Festivali Evropian i Këngës

Festivali Evropian i Këngës
Festivali Evropian i Këngës
I njohur si	Eurovision; Eurosong; ESC;
	Eurovision Song Contest
Gjinia	Garë muzikore
Krijuar nga	Bashkimi Evropian i Transmetuesve
Bazuar në	Festivali i Sanremos
Prezantuar nga	Prezantues të ndryshëm
Shteti	Shtete të ndryshme pjesëmarrëse
Gjuha në prodhimin origjinal	anglisht dhe frëngjisht
Nr. i episodeve	67 gara; 101 shfaqje live;
Prodhimi
Vendodhja e prodhimit	Qytete të ndryshme nikoqire
Kohëzgjatja	~2 orë (gjysmëfinalet); ~4 orë (finalet);
Kompanitë e prodhimit	Bashkimi Evropian i Transmetuesve; Transmetuesë të ndryshëm kombëtar
Transmetimi
Transmetimi origjinal	24 maj 1956 –; vijon
Kronologjia
Shfaqje të ngjashme	Eurovision Young Musicians; Junior Eurovision Song Contest; Eurovision Choir; American Song Contest;
Lidhje të jashtme
	Faqja e rrjetit

Për konkursin e fundit të Festivalit Evropian, shiko Festivali Evropian i Këngës 2023.

Për konkursin e ardhshëm të Festivalit Evropian, shiko Festivali Evropian i Këngës 2024.

Festivali Evropian i Këngës (ang.: Eurovision Song Contest (ESC), fra.: Concours Eurovision de la Chanson), shkurt i njohur si Eurovision (sqt. "Eurovizion"), është një konkurrim ndërkombëtar muzikor evropian, i cili zhvillohet çdo vit, që nga viti 1956. Në këtë eveniment marrin pjesë kryesisht vendet anëtare të Bashkimit Evropian të Radio-Televizioneve (EBU), së cilës i përkasin edhe disa vende jashtë Europës si Australia, Izraeli, Turqia dhe Maroku. Për këtë qëllim çdo shtet pjesëmarrës ka të drejtën të prezantojë një këngë në këtë festival muzikor.

Ky konkurs ndërkombëtar, i cili përbëhet nga gjysmëfinalja dhe finalja, sipas rregullores mbahet në vendin e fituesit të vitit të mëparshëm. Spektakli ndahet në dy pjesë, në atë të prezantimit të finalistëve që zgjat rreth dy orë dhe në atë të dhënies së pikëve.

Çdo Radio Televizion shtetëror anëtar i "EBU"-së prezenton veten me një këngë dhe vlerëson duke votuar për këngët e vendeve të tjera ashtu siç bëhet gjatë përcaktimit të këngës popullore në konkursin e saj. Procedurë e ngjashme përzgjedhjeje këngësh përfaqësuese ndiqet edhe brenda shteteve pjesëmarrëse, detyra e të cilës është që të zgjedhë një këngëtar dhe një këngë që të përfaqësojë vendin e përkatës në konkursin ndërkombëtar. "Eurovizioni" transmetohet nëpërmjet rrjetit televiziv evropian çdo vit që nga themelimi i tij më 1956 dhe është një nga programet më jetëgjatë në botë. Gjithashtu ky program i transmetuar është edhe programi më i shikuar televiziv në botë që nuk ka të bëjë me sportin. Sipas llogaritjeve të shikueshmërisë të viteve të fundit shifrat sillen ndërmjet 100 dhe 600 milionë shikues. Eurovisioni transmetohet gjithashtu edhe jashtë Evropës në vende të tilla si Argjentinë, Brazil, Kanada, Kinë, Egjipt, Indi, Japoni, Jordani, Meksikë, Zelandë e Re, Filipine, Kore e Jugut, Taivan, Tailandë dhe Uruguaj. Pavarësisht nga fakti se këto shtete nuk konkurrojnë, eurovizioni ndiqet prej tyre si ngjarje kulturore evropiane. Prej vitit 2000 ky konkurs ka filluar të transmetohet edhe nëpërmjet internetit. Në këtë medie të re, festivalin e vitit 2006 thuhet ta kenë ndjekur më shumë se 74.000 njerëz në gati 140 vende të globit.

