të fundit, pa orë verore).
  3. ^ Përveç dy territoreve të jashtme: Gjibraltari dhe Territori Britanik i Oqeanit Indian
  4. ^ Përjashton shumicën e territoreve të jashtme
  5. ^ Domeni .gb është gjithashtu i rezervuar për MB, por është përdorur pak.

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "National Anthem". Official web site of the British Royal Family (në anglisht). 15 janar 2016. Marrë më 4 qershor 2016.
  2. ^ Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density (PDF) (Reportazh) (në anglisht). United Nations Statistics Division. 2012. Marrë më 9 gusht 2015.
  3. ^ "Surface water and surface water change" (në anglisht). Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD). Marrë më 11 tetor 2021.
  4. ^ "Population, total - United Kingdom | Data". data.worldbank.org (në anglisht). Marrë më 2022-07-03.
  5. ^ "2011 UK censuses" (në anglisht). Office for National Statistics. Marrë më 17 dhjetor 2012.
  6. ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (në anglisht). Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin. 15 dhjetor 2020. Marrë më 15 dhjetor 2020.
  7. ^ Shih Terminologjia e Ishujve Britanikë për shpjegime të mëtejshme të përdorimit të termit "Britani" në kontekste gjeografike dhe politike.
  8. ^ "Encyclopaedia Britannica" (në anglisht). Marrë më 2007-09-25. Island country located off the north-western coast of mainland Europe
  9. ^ www.number-10.gov.uk. "Countries within a country" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2008. Marrë më 2007-06-13. Countries within a country{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
  10. ^ "UK gov explanation of name" (në anglisht).
  11. ^ "UK Overseas Territories" (në anglisht). Marrë më 2007-04-20.
  12. ^ Ferguson, Niall (2004). Empire, The rise and demise of the British world order and the lessons for global power (në anglisht). Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
  13. ^ "The Treaty (or Act) of Union, 1707". Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2006. Marrë më 2006-05-15. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "The Act of Union". Act of Union Virtual Library. Arkivuar nga origjinali më 27 maj 2012. Marrë më 2006-05-15. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ Ferguson, Niall (2003). Empire: The Rise and Demise of the British World Order. Basic Books. ISBN 0-465-02328-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Encyclopedia Britannica article on Shakespeare". Marrë më 2006-02-26. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "MSN Encarta Encyclopedia article on Shakespeare". Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2006. Marrë më 2006-02-26. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "Columbia Electronic Encyclopedia article on Shakespeare". Marrë më 2006-02-26. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ "TV licensing: aged over 74". Arkivuar nga origjinali më 25 gusht 2009. Marrë më 4 mars 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje tjera

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mbretëria_e_Bashkuar_e_Britanisë_së_Madhe_dhe_Irlandës_së_Veriut&oldid=2674631"