Historia

Edhe pse festivali filloi të mbahej në vitin 1956, ndër ne, shumicën e shqiptarëve u bë më i njohur nëpërmjet "Akordeve të Kosovës" nëpërmjet të cilave Radio Televizioni i Prishtinës si antar i rrjetit televiziv Jugosllav merrte pjesë në përzgjedhjen e përfaqsuese së Jugosllavisë që nga viti 1961. Pas erave ndryshuese që ndodhen në Evropen e pas viteve '80-ta, nga shkatërrimi i rrjetit televiziv jugosllav deri në vitin 2004 i vetmi kanal nëpër mjet të cilit "ekzistonin" gjasat e prezentimit të zhvillimit të këngës ndër shqiptarët para popujve tjerë të Evropës ishte Maqedonia nga viti 1998. Si do që të jetë edhe pse gjasat në teori kanë ekzistuar ato deri me angazhimin e Radio Televizionit Shqiptar në Evrovizion, prezentimi i këngës shqiptare në Evropë nuk ka ndodhë.

Vitet 50-ta

Festivali Evropian i Këngës filloj të mbahet në vitin 1956, me kushte jo shumë të volitshme. Në organizimin e parë të festivalit muarren pjesë 7 shtete me nga dy këngë. Festivalin e parë e fitoi Lys Assia, një këngëtare aktive nga Zvicra e cila në vitet 50-ta mori pjesë në Evrovizion më shumë se 3 herë. Shtetet e para në Festivalin Evropian të Këngës ishin Belgjika, Franca, Gjermania, Italia, Luksemburgu, Holanda dhe Zvicra. Vitin e dytë të mbajtjes së festivalit më 1957, e i cili u mbajt në Frankfurt të Gjermanisë, fitues ishte Corry Brokken e cila ishte gjithashtu pjesmarrëse edhe një vit më pasë. Viteve '50-ta fitues ishin përfaqësuesit nga këto shtete:

1956 - Zvicra
1957 - Holanda
1958 - Franca
1959 - Holanda

Vitet 60-ta

Në vitin 1960, Britania e Madhe mori në dorë organizimin dhe rrjedhen e Evrovizionit. Kjo për arsye se Holanda fitoi 2 herë dhe filluan të paraqiten dyshime. Gjithsesi në vitet 60-ta shtetet e reja pjesëmarrëse, ishin Norvegjia, Danimarka, Finlanda, Spanja, Jugosllavia etj. Fituesit e Festivalit Evropian të viteve 60-ta ishin përfaqësuesit nga këto shtete:

1960 - Franca
1961 - Luksemburgu
1962 - Franca
1963 - Danimarka
1964 - Italia
1965 - Luksemburgu
1966 - Austria
1967 - Britania e Madhe
1968 - Spanja
1969 - Spanja, Spanja, Holanda, Franca (Barazim i pikëve)

Vitet 70-ta

Në vitet 70-ta ishte edhe kënga nga grupi ABBA, Waterloo e cila tani është kënga No.1 Hit i gjithë Festivalit Evropian. Gjithsesi përveq Suedisë fituesit tjerë të Festivalit Evropian në vitet 70-ta ishin:

1970 - Irlanda
1971 - Monako
1972 - Luksemburgu
1973 - Luksemburgu
1974 - Suedia
1975 - Holanda
1976 - Britania e Madhe
1977 - Franca
1978 - Izraeli
1979 - Izraeli

Vitet 80-ta

Në vitet 80-ta, duke marrë parasysh vitin 1988, në të cilin vitë muarë pjesë një këngëtare nga Kanada e cila riprezantonte Zvicrën. Ajo ishte Celine Dion, që prap mori vendin e parë, po ashtu fituesit e viteve 80-ta ishin:

1980 - Irlanda
1981 - Britania e Madhe
1982 - Gjermania
1983 - Luksemburgu
1984 - Suedia
1985 - Norvegjia
1986 - Belgjika
1987 - Irlanda
1988 - Zvicra
1989 - Jugosllavia

Vitet 90-ta

Vitet 90-ta janë vitet kur Irlanda korri fitore të tefishtë dhe një fitore pas atyre duke bërë 7 fitore, dhe duke marrë çmimin shteti me fitore më së shumti, para Britanisë së madhe, Francës, Holandës etj. Fituesit e viteve 90-ta janë:

1990 - Italia
1991 - Suedia
1992 - Irlanda
1993 - Irlanda
1994 - Irlanda
1995 - Norvegjia
1996 - Irlanda
1997 - Britania e Madhe
1998 - Izraeli
1999 - Suedia

Vitet 2000

Vitet nga 2000-2009 kanë qenë deri tani vitet më të modernizuara nga ana teknike, nga ana skenike, muzikore dhe shumë imtësira tjera. Në këtë vit kemi këngët dhe hitet më të njohura në Festivalin Evropian, fituesit në vitet 2000 janë:

2000 - Danimarka
2001 - Estonia
2002 - Letonia
2003 - Turqia
2004 - Ukraina
2005 - Greqia
2006 - Finlanda
2007 - Serbia
2008 - Rusia
2009 - Norvegjia

Vitet 10-ta

Vitet nga 2010, fituesit e parë janë:

2010 - Gjermania
2011 - Azerbajxhani
2012 - Suedia
2013 - Danimarka
2014 - Austria
2015 - Suedia
2016 - Ukraina
2017 - Portugalia
2018 - Izraeli
2019 - Holanda

Vitet 20-ta

Vitet nga 2020, fituesit e parë janë:

2021 - Italia
2022 - Ukraina
2023 - Suedia
2024 - Zvicra

Shtetet pjesmarrëse

Në Evrovizion duke mos marrë parasysh shtetet aktualish pjesëmarrëse apo jo, gjithsej në Festivalin Evropian kanë lënë gjurmë më shumë se 50 shtete.


Shtetet pjesëmarrëse në Festivalin Evropian të Këngës
Shtetet pjesëmarrëse së fundmi	Shqipëria Austria Armenia Azerbajxhani Bjellorusia Belgjika Bullgaria Kroacia Qipro Danimarka Estonia Finlanda Franca Gjeorgjia Gjermania Greqia Italia Irlanda Islanda Izraeli Letonia Lituania Maqedonia e Veriut Malta Moldavia Vendet e Ulta Norvegjia Polonia Portugalia Republika Çeke Rumania Rusia Serbia Sllovenia Spanja Suedia San Marino Zvicra Ukraina Britania e Madhe
Shtetet që janë tërhequr nga Festivali	Andorra Luksemburgu Hungaria Mali i Zi Maroku
Shtetet të cilat nuk ekzistojnë më	Konfederata Serbia dhe Mali i Zi Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë

Debutimet


Viti	Shtetet që bëjnë debutimin e parë
1956	Belgjika, Franca, Gjermania^a, Italia, Luksemburgu, Holanda, Zvicra
1957	Danimarka, Britania e Madhe
1958	Suedia
1959	Monako
1960	Norvegjia
1961	Finlanda, Spanja, Jugosllavia
1964	Portugalia
1965	Irlanda
1971	Malta
1973	Izraeli
1974	Greqia
1975	Turqia
1980	Maroku
1981	Qipro
1986	Islanda
1993	Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Sllovenia
1994	Estonia, Hungaria, Lituania, Polonia, Rumania, Rusia, Sllovakia
1998	Maqedonia e Veriut
2000	Letonia
2003	Ukraina
2004	Shqipëria, Andorra, Bjellorusia, Serbia dhe Mali i Zi
2005	Bullgaria, Moldavia
2006	Armenia
2007	Republika Çeke, Gjeorgjia, Mali i Zi, Serbia
2008	Azerbajxhani, San Marino
2015	Australia